เข้าสู่หน้าหนาว ปลดล็อกดาวน์ ก็แน่นอนก็ถึงเวลาปาร์ตี้กัน จะหนักจะเบาก็ตามอัธยาศัย แต่ก็เรียกได้ว่าออกๆ ไปเจอมิตรสหายเพื่อนฝูงบ้างเถอะก่อนจะเสียสติกันเพราะเราก็ใช้ชีวิตวนเวียนอยู่กับการ ‘ทำงานจากบ้าน’ มานานเกินไปแล้ว
ทีนี้ หลายคนคงได้มีโอกาสไปดื่มกับเพื่อนบ้าง แม้แต่คนที่ไม่ดื่มบ่อยๆ ซึ่งสิ่งหนึ่งที่เรามักจะเกิดความรู้สึกเวลาดื่มก็คือ เราจะอยากสูบบุหรี่ และนี่เกิดขึ้นในกลุ่มคนที่เลิกบุหรี่ไปนานแล้ว ไปจนถึงคนที่ไม่ได้สูบบุหรี่เป็นประจำ ซึ่งก็ไม่แปลกที่มันจะมีคนประเภทหนึ่งที่ ‘สูบบุหรี่เฉพาะตอนกินเหล้า’
เราคงเคยได้ยินคนแบบนี้บ่อยๆ และบางทีเราก็เป็นเอง
แต่สงสัยไหมว่าทำไม? วิทยาศาสตร์พอจะมีคำตอบอยู่
อย่างแรกเลย ถ้าลองสังเกต ไอ้ภาวะแบบนี้มักจะเกิดกับคนที่ ‘เคยสูบบุหรี่ตอนกินเหล้า’ มาแล้ว และมักจะเป็นตอนวัยรุ่น แล้วก็เลิกสูบหลังจากนั้น ส่วนคนที่ไม่สูบบุหรี่มาเลยตลอดชีวิตก็จะไม่มีอาการแบบนี้
ในทางวิทยาศาสตร์อธิบายว่ามันเกี่ยวกับสารนิโคตินที่ไปเร่งกระบวนการ ‘สร้างความทรงจำ’ ของเรา มีงานวิจัยค่อนข้างจะชัดเจนเลยว่านิโคตินไปเร่งการทำงานของระบบประสาท ที่น่าสนใจก็คือสารที่เป็นส่วนประกอบทำให้ นิโคตินสามารถกระตุ้นสร้างความทรงจำได้ ก็คือฮอร์โมนที่ชื่อ ‘โดฟามีน’ หรือที่เขาเรียกว่า ‘สารสุข’ หรือ ‘ฮอร์โมนแห่งความสุข’ เพราะสิ่งที่มนุษย์เรียกว่า ‘ความสุข’ โดยทั่วไปก็คือภาวะที่ร่างกายหลั่งสารโดฟามีน
กระบวนการตรงนี้อาจชวนให้งง แต่อธิบายง่ายๆ คือถ้าเราสูบบุหรี่ตอนที่เรามีความสุข ก็จะยิ่งทำให้ ‘ช่วงเวลาแห่งความสุข’ นั้นประทับอยู่ในความทรงจำฝังแน่นยิ่งขึ้น เพราะบุหรี่ไปเร่งกระบวนการสร้างความทรงจำของเรา และความทรงจำของเราจะบอกว่า เออ นี่คือช่วงเวลาแห่งความสุข เรากินเหล้ากับเพื่อน แล้วเราก็สูบบุหรี่ ซึ่งนี่ทำให้เรา ‘คิด’ ไปว่าการสูบบุหรี่ระหว่างกินเหล้ากับเพื่อน (หรือกินเหล้าคนเดียวก็ได้) จะทำให้เรามีความสุข
แต่ประเด็นคือนี่ก็ไม่จริงเช่นกัน เพราะแม้ในทางวิทยาศาสตร์จะรู้นานแล้วว่าทั้งแอลกอฮอล์และนิโคติน ถ้าบริโภคเข้าไปมันจะทำให้สารสุขหลั่งได้ทั้งคู่ ทว่าวิทยาศาสตร์ก็พบเช่นกันว่าถ้าอัดเข้าไปพร้อมกัน ผลของมันจะหักล้างกัน คือจะไม่ทำให้รู้สึกมีความสุข หรือพูดง่ายๆ กินเหล้า เราหลั่งสารสุข สูบบุหรี่ เราก็หลั่งสารสุข แต่พอกินเหล้าแล้วสูบบุหรี่ ปริมาณสารสุขในร่างกายเราจะลดลงกว่าตอนกินเหล้าอย่างเดียวเสียอีก
กระบวนการที่เกิดขึ้นในร่างกาย ถ้าจะอธิบายง่ายๆ ก็คือ ถ้าเราสูบบุหรี่ขณะกินเหล้า ร่างกายจะมองว่าเกิด ‘ความเครียด’ และหลุดหลั่งสารสุข ผลที่ตามมาก็คือ เราจะรู้สึกว่าความสุขมันหายไปไหน แล้วจึงกินเหล้าเพิ่มไปอีกเพื่อเพิ่มความสุข พอเพิ่มแล้ว เราก็อยากจะเติมเต็มความสุขตามความทรงจำของเราด้วยการสูบบุหรี่ พอสูบไป ระดับความสุขก็ลดลง แล้วเราก็จะกินเหล้าเพิ่มอีก วนไปวนมาอยู่แบบนี้
กระบวนการแบบนี้ถ้าใครคุ้นๆ ก็ยินดีด้วย เพราะคุณคือไอ้ขี้เมา! (หรืออย่างน้อยก็เคยเป็น) ส่วนใครไม่คุ้นก็ยินดียิ่งกว่า เพราะอย่าไปเข้าวงจรแบบนี้เลย
แต่ประเด็นในที่นี้ก็คือมันมีคำอธิบายวิทยาศาสตร์ชัดมากๆ เลยว่าทำไมเรากินเหล้าไปสักพักแล้วอยากบุหรี่ แล้วพอได้บุหรี่เท่านั้นแหละก็ ‘เครื่องติด’ กินเหล้าสลับกับสูบบุหรี่กันไปจน ‘ภาพตัด’
แน่นอนว่าการเมามายแบบนี้ถ้ามันไม่ไปเดือดร้อนชาวบ้าน ทำนานๆ ทีแบบปีละครั้งสองครั้งก็ไม่รู้จะห้ามกันไปทำไม เพราะอย่างน้อยแม้แต่คนที่ ‘เลิกบุหรี่’ แล้ว การสูบบุหรี่นานๆ ทีเฉพาะตอนกินเหล้ามันก็ไม่ได้ทำให้กลับมา ‘ติดบุหรี่’ อีก
ถึงตรงนี้คงพอรู้แล้วใช่ไหมว่า ทำไมเราถึงอยากบุหรี่เวลาที่เริ่มกรึ่มๆ
อ้างอิง
- Vice. Why Your Brain Craves Cigarettes When You Drink. https://bit.ly/34963wR