เรามักหลอกตัวเอง ด้วยการหาเหตุผลมาสนับสนุนการกระทำหรือความเชื่อของเรา นั่นก็เพื่อที่จะปกป้องตัวเองและพยายามเสริมความมั่นใจให้ตัวเองไปพร้อมๆ กัน เพราะการหลอกตัวเองเปรียบเสมือนกลไกป้องกันตัวเราเองจากความวิตกกังวล ความผิดหวัง ความรู้สึกแย่ๆ ทั้งหลายที่เราไม่อยากเผชิญให้ลดลงหรืออย่างน้อยก็ไม่ต้องรู้สึกถึงแค่ชั่วขณะ
จนทำให้บางครั้ง เรา ‘ปฏิเสธ’ ที่จะยอมรับความจริงที่แสนเจ็บปวด แล้วสร้างความเชื่อผิดๆ ขึ้นมาเพื่อซ่อนมัน แต่ในความเป็นจริงแล้ว ความรู้สึกพวกนั้นยังคงอยู่กับเรา เพียงแค่ว่าเราเลือกที่จะไม่รับรู้เท่านั้น
นักเรียนอาจตำหนิผู้สอนว่าที่คะแนนสอบตัวเองไม่ดี มาจากที่อาจารย์หรือครูสอนไม่ดี แทนที่จะโทษว่าตัวเองไม่ตั้งใจและขาดการเตรียมตัวที่ดี หรือบางอย่างที่เราได้มาครอบครองมันอาจไม่ใช่สิ่งที่เราต้องการแบบเป๊ะๆ และรู้ข้อบกพร่องของมัน แต่เราก็เลือกที่จะบอกตัวเองว่ามันดีแล้ว เผลอๆ ดีกว่าสิ่งที่เราอยากได้ด้วย
จะเห็นได้ว่า เรามักหลอกตัวเองเมื่อเราทำผิดพลาด สร้างความเชื่อใหม่ๆ โบ้ยความผิดให้กับสิ่งรอบข้างมากกว่าที่จะบอกว่าความผิดพลาดนั้นมาจากตัวเรา นั่นก็เพื่อที่เราจะได้ไม่ต้องมานั่งรู้สึกผิดหรือเสียใจ จมกับการกระทำของตัวเอง เราก็เลยเลือกที่จะหลอกตัวเอง และโยนทิ้งความรู้สึกนั้นให้คนอื่นแทน
แต่ใช่ว่าการหลอกตัวเองจะไม่มีข้อดี เพราะบางครั้งเราก็หลอกตัวเองเพื่อเสริมสร้างความมั่นใจ ท้าทายให้เราออกจาก ‘เซฟโซน’ ในการลองทำสิ่งใหม่ๆ สร้างความเชื่อด้านบวกของเรา เมื่อเราไปแข่งขัน เรารู้ว่าคู่แข่งของเราเก่งกาจเพียงไร แต่เราก็เชื่อว่าเราสู้เขาได้ เราทำได้ ถึงแม้ว่ามันจะเป็นการหลอกตัวเอง แต่มันก็ช่วยเสริมความมั่นใจให้เรากล้าที่จะลงมือทำได้ไม่น้อย
แม้ว่าการหลอกตัวเองจะมีทั้งข้อดีและไม่ดี แต่มันก็ไม่ได้อยู่บนพื้นฐานความเป็นจริง เป็นเพียงการหลอกตัวเองแค่ชั่วคราว สุดท้ายเราก็ต้องหันหน้าเพื่อมาเผชิญกับความเป็นจริง มันอาจจะเจ็บปวดหรือไม่ชอบใจตัวเอง แต่มันก็คือความจริงที่เราไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้
บางทีการที่เรายอมรับความผิดหวัง ความผิดพลาดของตัวเอง มันอาจทำให้เราค้นพบคุณค่าของตัวเราได้ง่ายขึ้น เข้าใกล้กับความสุขและความสำเร็จโดยที่เราไม่ต้องมานั่งหลอกตัวเองให้ทุกข์ใจ มันคงจะดีต่อสุขภาพจิตเราไม่น้อย
อ้างอิง
- GQ THAILAND. ทำไมคนเราถึงชอบหลอกตัวเอง?. https://bit.ly/3NQMBrd
- Verywell ‘Mind. 20 Common Defense Mechanisms Used for Anxiety. https://bit.ly/3J8FW85