หากจะกล่าวถึงหนึ่งในประติมากรรมที่มีชื่อเสียงมากที่สุดของโลกแล้ว คงจะหนีไม่พ้น ประติมากรรม ‘เดวิด’ (David) ของ ‘มิเคลันเจโล’ หรือที่เราคุ้นเคยกันในชื่อ ‘ไมเคิลแองเจโล’ (Michelangelo) ที่ว่ากันว่าเป็นประติมากรรมรูปคนที่เป็นที่รู้จักมากที่สุด และเป็นไอคอนของยุคเรอเนซองส์ ด้วยสัดส่วนรูปร่างอันงดงาม ทรงพลัง และใบหน้าหล่อเหลา แต่เคยสงสัยกันไหมว่า ทำไมเดวิดถึงต้องขมวดคิ้ว? วันนี้เราจะเล่าให้ฟัง
ก่อนอื่น เรามาทำความรู้จักเดวิดกันคร่าวๆ ก่อนว่าเขาเป็นใคร มาจากไหน
ประติมากรรมเดวิด ถือเป็นงานประติมากรรมชิ้นเอกของอิตาเลียนเรอเนซองส์ สร้างขึ้นระหว่างปี 1501-1504 โดยศิลปินชื่อดังตลอดกาลอย่าง ‘มิเคลันเจโล’ ด้วยหินอ่อนขนาดมหึมาความสูง 5.17 เมตร เดิมทีนั้นถูกวางไว้ในจัตุรัสสาธารณะหน้า ‘ปาลาซโซ เดลลา ซิญอเรีย’ กลางเมื่อฟลอเรนซ์ อิตาลี เพื่อเป็นขวัญและกำลังใจให้กับชาวเมือง ก่อนที่ต่อมาจะถูกย้ายมาเก็บรักษาที่พิพิธภัณฑ์อัคคาเดเมีย โดยที่เห็นกันในปัจจุบันนั้นถือเป็นประติมากรรมชิ้นจำลองที่สร้างเลียนแบบของเดิม
ประติมากรรมเดวิดสร้างมาจากเรื่องราวในคัมภีร์ไบเบิลของศาสนาคริสต์ ที่กล่าวถึงการสู้รบระหว่างชาวฟิลิสเตีย (Philistia) และชาวอิสราเอลในหุบเขาเอลาห์ โดยทั้งสองฝั่งตั้งทัพอยู่บนหุบเขาที่อยู่ตรงข้ามกัน โดยมีสมรภูมิว่างเปล่าอยู่ตรงกลาง นั่นทำให้ไม่มีฝ่ายไหนกล้าเปิดศึกก่อน เพราะกลัวว่าจะเสียเปรียบทางสมรภูมิ ชาวฟิลิสเตียจึงออกอุบายใช้สงครามตัวแทนโดยส่งนักรบร่างยักษ์สูง 3 เมตร นามว่า ‘โกไลแอธ’ (Goliath) ออกไป แล้วท้าให้ชาวอิสราเอลส่งคนมาสู้ โดยกล่าวว่า ถ้าตัวแทนจากอิสราเอลรบชนะ ฟิลิสเตียจะยอมเป็นทาส แต่ถ้าแพ้ อิสราเอลจะต้องหันมาเป็นข้ารับใช้ชาวฟิลิสเตียทั้งหมด
ฝั่งอิสราเอลที่เห็นร่างของโกไลแอธก็เกิดกลัวขึ้นมา เพราะคุณพี่เล่นไซซ์บิ๊กเบิ้มเกินมนุษย์ ทว่าก็มีหนุ่มน้อยเลี้ยงแกะคนหนึ่งชื่อว่า ‘เดวิด’ (David) อาสาออกมาสู้รบปรบมือทั้งๆ ที่ตัวเล็กกว่าถึง 3 เท่า โดยเดวิดบอกว่า ชิลมาก เพราะปกติสู้กับสิงโตอยู่แล้ว ก่อนจะใช้ไหวพริบ (และความเชื่อมั่นในพระเจ้า) หยิบหิน 5 ก้อนจากลำธารพร้อมด้วยเชือกสำหรับเหวี่ยงหิน จากนั้นจึงเหวี่ยงหินเข้าไปที่กลางหน้าผากของโกไลแอธตรงๆ จนหมดสติ แล้วเดวิดจึงใช้ดาบจัดการโกไลแอธจนเสียชีวิตในที่สุด นับตั้งแต่นั้นมาเดวิดจึงกลายเป็นวีรบุรุษของชนชาติอิสราเอล และกลายเป็นสัญลักษณ์ของคนตัวเล็กที่เอาชนะอุปสรรคไซซ์มหึมาได้
ทีนี้ มาเข้าที่คำถามว่า ทำไมเดวิดของมิเคลันเจโลถึงขมวดคิ้ว?
ก่อนอื่นต้องบอกว่า ‘มิเคลันเจโล’ เป็นประติมากรคนแรกๆ ที่เริ่มศึกษากายวิภาคศาสตร์ จนพบว่าท่าทางการเคลื่อนไหวของมนุษย์นั้นเป็นสิ่งสวยงาม และกล้ามเนื้อที่ปรากฏเหล่านี้ก็มีผลโดยตรงต่อความงามทางศิลปะ นี่เองทำให้งานประติมากรรมของเขาไม่ใช่เพียงรูปปั้นอันแข็งทื่อ หากแต่เป็นรูปร่างของคนที่มีการเคลื่อนไหว โชว์สัดส่วนกล้ามเนื้อ มีไดนามิก บิดเบี้ยว และแสดงออกถึงสีหน้าอารมณ์อย่างชัดเจน ซึ่งภายหลังนักประวัติศาสตร์ศิลป์เรียกผลงานประเภทนี้ว่า ‘Figura Serpentinata’ หรือแปลว่า ‘ร่างคดเคี้ยว’
และเช่นเดียวกับ ‘เดวิด’ มิเคลันเจโลก็ได้นำความรู้ทางกายวิภาคศาสตร์มาผสานเข้ากับงานประติมากรรม โดยออกแบบให้ ‘ใบหน้า’ ที่เป็นจุดโฟกัสของผลงานนั้นขมวดคิ้ว มีดวงตาเปิดกว้าง และหน้าผากมีรอยยับย่น เพื่อแสดงถึงเหตุการณ์ก่อนที่เดวิดจะเหวี่ยงหินใส่โกไลแอธ และเป็นการ ‘capture’ อารมณ์ ณ ขณะนั้นของตัวเดวิดเอง ที่ต้องเผชิญกับการตัดสินใจเมื่อต้องจัดการกับศัตรูที่มีขนาดร่างกายใหญ่กว่าและอยู่ไกลออกไป นั่นทำให้เขาต้อง ‘ขมวดคิ้ว’ ขยายรูม่านตา เพื่อพิจารณาความใกล้ไกลและเล็งระยะการเหวี่ยงให้แม่นยำ
นอกจากนี้ การขมวดคิ้วและแสดงสีหน้าดังกล่าวยังสื่อถึงการเตรียมพร้อมสําหรับการต่อสู้ที่กำลังเกิดขึ้น และสะท้อนปฏิกิริยาทางร่างกายของบุคคลหนึ่งๆ ที่พยายามจะโฟกัสและนิ่งสงบ ขณะกำลังเผชิญกับสถานการณ์ยากลำบากอีกด้วย
อ้างอิง
- Accademia.Michelangelo’sDavid.http://tinyurl.com/yudnfa7x