รู้ไหม สังคมญี่ปุ่นให้เมียเป็นคนคุมเงินในบ้าน ผัวได้ใช้เดือนละราว 10,000 บาทเท่านั้น

เราอาจเคยได้ยินเรื่องบ้านที่ภรรยาเป็นคนคุมการเงินมาบ้างในไทย ซึ่งนั่นก็ไม่แปลกอะไร เพราะดั้งเดิมในสังคมไทยที่ผู้ชายแต่งเข้าบ้านผู้หญิง ก็จะให้ผู้หญิงคือฝ่ายที่คุมเงินทองอยู่แล้ว แต่ระบบนี้ในปัจจุบันก็อาจไม่แพร่หลายขนาดนั้น โดยเฉพาะครอบครัวสมัยใหม่ที่การ ‘แยกกระเป๋า’ ก็ไม่ใช่เรื่องแปลกพิสดารอะไร

อย่างไรก็ดี สังคมที่เราอาจเซอร์ไพรส์ว่าเมียเป็นคนคุมเงินคือ ญี่ปุ่น

ญี่ปุ่นเป็นสังคมที่ผู้ชายเป็นใหญ่ ผู้ชายมีอำนาจมาก ผู้หญิงที่แต่งงานแล้วถูกคาดหวังให้เลิกทำงาน ซึ่งด้านหนึ่งก็คือการสร้างอุปสรรคหน้าที่การงานให้ผู้หญิง นี่ก็เลยทำให้ญี่ปุ่นมีวัฒนธรรมที่สร้างสมดุลในบทบาทระหว่างเพศ คือการให้ผู้หญิงที่เป็นเมียทำหน้าที่ดูแลเงินทั้งหมดที่ผัวหามา

หน้าตาของระบบนี้คือ ผัวได้เงินมาเท่าไรก็ต้องเอามาให้เมียหมด เพราะเมียมีหน้าที่ทั้งจ่ายเงินดูแลบ้าน จ่ายค่าเล่าเรียนลูก ไปซื้อวัตถุดิบมาทำอาหารทุกมื้อให้ลูกผัว ฯลฯ และผลรวมๆ ก็คือ ครอบครัวญี่ปุ่นที่ผัวทำงานคนเดียวเมียอยู่บ้าน ผัวอาจได้เงินเดือนสัก 200,000 บาท ซึ่งต้องเอาให้เมียหมด และจะได้ ‘ค่าขนม’ เดือนระราว 10,000 บาท เท่านั้น ซึ่ง ‘ค่าขนมผัว’ นี่มันมีคำเรียกกันว่า ‘Okozukai’

ถ้าถามว่าอะไรแบบนี้แพร่หลายแค่ไหน มีการสำรวจมาหลายรอบ แต่ผลก็ตรงกันว่าในครัวเรือนญี่ปุ่น ‘ส่วนใหญ่’ หรือเกินครึ่งหนึ่งแน่ๆ ที่คนเป็นผัวจะต้องเอาเงินทั้งหมดมาให้เมียบริหาร และรับ ‘ค่าขนม’ นิดหน่อย ซึ่งเอาจริงๆ การสำรวจละเอียดๆ พบว่าครัวเรือนแค่ราว 20 เปอร์เซ็นต์ในญี่ปุ่นเท่านั้นที่ผู้ชายจะเป็นคนคุมเงินในบ้าน

ทั้งนี้ โดยปกติค่าขนมเฉลี่ยๆ ที่ผู้ชายญี่ปุ่นจะได้จากเมียอยู่ที่ประมาณ 8,000-10,000 บาท หรือราวๆ 30,000-40,000 เยนเท่านั้น และมันก็ไม่ขึ้นมาเป็นเวลาหลายสิบปี เช่นเดียวกับราคาข้าวของต่างๆ ในญี่ปุ่น (ญี่ปุ่นเป็นสังคมเงินเฟ้อต่ำมากๆ ผ่านมา 20-30 ปี ค่าราเมนหรืออะไรๆ ก็ราคาเท่าเดิม)

ตรงนี้ ถ้าใครพอรู้ เงินเท่านี้มันน้อยมากในการที่จะใช้ชีวิตในญี่ปุ่น แต่ระบบนี้เขาถือว่า เมียเป็นคนคุมค่าใช้จ่ายพื้นฐานในการใช้ชีวิต เมียมีหน้าที่จ่ายค่าเดินทางของคนในบ้านทั้งหมด ทำอาหารเช้ากลางวันเย็นให้ลูกผัว และรับผิดชอบ ‘รายจ่ายของบ้าน’ ดังนั้น จริงๆ คือผัวไม่มี ‘ค่าขนม’ ก็ไม่ตายแน่ๆ แค่อาจไม่มีเงินจ่ายค่ามือถือ ค่าบุหรี่ ค่าเหล้า ฯลฯ เท่านั้นเอง

ทีนี้เราอาจจะจำภาพของมนุษย์เงินเดือนวัยกลางคนในญี่ปุ่นที่เลิกงานแล้วไปกินเหล้ากับเพื่อนที่ออฟฟิศ คำถามคือคนพวกนี้เขาเอาเงิน ‘ไปเที่ยว’ มาจากไหน? คำตอบก็คือ ภายใต้วัฒนธรรมที่ผู้ชายญี่ปุ่นต้องให้เงินเมียทั้งหมด บริษัทก็รับรู้ และจะทำการแยก ‘ค่าเอนเตอร์เทน’ ที่ไปเบิกกับบริษัทได้ โดยบริษัทยิ่งใหญ่โตงบแบบนี้ก็ยิ่งเยอะ

ถ้าเราอยากสังเกตว่าผู้ชายมนุษย์เงินเดือนในญี่ปุ่นคนไหนรับ ‘ค่าขนม’ จากเมียบ้าง ก็ให้สังเกตว่าตอนกลางวันเขาจะกินข้าวกล่องที่เมียทำมาให้ จะไม่ออกไปกินข้าวข้างนอก เพราะพวกเขาไม่มีเงินนั่นเอง

และที่สำคัญที่สุด ถ้าใครจะมีเมียเป็นคนญี่ปุ่น ก็อาจต้องเตรียมใจเอาไว้ว่าต้องให้เงินเมียไปบริหารหมด เพราะนี่คือบทบาทที่ผู้หญิงญี่ปุ่นคาดหวังหลังแต่งงาน และพวกชายต่างชาติที่ไปแต่งงานกับสาวญี่ปุ่นก็ต้องเข้าระบบแบบนี้เหมือนกัน

อ้างอิง

• Kotaku. The World of Japanese Husband Salaries. https://bit.ly/2WigcyG
• BBC. Why male Japanese wage-earners have only ‘pocket money’. https://bbc.in/2QloUcu
• Quartz. Japanese husbands get allowances—and they’re at a 31-year low, in a bad sign for Abenomics. https://bit.ly/3vggARK 
• Japan Talk. Why Salary Men Get An Allowance From Their Wives. https://bit.ly/3BmNBzH
• Suki Desu. OKOZUKAI – THE ALLOWANCE FOR HUSBANDS. https://bit.ly/3RZV9y0