รู้ไหม? ซิโนแวค – ซิโนฟาร์ม คือเทคโนโลยีผลิตวัคซีน ‘โบราณ’ ที่มนุษย์ใช้มาตั้งแต่ยุค 50

หลังจากพบการติดเชื้อ ‘SARS-CoV2 ในตลาดค้าสัตว์ป่าเมืองอู่ฮั่น ผ่านไปประมาณหนึ่งเดือน ในวันที่ 11 มกราคม 2020 นักวิทยาศาสตร์จีนได้เผยแพร่ข้อมูลพันธุกรรมของไวรัสนี้แบบสมบูรณ์ทั้งตัว (entire genome) ออกมา

ข้อมูลชิ้นนั้นคือวัตถุดิบชิ้นสำคัญ หากปราศจากมัน นักวิทยาศาสตร์ นักวิจัยทั้งโลกก็คงไม่อาจออกแบบวัคซีนหรือหยูกยาให้เราอย่างในปัจจุบันได้

แม้วัตถุดิบจะเป็นวัตถุดิบชิ้นเดียวกัน แต่นักปรุงยาจะเอามันไปทำเมนูฆ่าวัคซีนได้อย่างไร ก็แล้วแต่การตัดสินใจจากความรู้และต้นทุนที่มี

เทคโนโลยีการผลิตวัคซีนปัจจุบัน อย่างที่ใครหลายๆ คนทราบกัน ก็มีทั้งเทคโนโลยีชนิดสารพันธุกรรม (mRNa Vaccine) ของโมเดอร์นา (Moderna) กับไฟเซอร์ (Pfizer) ที่ใครๆ ก็ปรารถนา หรือจะเป็นเทคโนโลยีไวรัสเวกเตอร์ (Viral Vector Vaccine) ของบริษัทแอสตร้าเซนเนก้า (AstraZeneca)

และท้ายสุดที่คนไทยฉีดกันไปค่อนข้างเยอะ คือวัคซีนเทคโนโลยีวัคซีนเชื้อตาย (Inactivated Vaccine) ของซิโนแวค (Sinovac) และซิโนฟาร์ม (Sinopharm)

แต่ทำไมมันถึงถูกเรียกได้ว่าเป็น วัคซีนโบราณ?

โบราณนี้ ไม่ได้หมายความว่าเป็นเรื่องไม่ดี แต่หมายความว่า เทคโนโลยีวัคซีนเชื้อตายนี้อยู่คู่และเคียงข้างกับศาสตร์การแพทย์ของมนุษย์มาช้านาน จะเรียกได้ว่ามันเป็นเทคโนโลยี ‘ดั้งเดิม’ หรือ ‘คลาสสิก’ ในการผลิตวัคซีนก็ได้

เทคโนโลยีวัคซีนเชื้อตายนี้ จะเน้นการเพาะเลี้ยงไวรัส SARS-CoV-2 ขึ้นมาในปริมาณระดับอุตสาหกรรม และนำไวรัสที่ได้ไปทำให้ตายจนเหลือแต่ซาก ก่อนจะนำซากของพวกมันมาใช้เป็นวัคซีน

อธิบายขยายความเพิ่มเติม คือมันเป็นวิธีที่จะนำไวรัสโคโรนาที่นำมาจากผู้ป่วยมาเพาะเลี้ยงเพิ่มวีโรเซลล์ (Vero cells) ทำให้พวกมันตายด้วยสารเคมี แล้วนำไปผ่านกระบวนการทำให้บริสุทธิ์ ก่อนจะนำไวรัสบริสุทธิ์ที่ตายแล้วมาผสมเข้ากับสารเสริมฤทธิ์ดั้งเดิมกลุ่ม (Alum) ในตอนท้าย

เทคโนโลยีนี้ถูกใช้มาตั้งแต่ยุค 1950 และมีวัคซีนมากมายที่ผลิตด้วยวิธีนี้ หลายๆ วัคซีนคุณเองก็อาจเคยฉีดมาแล้ว ไม่ว่าจะเป็นวัคซีนโปลิโอ วัคซีนโรคพิษสุนัขบ้า ฯลฯ

นวัตกรรมที่ผ่านการใช้มาอย่างโชกโชน จึงกลายเป็นทางเลือกสำหรับบางคนที่ไม่อาจเสี่ยงกับผลข้างเคียงของนวัตกรรมใหม่ที่ยังไม่เคยถูกใช้ในมนุษย์มาก่อน

จุดแข็งของมัน คือ ความปลอดภัย ส่วนจุดอ่อน คือ ระบบการผลิตที่ใช้เวลานานหลายเดือนเพื่อจะผลิตวัคซีนให้ได้สักล็อต

อีกข้อจุดอ่อน คือเรื่องของภูมิคุ้มกันที่สร้างจากวัคซีนจะไม่สูงมาก ต้องใช้เวลาหลายวันในการกระตุ้นภูมิ และต้องฉีดไม่น้อยกว่า 2 เข็ม เนื่องจากร่างกายต้องใช้เวลาเรียนรู้และทำความรู้จักแอนติเจนที่อยู่ในวัคซีน ซึ่งหลังเข็มที่สอง จะต้องใช้เวลา 14 วันเป็นต้นไป ร่างกายเราจึงจะพร้อมต่อสู้กับไวรัส

และถึงแม้มันจะเป็นวัคซีนจากเทคโนโลยีโบราณ แต่มันก็ไม่ใช่เทคโนโลยีล้าหลังแต่อย่างใด มีวัคซีนใหม่ชนิดอื่นๆ ที่กำลังจะถูกนำเข้ามาใช้ในประเทศไทยที่ใช้เทคโนโลยีนี้ในการผลิต เช่น วัคซีนป้องกันโรคมือเท้าปาก (Hand foot and mouth disease) จากเชื้อไวรัส EV-71

ค้นพบความจริงเรื่อง ‘วัคซีนโควิด-19’ ที่คุณอาจไม่เคยรู้มาก่อน ในรายการ Local Talk&Tell x Matichon Book – สำนักพิมพ์มติชน ตอนที่ 2 “ใคร หรือ (อะไร) ขัดขวางเราจากวัคซีน?” แบบ ‘เต็มๆ ไม่มีตัด’ ได้ทาง

• FB : LOCALRY
• Youtube : BrandThinkme

อ้างอิง: ป๋วย อุ่นใจ. นรภัทร์ ปีสิริกานต์, ผู้แต่งร่วม. Vaccine War สมรภูมิวัคซีนโควิด-19. กรุงเทพฯ: มติชน, 2564.