ทำไมยิ่งแก่ เรายิ่งรู้สึกว่าเวลาผ่านไปเร็วขึ้น?

เราแก่ลงทุกวันและเวลาก็เหลือน้อยลงเรื่อยๆ แต่เราเคยสงสัยไหมว่า เออ ยิ่งเราแก่ เรายิ่งรู้สึกว่าเวลามันผ่านไปเร็วมากเลย

ถ้าเทียบกับสมัยเมื่อก่อนตอนเด็กๆ เรารู้สึกว่าวันๆ หนึ่ง เวลาเรามีมากมายไปหมด ใช้ยังไงก็ไม่หมดวัน แต่พอเราแก่มา วันๆ หนึ่งนี่แวบๆ ก็ผ่านไปแล้ว รู้ตัวอีกที ปีหนึ่งก็ผ่านไปแล้วแบบงงๆ

ทำไมถึงเป็นเช่นนั้น?

บางคนอาจคิดว่าก็เพราะเราอยู่ในวัยทำงาน คนส่วนใหญ่เป็นมนุษย์เงินเดือน มันทำอะไรซ้ำๆ ก็ไม่แปลกที่เราจะรู้สึกว่าเวลามันผ่านไปเร็ว

นั่นอาจจริงบางส่วน แต่ความเป็นจริงมันมีคำอธิบายระดับรากฐานกว่านั้น

งานวิจัยในวารสาร European Review เดือนพฤษภาคม 2019 เขาชี้ว่าจริงๆ ปัจจัยพื้นฐานเลยที่ทำให้เรารู้สึกว่าเวลาผ่านไปเร็วขึ้นไม่ได้เกี่ยวกับกิจกรรมของเราเลย แต่เกี่ยวกับ “การรับรู้” โลกของเราที่ยิ่งแก่ยิ่งช้าลง

อธิบายง่ายๆ เด็กเนี่ย บางทีเราอาจรู้สึกว่าสมาธิสั้นกว่าผู้ใหญ่ แต่ความเป็นจริงคือเด็กมีความสามารถในการรับรู้โลกได้มากกว่าผู้ใหญ่ และ “มาก” ในที่นี้ก็เป็นมิติเชิงปริมาณเน้นๆ หรือพูดง่ายๆ ถ้าเด็กเป็นกล้องวีดีโอ การบันทึกภาพเป็นเฟรมต่อวินาทีนั้นมากกว่าผู้ใหญ่

ภาวะนี้ทำให้วันๆ หนึ่ง เด็กแค่นั่งมองโน่นนี่ก็รับข้อมูลไปมหาศาล และเนื่องจากมนุษย์รับรู้เวลาผ่านประสบการณ์หรือการรับข้อมูลไปในสมอง ยิ่งมีข้อมูลวิ่งไปในสมองเยอะก็จะยิ่ง “รู้สึก” ว่าเวลามันผ่านไปนานในเวลาจริงๆ ที่เท่ากัน

พอเราแก่ตัวลง เรามีความสามารถในการจดจ่อสิ่งต่างๆ มากขึ้น เราสามารถโฟกัสในบางสิ่งได้มากขึ้น ซึ่งมันทำให้เรารู้สึกว่าเวลาผ่านไปเร็วขึ้น

เรื่องนี้จะลองทดสอบง่ายๆ ก็ได้ เช่น ลองไปนั่งที่ป้ายรถเมล์ แล้วดูรถที่วิ่งผ่านไปมา เราจะรู้สึกว่า 1 ชั่วโมงนี่โคตรนาน (จริงๆ แค่นึกถึงตอนรอรถเมล์ก็ได้) แต่ถ้าเรานั่งอ่านหนังสือเพลินๆ สักเล่ม หรือเล่นเกม เราก็จะรู้สึกว่า 1 ชั่วโมงนี่มันผ่านไปเร็วมากแบบชั่วอึดใจ

และความสามารถในการจดจ่อสิ่งต่างๆ นี่แหละครับ เหตุผลที่ผู้ใหญ่รู้สึกว่าเวลาผ่านไปเร็วกว่าเด็ก

แต่ข่าวร้ายคือมันไม่ใช่แค่นั้น เพราะงานวิจัยก็ชี้ว่า จริงๆ แล้วผู้ใหญ่ประมวลผลและรับรู้โลกช้าลงตามวัยจริง และนี่ก็เป็นเหตุผลเช่นกันที่ทำให้วันๆ หนึ่งของผู้ใหญ่ “รู้สึก” ผ่านไปเร็วมากๆ

ซึ่งคำอธิบายตรงนี้ไม่ใช่เรื่อง “สมองช้าลง” นะครับ อันนั้นจริงสำหรับคนแก่มากๆ แต่สำหรับคนวัยกลางคนที่สมองยังดี สมองเราพัฒนาไปซับซ้อนมาก การรับรู้ข้อมูลต่างๆ ต้องวิ่งไกลมากๆ กว่าจะไปถึงการรับรู้ หรือถ้าจะพูดง่ายๆ ก็คือเรา “คิด” แบบไร้สำนึกมากนั่นเอง มันไม่ได้รับข้อมูลไปแล้วรับรู้เลย มันผ่านกระบวนการกรองสารพัดกว่าจะไปถึงการรับรู้ และอะไรแบบนี้แหละที่ทำให้ยิ่งแก่ยิ่งรับรู้ได้ช้า

ทั้งหมดนี้ ก็อยากให้เห็นว่าการรับรู้ได้ช้าลงมันทำให้เวลาเราผ่านไปเร็วขึ้น และภาวะแบบนี้มันจะเพิ่มขึ้นไปเรื่อยๆ ตามอายุ ซึ่งพูดอีกแบบก็คือ ถ้าอายุเฉลี่ยมนุษย์คือ 80 ปี ใน 40 ปีแรก เราจะรู้สึกว่าเวลาผ่านไปช้ากว่า 40 ปีหลัง ด้วยกลไกดังกล่าวนี้เอง

พอตระหนักดังนี้แล้ว ก็ขอให้เราใช้เวลาที่เหลืออยู่บนโลกให้คุ้มนะครับ เพราะนอกจากเวลาจะผ่านไปไม่ไหลย้อนกลับแล้ว มันยังผ่านไปเร็วขึ้นเรื่อยๆ ด้วย อย่างน้อยๆ ก็ในความรู้สึกของเรา

อ้างอิง

• IFLS. This Is Why Time Seems To Speed Up As You Get Older. https://bit.ly/3i8CmAL