รู้ไหม พีระมิดไม่ได้ถูกสร้างโดยทาสชาวยิว แต่ถูกสร้างโดยคนงานอียิปต์ที่กินดีอยู่ดี

สิ่งมหัศจรรย์ของโลกที่เต็มไปด้วย ‘ทฤษฎีสมคบคิด’ มากที่สุด ก็คงหนีไม่พ้นพีระมิด ซึ่งบ้างก็ว่ามนุษย์ต่างดาวสร้าง บ้างก็ว่ามนุษย์อารยธรรมเก่าแก่ที่สูญหายไปเป็นผู้สร้าง ซึ่งอะไรพวกนี้ จริงๆ พวกนักโบราณคดีก็อธิบายโต้ได้หมดว่าทำไม ‘เทคโนโลยีในยุคนั้นของคนอียิปต์’ มันถึงมีเพียงพอที่จะสร้างพีระมิดได้แล้ว

ดังนั้นมนุษย์ที่อยู่ในอารยธรรมอียิปต์โบราณจึงสร้างได้แน่ๆ ซึ่งคนก็จะจำกันว่า ‘ทาส’ เป็นผู้สร้าง เพราะคนปัจจุบันคิดกันว่าชาวอียิปต์ทั่วไปก็คงไม่ยอมไปสร้างง่ายๆ หรอก และคนจำนวนไม่น้อยที่เชื่อกันว่าจริงๆ พวกทาสที่สร้างพีระมิดนั้นคือคนยิวที่ชาวอียิปต์ต้อนเอากลับมาเป็นทาส

ทั้งหมดไม่ใช่เรื่องจริง แล้วทำไมเราถึงเชื่อว่า ‘ทาส’ เป็นผู้สร้างพีระมิด คนที่ ‘บันทึก’ ไว้คนแรกในประวัติศาสตร์ตะวันตกว่าทาสเป็นคนสร้างพีระมิดในอียิปต์ คือนักเล่าเรื่องชาวกรีกชื่อ ‘เฮโรโดตัส’ (Herodotus) โดยเขาอ้างว่าได้เดินทางไปอียิปต์ และเห็นพวกทาสสร้างพีระมิดมากับตา

แน่นอน คนกรีกก็เชื่อ แต่ในความเป็นจริง ‘นักประวัติศาสตร์’ จนถึง ‘นักโบราณคดี’ ยุคหลังก็รู้กันดีว่า เฮโรโดตัสนั้น ‘ขี้โม้’ สุดๆ ทุกสิ่งที่เขียนค่อนข้างเวอร์ไปหมดถ้าเทียบกับหลักฐานที่คนรุ่นหลังพบ ซึ่งหลายๆ อย่างเรียกว่าไม่จริงเลยก็ว่าได้ เพราะอย่างน้อยๆ นักโบราณคดีก็ประเมินว่าพีระมิดในอียิปต์แห่งสุดท้ายที่สุดสร้างขึ้นนั้น ถูกสร้างมาก่อนที่เฮโรโดตัสเกิดเป็นพันปี

แต่ที่หนักกว่านั้นที่ทำให้คนเชื่อว่าคนสร้างพีระมิดคือทาส เกิดจากคัมภีร์ที่ชาวยิวเรียกว่า ‘โตราห์’ ซึ่งเป็นส่วนแรกของ ‘พระคัมภีร์เก่า’ ของชาวคริสต์ ที่เล่าเรื่องตั้งแต่พระเจ้าสร้างโลก จนถึงมรณกรรมของโมเสส ผู้นำชาวยิวคนแรก

ตรงนี้หลายคนคงคุ้นๆ แล้ว เพราะมัน ‘ถูกทำเป็นหนัง’ หลายรอบ เรื่องที่โมเสสแยก ‘ทะแลแดง’ เพื่อพาทาสชาวยิว ‘อพยพ’ หนีออกมาจากการใช้แรงงานที่อียิปต์

ประเด็นคือ ในคัมภีร์ก็ไม่ได้บอกรายละเอียดว่าชาวยิวถูกใช้งานอะไร แต่เวลาถูกทำมาเป็นหนัง ภาพที่ถูกนำเสนอก็คือภาพที่ทาสชาวยิวถูกเฆี่ยนตีเพื่อให้สร้างพีระมิดทุกครั้งไป และครั้งล่าสุดหนัง ‘Exodus: Gods and Kings’ ของ ริดลีย์ สก็อต ในปี 2014 ก็ยังคงนำเสนอภาพแบบนี้ 

ซึ่งหนังเรื่องนี้ หลายคนคงไม่รู้ว่าถูกรัฐบาลอียิปต์แบน เพราะมัน ‘บิดเบือนประวัติศาสตร์?’ 

บินเบือนยังไง? นี่แหละที่จะเข้าประเด็น นักประวัติศาสตร์มองกันว่า พีระมิดแห่งสุดท้ายสร้างขึ้นเมื่อ 3,500 ปีก่อน ซึ่งนั่นเป็นช่วงเวลาหลายร้อยปีก่อนที่ในทางประวัติศาสตร์จะระบุว่า ‘ชาวยิว’ ปรากฏกายขึ้นมาบนโลก (ซึ่งประเมินกันว่าน่าจะเป็นช่วง 3,000-3,200 ปีก่อน)

ดังนั้น การเคลมว่าคนอียิปต์จับชาวยิวไปเป็นทาสแล้วใช้ให้สร้างพีระมิด มันเลยเป็นการกล่าวอ้างที่เอาประวัติศาสตร์มาจินตนาการปนกับคัมภีร์ทางศาสนา แบบจินตนาการข้ามยุคกันเป็นหลายร้อยปี

แต่ ‘ความผิด’ อีกกรณีก็คือ การคิดว่า ‘ทาส’ เป็นผู้สร้างพีระมิด เพราะในปี 1990 มีการขุดค้น ‘แคมป์คนงาน’ รวมถึง ‘หลุมศพ’ ของบรรดาคนที่สร้างพีระมิด ซึ่งก็ไม่ได้อยู่ไกลจากพีระมิดเท่าไหร่ สิ่งที่เขาพบคือ คนพวกนี้ได้รับการฝังศพอย่างเหมาะสมเพื่อให้ไปดีในโลกหน้าตามธรรมเนียมอียิปต์ อาหารการกินที่เหลือเศษซากก็มีทั้งขนมปังจำนวนมากและเนื้อสัตว์สารพัด ตั้งแต่วัว แพะ แกะ และปลา

ในทางโบราณคดี การค้นพบแบบนี้บ่งชี้ชัดเจนว่า คนที่สร้างพีระมิดไม่ใช่ทาสแบบที่เฮโรโดตัสเคยคุยโม้ พวกเขาเป็นแรงงานที่ได้รับการดูแลในระดับหนึ่งในการมาช่วยร่วมกันสร้างหลุมศพของกษัตริย์ ส่วนจะถูก ‘บังคับ’ มาหรือไม่ อันนี้หลักฐานปัจจุบันตอบไม่ได้ แต่มีการคาดเดาว่ามันอาจมีลักษณะแบบการ ‘เกณฑ์แรงงาน’ แล้วให้ประชาชนมาช่วยๆ กันสร้างพีระมิดแบบวนๆ ไป ไม่ใช่จับทาสมาขนหินแล้วเฆี่ยนตีแบบที่เราเห็นกันในหนัง

และสิ่งที่เขาค้นพบเพิ่มเติมก็คือ ในพีระมิดจะมีพวก ‘ห้องลับ’ ที่คนงานเหล่านี้แอบทำเอาไว้และ ‘เขียนกำแพง’ เป็นชื่อ ‘แก๊งคนงาน’ ของตัวเอง เช่น ‘ขี้เมาแห่งเมนคาอูเร’ ‘กลุ่มเพื่อนคูฟู’ เป็นต้น

แน่นอน หลักฐานทั้งหมดกระจัดกระจายและให้ภาพไม่เต็มที่ตามสไตล์หลักฐานทางโบราณคดี แต่รวมๆ คือเขาถือว่ามันพอสรุปได้ว่า คนงานเหล่านี้ดูค่อนข้างจะมีชีวิตที่ดีเลยในมาตรฐานยุคนั้น และแรงงานเหล่านี้ยังเต็มใจและสนุกกับการร่วมสร้างพีระมิดกันพอตัวเลย

ทั้งหมดเป็นคนละโลกกับภาพของทาสที่ถูกเฆี่ยนตีเพื่อให้สร้างพีระมิด ซึ่งมันไม่มีหลักฐานทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีสนับสนุนเลย แต่ก็ยังไปปรากฏให้ดูในหนังอยู่เรื่อยๆ

อ้างอิง

• BBC. Were the Egyptian pyramids built by slaves? https://www.sciencefocus.com/science/were-the-egyptian-pyramids-built-by-slaves 
• Discover Magazine. Who Built the Egyptian Pyramids? Not Slaves. https://www.discovermagazine.com/planet-earth/who-built-the-egyptian-pyramids-not-slaves