จะดีไหม? ถ้าไทยมีบ่อนพนันถูกกฎหมาย งานวิจัยชี้ต้องปฏิรูป ‘ตำรวจ-ผู้มีอิทธิพล’ ให้ได้ก่อน

หลายประเทศมีบ่อนพนันถูกกฎหมาย การจัดเก็บภาษีจากกิจการเหล่านี้เป็นรายได้หนึ่งของภาครัฐ ทำให้ประเทศไทยหยิบเรื่องนี้มาพูดถึงบ่อยๆ โดยล่าสุดรัฐบาลพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา ก็สั่งตั้งกรรมาธิการศึกษาข้อมูล แต่ที่ผ่านมาแนวคิด ‘บ่อนถูกกฎหมาย’ ถูกค้านด้วยหลายเหตุผล

ประเด็นที่คนพูดถึงบ่อยสุดคือ ‘เมืองไทยเป็นเมืองพุทธ’ (จึงไม่ควรมีแหล่งอบายมุข) แต่ที่จริงมีเหตุผลที่เป็นรูปธรรมมากกว่านั้นคือ การเก็บรายได้จากบ่อนพนันเกี่ยวพันกับโครงสร้าง ‘ตำรวจและผู้มีอิทธิพล’

งานวิจัยในยุคหนึ่งชี้ว่าถ้าไทยไม่ปฏิรูประบบตำรวจ การบริหารจัดการรายได้จากบ่อนพนันให้โปร่งใสเป็นระบบก็คงทำได้ยาก ทั้งยังเสี่ยงจะเกิดอาชญากรรมด้านต่างๆ เพิ่ม เช่น แก๊งทวงหนี้นอกระบบ การทำให้บ่อนถูกกฎหมายจึงมีราคาที่สังคมต้องจ่ายแพง ไม่อาจปล่อยให้คนไม่กี่คนชี้ขาดโดยไม่ถามประชาชนได้

หลังจากที่สภามีมติให้ตั้งคณะกรรมาธิการพิจารณาศึกษาความเป็นไปได้ของการตั้งสถานบันเทิงครบวงจรที่รวมถึง ‘บ่อนกาสิโนถูกกฎหมาย’ เมื่อต้นเดือนธันวาคม 2564 ‘นิด้าโพล’ ก็ไปสำรวจความเห็นคนไทยจำนวนหนึ่งที่มีต่อประเด็นนี้ พบว่า 46.51 เปอร์เซ็นต์ของผู้ตอบแบบสอบถาม ‘ไม่เห็นด้วย’ ส่วนผู้ที่ ‘เห็นด้วย’ คิดเป็น 21.25 เปอร์เซ็นต์

เหตุผลที่ผู้ตอบแบบสอบถามบอกว่าไม่เห็นด้วยกับบ่อนผิดกฎหมาย ส่วนใหญ่มองว่าเป็นการมอมเมาประชาชน อาจทำให้เกิดปัญหาความขัดแย้งภายในครอบครัว ปัญหาหนี้สิน ปัญหาอาชญากรรม และประเทศไทยเป็นเมืองพุทธ ไม่ควรจะมีการพนันแบบถูกกฎหมาย

ส่วนผู้ที่เห็นด้วยเชื่อว่าถ้าทำบ่อนเป็นกิจการถูกกฎหมาย รัฐบาลก็จะสามารถจัดเก็บภาษีเพื่อนำมาพัฒนาประเทศได้ คนไทยเองก็ไม่ต้องเดินทางไปเล่นพนันที่ต่างประเทศ ขณะที่บางส่วนมองว่าทุกวันนี้บ่อนเถื่อนก็มีมากมายอยู่แล้ว แม้จะไม่มีกฎหมายมารองรับก็ตาม

แต่ถ้าย้อนกลับไปดูผลสำรวจของสวนดุสิตโพลเรื่องความเห็นประชาชนไทยเกี่ยวกับบ่อนถูกกฎหมายที่จัดทำเมื่อต้นปีที่ผ่านมา ช่วงปลายเดือนมกราคม-ต้นกุมภาพันธ์ 2564 พบว่า 81.97 เปอร์เซ็นต์คิดว่าการทำให้บ่อนพนันถูกกฎหมายจะมีผลดี คือทำให้รัฐมีรายได้จากการจัดเก็บภาษี และอีก 62.15 เปอร์เซ็นต์ระบุว่าจะช่วยลดปัญหาเรื่องการรีดไถ เก็บส่วย มาเฟีย และอื่นๆ

นอกจากนี้ไทยก็รับรองการพนันบางอย่างให้เป็นเรื่องถูกกฎหมายและมองว่าเป็น ‘กีฬา’ เช่น การแข่งม้า ขณะที่สลากกินแบ่งรัฐบาลเป็นการเสี่ยงโชค ถึงอย่างนั้นก็ยังไม่อาจห้ามการแทงม้ากับเจ้ามือเถื่อนหรือการซื้อหวยใต้ดินได้อยู่ดี จึงพอจะสรุปสั้นๆ ได้ว่าไทยเกี่ยวโยงกับการพนันมานานแล้ว แม้คนจำนวนไม่น้อยจะชอบพูดว่า ‘เมืองไทยเป็นเมืองพุทธ’ ก็ตามที

อย่างไรก็ดี ต้องทำความเข้าใจบริบทของการทำแบบสอบถามในช่วงนั้นด้วยว่าที่คนส่วนใหญ่เห็นด้วยกับการเปิดบ่อนถูกกฎหมาย น่าจะเป็นเพราะ ‘บ่อนเถื่อน’ คือต้นตอแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ทำให้ตำรวจและหน่วยงานปกครองท้องถิ่นถูกสังคมตั้งคำถามอย่างมาก จนถึงขั้นที่คนมองว่าถ้ามีบ่อนถูกกฎหมายไปเลยก็น่าจะดีกว่า จะได้ช่วยให้การกำกับตรวจสอบกิจการเหล่านี้โปร่งใส

จนมาถึงช่วงที่รัฐบาลต้องการหารายได้เพิ่มเติมและกระตุ้นเศรษฐกิจ ก็ทำให้แนวคิดบ่อนถูกกฎหมายถูกยกมาปัดฝุ่นใหม่ แต่กระแสสนับสนุนประเด็นนี้กลับไม่แข็งแรงเท่ากับผลโพลต้นปี

กระแส ‘บ่อนถูกกฎหมาย’ จุดติดบ้าง-ไม่ติดบ้างในสังคมไทย แต่การศึกษาข้อมูลเพื่อประกอบการตัดสินใจกำหนดนโยบายก็ยังจำเป็นอยู่ ก่อนหน้านี้มีงานวิจัย ‘อุตสาหกรรมการพนันไทย อังกฤษ สหรัฐอเมริกา ออสเตรเลีย และมาเลเซีย’ โดยผาสุก พงษ์ไพจิตร และคณะ ซึ่งถูกนำไปอ้างอิงในการศึกษาเกี่ยวกับบ่อนถูกกฎหมายในไทยยุคต่อมาอีกหลายครั้งหลายหน

งานวิจัยนี้ระบุว่า ถ้าไทยยังไม่แก้ไขหรือปฏิรูปโครงสร้างระบบตำรวจให้เป็นอิสระและโปร่งใสตรวจสอบได้ ก็ยากจะทำให้บ่อนถูกกฎหมายเป็นอุตสาหกรรมที่สร้างรายได้ให้แก่รัฐและสร้างงานให้กับประชาชนตามที่ตั้งเป้าเอาไว้ เพราะการพนันเกี่ยวโยงกับเม็ดเงินมหาศาล ซึ่งผู้มีอิทธิพลทั้งระดับท้องถิ่นและระดับประเทศ นายทุนเงินกู้นอกระบบ เจ้าของธุรกิจผิดกฎหมายอื่นๆ รวมถึงแก๊งอาชญากรข้ามชาติที่ต้องการใช้บ่อนถูกกฎหมายฟอกเงินธุรกิจมืด ย่อมหาทางติดสินบนหรือเลี้ยงดูปูเสื่อตำรวจกับเจ้าหน้าที่รัฐอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งจะนำไปสู่การรีดไถ เก็บส่วย ทุจริต และอาชญากรรมการเงินอื่นๆ อยู่ดี

นอกจากนี้ แม้ว่ารัฐจะตั้งเป้าดึงดูดนักเล่นพนันกระเป๋าหนัก แต่ผลการศึกษาข้อมูลในประเทศอื่นที่มีบ่อนถูกกฎหมายมาก่อนไทย พบว่ารายได้หลักจากบ่อนกาสิโนมาจากประชาชนธรรมดาที่อยากเสี่ยงโชคหรือเล่นพนันฆ่าเวลา เช่น แม่บ้าน ซึ่งจะทำให้คนจำนวนมากออมเงินลดลง และอีกหลายประเทศในเอเชียก็มีบ่อนมาก่อนไทย ไม่ว่าจะเป็นกัมพูชา มาเลเซีย ลาว จีน (มาเก๊า) แต่การเติบโตของบ่อนพนันในยุคหลังก็ไม่ได้เฟื่องฟูเหมือนช่วงแรก เพราะนักเล่นพนันมีตัวเลือกเยอะ

อีกประเด็นคือรายได้จากอุตสาหกรรมพนันถูกกฎหมายไม่ได้เข้าประเทศใดประเทศหนึ่งเพียงอย่างเดียว เพราะบ่อนกาสิโน ‘ที่ได้มาตรฐานสากล’ ส่วนใหญ่เป็นกิจการที่เกี่ยวพันคนหลายชาติ เช่น เมื่อประมาณปี 2539-2540 นักลงทุนไทยที่เป็นเจ้าของบ่อนในกัมพูชา จ้างบริษัทเอกชนจากออสเตรเลียบริหารงานและจ้างพนักงานฟิลิปปินส์ที่พูดภาษาอังกฤษได้ดี ถ้าไทยจะเปิดบ่อนพนันถูกกฎหมายในยุคนี้ก็มีความเป็นไปได้ว่าจะต้องอาศัยเทคโนโลยีและระบบที่เคยใช้ได้ผลในที่อื่นๆ มาก่อน

การเปิดบ่อนถูกกฎหมายจึงมีต้นทุนมากมายที่สังคมต้องแบกรับภาระร่วมกัน แต่รายได้อาจตกกับกลุ่มคนไม่กี่กลุ่ม แทนที่จะเป็นรายได้เข้าประเทศแบบเต็มเม็ดเต็มหน่วย การพิจารณาว่าจะเปิดหรือไม่เปิดบ่อนถูกกฎหมายจึงต้องถามความเห็นของประชาชนเป็นหลัก

ยิ่งในยุคนี้ที่ ‘การพนันออนไลน์’ ข้ามพรมแดนแต่ละประเทศเข้าถึงคนในวงกว้าง ไม่เว้นแม้แต่เยาวชน ก็น่าเป็นห่วงว่าผู้ที่จะได้รับผลกระทบจากการพนันเหล่านี้อาจมีจำนวนเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ แต่ไม่แน่ใจว่าหน่วยงานไทยที่ต้องป้องกันปราบปรามการพนันจะมีพอทำงานตอบสนองเหตุการณ์ที่เป็นอยู่ได้ทันเวลาหรือไม่

อ้างอิง:

• Pasuk Pongphaichit. There is a lot of gambling in Thailand. https://bit.ly/30eJZQ4
• PRD. รัฐบาลเร่งปราบเว็บพนันออนไลน์ /เว็บเงินกู้ออนไลน์ ชี้เป็นภัยเศรษฐกิจ หวั่นซ้ำเติมพี่น้องประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากโควิด-19. https://bit.ly/3IIWOU0
• กรรมาธิการวิสามัญพิจารณาศึกษาการเปิดสถานบันเทิงแบบครบวงจรฯ. https://bit.ly/3GJXXZT