สำหรับอาชีพใหม่อย่าง ‘ครีเอเตอร์’ หรือ ‘คนทำคอนเทนต์’ ลงแพลตฟอร์มต่างๆ ถ้าในไทยคนอาจจะมองว่าเป็นอาชีพได้ก็ต่อเมื่อ ‘โฆษณาเข้า’ หรือไปขายโฆษณาให้แบรนด์หรือเอเจนซีต่างๆ
แต่จริงๆ แล้ว พวก ‘ครีเอเตอร์’ แพลตฟอร์มเหล่านี้ในต่างประเทศ เขาจะได้เงินจากโฆษณาบนแพลตฟอร์มตรงๆ เช่นพวก YouTuber ต่างชาติที่ดังๆ ยอดวิวเป็นล้านต่อคลิปนั้น แค่ทำคลิปมาทุกสัปดาห์แล้วรับเงินจากทาง YouTube ก็มีรายได้พอกินอยู่แล้ว มันการันตีแน่ๆ หลักหมื่นบาทต่อเดือน หรือบางคนได้ถึงหลักแสนบาทด้วยซ้ำ แถมพวกวิดีโอเก่าๆ ก็ยังสร้างยอดวิวยอดโฆษณาได้เรื่อยๆ
แล้วแพลตฟอร์มที่มาแรงที่สุดในเวลานี้อย่าง TikTok ล่ะ?
TikTok มีระบบจ่ายเงินให้ครีเอเตอร์ผ่านสิ่งที่เรียกว่า ‘Creator Fund’ มาตั้งแต่ปี 2020 แล้ว แต่ปัญหาคือมันจ่ายน้อยมาก ซึ่งครีเอเตอร์จำนวนมากบนแพลตฟอร์มที่เข้าร่วมโครงการเริ่มออกมาบ่นแล้วว่า การทำคลิป TikTok ที่ยอดวิวเป็นล้านนั้น ทางแพลตฟอร์มจ่ายให้แค่หลักร้อยเท่านั้นเอง ซึ่งเรตที่ได้นั้นก็แตกต่างกันไป แต่โดยรวมแล้วครีเอเตอร์น่าจะได้ประมาณ 100-300 บาทเท่านั้นต่อยอดวิว 1 ล้าน
นี่ถือเป็นเงินที่น้อยมาก ไม่ใช่แค่ ‘ไม่พอกิน’ แต่พวกครีเอเตอร์มองว่านี่เป็นการ ‘ดูถูก’ กันด้วยซ้ำ ถ้าไม่ให้อะไรเลยยังทำให้รู้สึกดีเสียกว่า ทำให้ครีเอเตอร์จำนวนมากเริ่มถอนตัวจากโครงการ ‘จ่ายเงิน’ ของ TikTok บางคนสบายใจที่จะทำวิดีโอแบบไม่ได้เงินเหมือนเดิมมากกว่า แต่บางคนก็แทบจะถอนตัวจากแพลตฟอร์มนี้ไปเลย
แน่นอน เราจะบอกว่ามันเป็นสิทธิ์ของ TikTok ก็ได้ที่จะจ่ายเงินน้อยๆ แต่อีกด้านหนึ่ง ในฐานะที่ TikTok กำลังก้าวเป็นแพลตฟอร์มโซเชียลอันดับต้นๆ ของโลก เราก็ยิ่งควรจะตั้งคำถามเกี่ยวกับจริยธรรมด้านธุรกิจของแพลตฟอร์ม ที่ ‘ทำเงิน’ จากการให้คนมาใช้แพลตฟอร์ม
พูดง่ายๆ คือ ถ้า TikTok รวยจากเรา ทางแพลตฟอร์มก็ควรจะมีระบบในการช่วยให้เรารวยไปพร้อมๆ กันด้วย และนั่นคือ ‘ความเป็นธรรม’
นี่คือปัญหาของ TikTok คือมันไม่มี ‘ความโปร่งใส’ ในการจ่ายเงินค่าโฆษณาใดๆ เหมือนตัวเลขที่ให้ครีเอเตอร์นั้นก็จะลอยๆ ซึ่งแตกต่างจาก YouTube มากๆ ที่อัตราส่วนแบ่งให้ครีเอเตอร์ จะอยู่ที่ 55 เปอร์เซ็นต์ ของเงินโฆษณา แม้งานโฆษณาแต่ละประเทศก็จ่ายแตกต่างกันไป แต่ ‘ส่วนแบ่ง’ มันก็มีความชัดเจนมากกว่า
เรียกว่าเป็นสถานการณ์ล่าสุดของแพลตฟอร์มสุดร้อนแรงแห่งยุค แม้ว่ายอด ‘ผู้ใช้’ จะโตเรื่อยๆ แต่การดูแล ‘ผู้ผลิต’ กลับไม่ได้ดีเท่าไหร่ คนอาจเถียงว่า TikTok ทำให้ใครๆ ก็สามารถทำวิดีโอคอนเทนต์ได้ ดังนั้นทุกอย่างมันเลยเหมือนการ ‘เล่น’ ที่เขา ‘จ่ายเงินให้ก็ดีแล้ว’ เพราะปกติคุณเล่น คุณก็ไม่ได้เงิน
แต่อีกด้านหนึ่งก็อย่างที่บอก ประเด็นคือ TikTok ทำเงินมหาศาลแน่ๆ และคนบนแพลตฟอร์มนั้นจะว่าไปก็ ‘ทำงาน’ ให้ TikTok คำถามก็คือ TikTok ไม่คิดจะดูแลผู้ผลิตเนื้อหาพวกนี้ให้สมน้ำสมเนื้อกว่านี้หน่อยหรือ?
อ้างอิง
- Insider. TikTokers say low payouts from its Creator Fund are affecting their mental health, and some are quitting entirely. https://bit.ly/3oLBLHB