เรียนรู้ธรรมชาติผ่าน Animal Crossing : New Horizons เกมสุดฮิตที่จำลองระบบนิเวศมาไว้ในจอ
การทำความรู้จักกับธรรมชาติมักทำให้เราพบเรื่องน่าอัศจรรย์เสมอ แม้ว่าธรรมชาตินั้นจะมาจากโลกสมมติก็ตาม
หากพูดถึงเกมมาแรงตอนนี้ คงจะหนีไม่พ้น Animal Crossing: New Horizons บน Nintendo Switch ไม่ว่าจะไปที่ไหนก็เจอผู้คนแห่แหนเล่นกัน เหล่าสตรีมเมอร์ทั้งหลายก็หยิบมาไลฟ์กันแทบทุกช่อง
สำหรับคนที่ยังไม่รู้จัก ขอเล่าสั้นๆ ว่า มันคือเกมจำลองการใช้ชีวิตบนเกาะที่รายล้อมไปด้วยสภาพธรรมชาติ เราต้องเก็บผลไม้ ประดิษฐ์สิ่งของ หาเงินสร้างเนื้อสร้างตัวด้วยการจับปลาและแมลงไปขาย แล้วพัฒนาเกาะให้เป็นไปตามใจปรารถนา
แม้จะดูเป็นเกมที่สร้างขึ้นเพื่อความบันเทิง แต่เนื้อหาในเกม Animal Crossing: New Horizons ออกแบบโดยอิงถึงหลักธรรมชาติจริงๆ เอาไว้ไม่น้อย
เป็นต้นว่า เมื่อผู้เล่นต้องออกไปจับปลาหรือแมลง ใช่นึกอยากจับชนิดใดตอนไหนก็ได้ แต่ขึ้นอยู่กับช่วงเวลา-ฤดูกาล หรือเมื่ออยากจับแมลง (บางชนิด) ก็ต้องแอบย่อง ไม่ใช่วิ่งสะเปะสะปะจนแมลงตื่นตกใจ กระโจนหนีหายไปเสียก่อน
ในสายตาเกมเมอร์ นี่อาจเป็นเรื่องท้าทายที่ต้องเอาชนะตามระดับความยากของเกมที่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ แต่หากมองในมุมธรรมชาติแล้ว เราจะเห็นวงจร เกิด แก่ เจ็บ ตาย ฤดูวางไข่ฟักตัวไปจนถึงวันเติบใหญ่ออกหากินตามวัฏฏะ และสัญชาตญาณหลบหลีกภัยคุกคาม
ขณะเดียวกัน เกมยังอธิบาย ‘รายละเอียดของชีวิต’ เป็นเกร็ดความรู้ไว้อย่างน่าสนใจ เมื่อผู้เล่นต้องนำแมลง ปลา หรือฟอสซิล ไปมอบให้เจ้านกฮูก Blathers เก็บไว้ในพิพิธภัณฑ์
ตัวอย่างเช่นถ้าเรามอบ ‘ปลาผีเสื้อ’ ให้พิพิธภัณฑ์ เจ้านกฮูก Blathers จะเล่าให้เราฟังว่า “เรามักพบปลาผีเสื้ออยู่กันเป็นคู่ คู่รักของปลาผีเสื้อจะอยู่กันนานกว่า 10 ปี คุณจะไม่มีวันเห็นอะไรที่โรแมนติกมากไปกว่านี้ใต้น้ำอีกแล้ว”
หรือเมื่อมอบ ‘ปลาการ์ตูน’ ก็จะได้รับข้อมูลว่า “ปลาการ์ตูนคอยกำจัดปรสิตและไล่เหล่านักล่าที่จ้องทำร้ายดอกไม้ทะเล”
เหล่านี้เป็นข้อมูลสิ่งมีชีวิตในธรรมชาติที่ในยามปกติเราคงไม่ค่อยมีโอกาสได้ศึกษากันสักเท่าไร (ถ้าเราไม่ ‘skip’ เนื้อหาเกมไปเสียก่อน)
หรือเมื่อผู้เล่นเริ่มเนรมิตเกาะให้ได้รับดาวคะแนน นอกจากต้องชักชวนเพื่อนสัตว์มาเป็นพลเมือง สร้างบ้าน สร้างรั้ว วางเฟอร์นิเจอร์ตกแต่งแล้ว ผู้เล่นยังต้องปลูกต้นไม้และดอกไม้ให้ครบตามเงื่อนไข หรือต้องไม่ลืมสร้างบ่อน้ำไว้ทุกระดับความสูงของเกาะ เพื่อรักษาสายพันธุ์ปลาบางชนิดเอาไว้
หากพูดในภาษาคนรักสิ่งแวดล้อม คงกล่าวได้ทำนองว่า เราควรพัฒนาเมืองและรักษาสภาพธรรมชาติไปพร้อมๆ กัน
ในส่วนนี้ อยากให้ลองนึกภาพการท่องเที่ยวตามแหล่งธรรมชาติประกอบ เป็นต้นว่า ชายหาดต่างๆ ที่เคยแลดูสวยงามในอดีต เมื่อการท่องเที่ยวอย่างเต็มรูปแบบเข้าไปแล้ว สภาพในปัจจุบันกลายเป็นอย่างไร
ชายหาดหลายแห่งถูกย่ำจนทรายจับตัวกันแข็งราวกับแผ่นคอนกรีต พวกปูหรือหอยขนาดเล็กที่อาศัยชายหาดเป็นบ้านก็อยู่กันลำบาก เมื่อมีคนเข้าใช้ประโยชน์สัตว์ป่าก็หลีกหนี เต่าหลายชนิดจำนวนน้อยลงเพราะไม่มีชายหาดปลอดภัยให้วางไข่ การปล่อยให้เรือรับส่งนักท่องเที่ยวเข้าเทียบท่าบริเวณไหนก็ได้ ทำให้สัตว์ทะเลขนาดใหญ่ได้รับบาดเจ็บจากอุบัติเหตุ และยังนำมาซึ่งความเสียหายต่อแนวปะการังจนยากจะฟื้นฟู
หรือปัญหาจากขยะพลาสติก ก็มีภาพตัวอย่างชัดเจน โดยไม่ต้องสาธยายอะไรเพิ่มอีก
นี่ว่ากันเฉพาะเรื่องการท่องเที่ยว ไม่นับรวมถึงการพัฒนาเป็นท่าเรือและนิคมอุตสาหกรรมเพื่อใช้ประโยชน์ด้านอื่นๆ อีกนับไม่ถ้วน
นอกจากนี้ Animal Crossing: New Horizons ยังมีเกร็ดน่ารู้เกี่ยวกับธรรมชาติที่น่าสนใจอีกอย่าง คือพวกแมลงและปลาที่จัดว่าหายากบนเกาะ (ตามความรู้สึกของผู้เล่น ที่โหวตกันในเว็บ animalcrossing.fandom.com) ล้วนมีสถานะใกล้เคียงกับเรื่องจริงอยู่ไม่น้อย (อ้างอิงจากรายชื่อจาก IUCN Red List หรือบัญชีรายชื่ออธิบายสถานะของพืชและสัตว์ต่าง ๆ)
ตัวอย่างเช่น ปลาฉลามขาว ปลาซีลาแคนท์ ปลากระโทงสีน้ำเงิน และปลากัด ถูกจัดเป็นสิ่งมีชีวิตที่เกือบอยู่ในข่ายใกล้สูญพันธุ์ (Vulnerable species)
ผีเสื้อปีกนกราชินีอเล็กซานดร้า ฉลามวาฬ และปลานโปเลียน คือสิ่งมีชีวิตที่ใกล้การสูญพันธุ์ (Endangered species) และ ปลาฉลามหัวค้อน ถือเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีความเสี่ยงขั้นวิกฤติต่อการสูญพันธุ์ (Critically endangered species)
เรื่องการสูญพันธุ์ของแมลง เราอาจคุ้นเคยว่ายาฆ่าแมลงที่ถูกใช้มานานเกือบศตวรรษเป็นตัวการใหญ่ แต่งานวิจัยระยะหลังอธิบายเพิ่มเติมว่า ภัยคุกคามที่ร้ายกาจไม่น้อยกว่าสารสังเคราะห์ คือ แสงไฟประดิษฐ์ที่เปิดสว่างในยามค่ำคืน
หรือในฟากของเหล่ามัจฉา การทำประมงเกินขนาด คือ ปัจจัยเร่งให้ปลาหลายชนิดลดน้อยลง เช่น การล่าวาฬของประเทศญี่ปุ่นที่เดิมทำเพื่อประทังความหิวในช่วงสงครามโลก ต่อมาพอพัฒนาเป็นชุมชนอุตสาหกรรมริมทะเลขนาดใหญ่ สถานะของวาฬก็จวนเจียนสูญพันธุ์ เช่นเดียวกับปลาสายพันธุ์อื่นๆ
ทั้งนี้ ปลาและแมลงล้วนเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีส่วนสำคัญต่อการผลิตอาหารให้กับคนบนโลก ในส่วนของปลา เราใช้ประโยชน์จากพวกมันโดยตรง สำหรับแมลง เราอาศัยประโยชน์ในการทำหน้าที่ผสมเกสรให้กับพืช เมื่อแมลงหายไป เราก็ต้องเพิ่มเงินลงทุนด้านการผลิตอาหารเพื่อแทนที่ระบบนิเวศ ซึ่งเป็นบริการที่เราเคยได้มาฟรี ๆ
ในโลกความเป็นจริง ที่ไม่ได้บังคับกันด้วยคอนโทรลเลอร์ การพัฒนาที่ไม่ใส่ใจสิ่งแวดล้อมเลย ได้ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมมากมายมหาศาล ประกอบกับมีเรื่องการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศผสมรวมสถานการณ์โดยรวมก็ยิ่งแย่ลง
แต่ใช่ว่าจะสายเกินเยียวยา ปัจจุบันแนวคิดเรื่องการฟื้นคืนธรรมชาติ (Rewilding) หรือการปล่อยให้ธรรมชาติหาจุดสมดุลของตัวเอง ในบางครั้งอาจหมายถึงการคืนแผ่นดินให้ธรรมชาติจัดการ เพื่อให้ในท้ายที่สุด ระบบนิเวศจะอยู่ได้ด้วยตัวเองอย่างยั่งยืน
นี่คือการสร้างอนาคตที่มนุษย์และธรรมชาติเป็นส่วนหนึ่งของระบบนิเวศโลกอย่างเท่าเทียม แทนที่จะจัดการแบบแบ่งแยก ราวกับเป็นขั้วตรงข้ามกันและกัน
อ้างอิง: Animal Crossing New Horizons Wikiguide. Rare Fish & Bugs List – How To Catch https://bit.ly/3gq6dSd
IUCN. IUCN red list of threatened Species https://bit.ly/2yI67Va
Damian Carrington. Light pollution is key ‘bringer of insect apocalypse’ https://bit.ly/3bHSQt1
Kyoko Hasegawa. After decades, Japan courts controversy resuming commercial whaling https://bit.ly/368SWJ4
Regenerative. 5 Reasons for Rewilding https://bit.ly/2zLM1JU