ในป๊อปคัลเจอร์ยุคหลังๆ ถ้าจะมีตัวละคร ‘รัสเซีย’ โผล่มาสักตัวในหนังหรือซีรีส์แก๊งสเตอร์ นอกจากที่ตัวละครจะต้องดูผอมๆ ผมสั้นเกรียน และมีหน้าตาพร้อมทั้งสำเนียงพูดแบบยุโรปตะวันออกแล้ว สิ่งหนึ่งที่ดูจะขาดไม่ได้เลยที่จะทำให้ตัวละครดู ‘รัสเซีย’ ก็คือการใส่ชุดวอร์มของแบรนด์ Adidas ในชีวิตประจำวัน แบบดูก็รู้ว่าไม่ได้จะไปวิ่งหรือออกกำลังแน่ๆ
สิ่งเหล่านี้ บางคนอาจนึกว่าเป็นภาพเหมารวมที่โลกตะวันตกสร้างขึ้นให้คนรัสเซียดูเป็นตัวตลก แต่ในความเป็นจริงแล้ว ถ้าเราไปดูป๊อปคัลเจอร์รัสเซีย เราก็จะเห็นว่าคนรัสเซียก็จะใส่ชุดแบบนี้เหมือนกัน และคนที่ใส่ชุดพวกนี้กันมาก ภาษารัสเซียจะเรียกว่า Gopnik ซึ่งคือพวกกุ๊ยวัยรุ่นข้างถนน ที่ร้อยทั้งร้อยก็จะนิยมใส่ชุดวอร์มของ Adidas (หรือให้ตรงกว่านั้นคืออะไรที่ดูคล้ายๆ เพราะจำนวนมากก็ใส่ ‘ของปลอม’ หรือของทำเลียนแบบแบรนด์อย่าง Adidos หรือ Abibas)
แล้วทำไมกลุ่มคนที่ถูกแปะฉลากว่าเป็น ‘กุ๊ย’ ในรัสเซียถึงมี ‘แฟชั่น’ แบบนี้?
มันมีที่มา ย้อนกลับไปตอนปลายๆ สหภาพโซเวียตก่อนล่มสลาย ในปี 1980 มีการจัดโอลิมปิกที่กรุงมอสโก และด้วยความตกต่ำด้านคุณภาพการผลิตของสังคมคอมมิวนิสต์ โซเวียตเลือกที่จะจ้างแบรนด์เยอรมันอย่าง Adidas ในการทำชุดวอร์มให้นักกีฬาทีมชาติ
ในยุคนั้น โซเวียตปิดประเทศ และไม่มีสินค้าทุนนิยมใดๆ ขายได้อย่างถูกกฎหมาย การดีลกับแบรนด์สินค้าของโลกทุนนิยมเป็นเรื่องน่าตื่นเต้นของคนรุ่นใหม่ๆ ที่เกิดและโตมาในสังคมคอมมิวนิสต์ ซึ่งทางการโซเวียตก็จงใจจะให้ Adidas ปรับชุดวอร์มโดยการเอาโลโกออก และลดแถบจากสามแถบเป็นสองแถบ เพื่อไม่ให้ดูเป็น ‘สินค้าทุนนิยม’ เกินไป
แต่การปรับนั้นก็ไม่ได้ทำให้คนรัสเซียไม่รู้ว่านั่นคือชุดของ Adidas และหลังกีฬาโอลิมปิก ราคาชุดกีฬาของ Adidas ที่ลักลอบนำเข้ามาก็สูงลิ่ว และการลักลอบผลิตของปลอมก็มีเต็มไปหมด และมันก็เป็นอะไรที่ ‘โคตรเท่’ ที่คนรัสเซียจะมีชุดแบบนี้ในครอบครองในช่วงทศวรรษ 1980
พอหลังจากสหภาพโซเวียตล่มสลาย ชุดแบบนี้ก็ฮิตกันไปทั่วบ้านทั่วเมือง เพราะนี่แหละสินค้าจากโลกทุนนิยมที่คนรัสเซียคิดว่ามันโคตรเท่ ซึ่งก็น่าจะมีคนรัสเซียเท่านั้นแหละที่รู้สึกว่าการใส่ชุดกีฬาแบบนี้ในชีวิตประจำวันนั้นถือเป็นเรื่องปกติ และนี่เราก็ยังไม่ต้องพูดถึงการใส่ชุดกีฬากับรองเท้าหนังหรือกระทั่งรองเท้าส้นสูงที่เป็นเรื่องปกติเช่นกัน และนี่คือที่มาของ ‘เซนส์แฟชั่น’ แบบแปลกๆ ของคนรัสเซีย
แต่ก็แน่นอน เมื่อรัสเซียเข้าสู่ทุนนิยมเต็มตัว ตรรกะด้านแฟชั่นของทุนนิยมก็ทำงาน กล่าวคือมันไม่มีเสื้อผ้าอะไรที่จะฮิตนาน ไม่งั้นเสื้อผ้าใหม่ๆ ก็ขายไม่ได้ ซึ่งเมื่อเข้าสู่ยุคทศวรรษ 2000 การใส่ชุดวอร์ม Adidas ก็เสื่อมความนิยมไปแล้วในหมู่คนทั่วไป และนี่ก็ทำให้คนที่ใส่อยู่ ณ ปัจจุบัน เอาจริงๆ แม้แต่ในรัสเซียเองมันก็มีเซนส์ว่าพวกเขาเป็นคนเฉิ่มๆ เชยๆ
แต่ก็นี่แหละ พวก ‘ชาวแก๊ง’ ในหลายๆ พื้นที่ในโลกก็มีเซนส์ด้านแฟชั่นต่างจากชนชั้นกลางปกติ และพวก Gopnik ก็เป็นแบบนี้ คือพวก ‘วัยรุ่นชนชั้นแรงงาน’ ของรัสเซีย ซึ่งยังมองกว่าการใส่ชุดวอร์ม Adidas มันเท่เพราะพวก ‘ชาวแก๊ง’ เขาใส่กัน หรือพูดง่ายๆ นี่ก็คือการ ‘แต่งตัวเลียนแบบนักเลง’ ของพวกวัยรุ่นชนชั้นล่างนั่นเอง
ดังนั้นในแง่นี้ การแต่งตัวแบบนี้ในรัสเซียเอง ถ้าเทียบกับไทยมันก็คงคล้ายๆ การมีลุคแบบ ‘แว๊นๆ ’ ที่ชนชั้นกลางจำนวนมากมองแล้วคงส่ายหน้า แต่ชนชั้นล่างมองว่ามันโคตรเท่
และก็นี่แหละ ที่มาที่ไปของการที่พวก ‘นักเลง’ รัสเซียชอบใส่ชุดวอร์มของ Adidas กัน
อ้างอิง
- Russia Beyond. Why is Russia in love with (Adidas) tracksuits? https://bit.ly/3tiGz9g
- Fashion & Mash. Why Do Russians Love Adidas. https://bit.ly/3srOiTd