The Economy of Japan
How a Superpower FELL from Grace in Four Decades
ในช่วงทศวรรษ 1990 เศรษฐกิจญี่ปุ่นประสบภาวะถดถอยเป็นเวลานาน ซึ่งตามมาด้วยการล่มสลายของฟองสบู่เศรษฐกิจในตำนานในช่วงทศวรรษ 1980 ความซบเซาทางเศรษฐกิจที่ยืดเยื้อซึ่งเรียกว่า “ทศวรรษที่สูญหาย” ในที่สุดก็สิ้นสุดลงในปี 2002 ต้องใช้เวลามากกว่า 10 ปี “รุ่งอรุณอันลวง” เป็นครั้งคราวเพื่อดึงเศรษฐกิจขึ้นมา วิกฤตการณ์ทางเศรษฐกิจอย่างกะทันหันนอกประเทศญี่ปุ่น รวมถึงวิกฤตค่าเงินในเอเชียในปี 1997 และการผิดนัดชำระหนี้ของเม็กซิโกในปี 1994 และกลยุทธ์การออกจากความพยายามในการฟื้นฟูโดยรัฐบาลและธนาคารแห่งประเทศญี่ปุ่นเร็วเกินไป สาเหตุบางประการมาจากความซบเซา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงปลายทศวรรษ 1990
ประการแรก ภาวะเศรษฐกิจถดถอยมาพร้อมกับวิกฤตการณ์ทางการเงิน หลังจากที่ตลาดพังทลายลง สถาบันการเงินต้องเผชิญกับผลกำไรที่ตกต่ำอย่างรุนแรงอันเป็นผลจากราคาอสังหาริมทรัพย์ที่ตกต่ำซึ่งเก็บไว้เป็นหลักประกัน ราคาหุ้นที่ดิ่งลง และสินเชื่อเสียที่เพิ่มขึ้น การล่มสลายของ Yamaichi Securities, Long-Term Credit Bank of Japan และ Hokkaido Takushoku Bank เป็นสัญลักษณ์ของผลกระทบที่ใหญ่หลวง หลังจากพยายามดิ้นรนเพื่อรักษาบริษัทเหล่านี้ให้ล่มสลาย รัฐบาลญี่ปุ่นก็ปล่อยให้พวกเขาล้มละลายในที่สุด นอกจากนี้ ธนาคารเพื่อการชำระหนี้ระหว่างประเทศ (BIS) ได้นำข้อกำหนดด้านความเพียงพอของเงินกองทุนมาใช้ในช่วงต้นทศวรรษ 1990 เพื่อควบคุมสินเชื่อที่มากเกินไป ปรากฏการณ์ทั้งสองนี้ทำให้ธนาคารไม่เต็มใจที่จะให้ยืมเงิน ส่งผลให้ต้องบังคับถอนเงินจากผู้ยืม และบ่อนทำลายธุรกิจที่แท้จริง เช่นเดียวกับภาวะเศรษฐกิจถดถอยในปัจจุบัน เกลียวคลื่นที่ลดลงซึ่งรวมเอาเศรษฐกิจที่แท้จริงและตลาดการเงินเกิดขึ้น ส่งผลให้เศรษฐกิจซบเซารุนแรงขึ้นและยืดเยื้อต่อไป
ประการที่สอง ภาคธุรกิจต้องเผชิญกับ “ส่วนเกินสามประการ” ได้แก่ อุปกรณ์ส่วนเกิน การจ้างงานส่วนเกิน และหนี้ส่วนเกิน ส่วนเกินเหล่านี้บ่งชี้ว่าโมเดลธุรกิจของญี่ปุ่นถึงทางตันแล้ว จนกระทั่งฟองสบู่แตก บริษัทญี่ปุ่นให้ความสำคัญกับการขยายส่วนแบ่งการตลาด กระจายธุรกิจของตน และรักษาการจ้างงานมากกว่าความสามารถในการทำกำไร ความไร้ประสิทธิภาพในรูปแบบธุรกิจนี้ได้รับการขยายและเร่งตัวขึ้นโดยเศรษฐกิจฟองสบู่ในช่วงปลายทศวรรษ 1980 ซึ่งในที่สุดก็ทำให้การปรับตัวอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ จากนั้นธุรกิจต่างๆ ก็ใช้เวลานานกว่า 10 ปีในการปรับงบดุลที่มีเลเวอเรจเกิน พวกเขากำลังต่อสู้กับภาวะเงินฝืดในเวลาเดียวกัน ซึ่งทำให้อัตราดอกเบี้ยสูงขึ้น และเพิ่มความเสี่ยงต่อหนี้สินของธุรกิจในแง่ที่แท้จริง
A strategy for growth
การปฏิรูปโครงสร้างจึงมีความจำเป็นเพื่อฟื้นฟูเศรษฐกิจญี่ปุ่น ประชาชนต่างรู้สึกยินดีและหวังอย่างกว้างขวางว่าบางสิ่งอาจเปลี่ยนแปลงไปหลังจากชัยชนะการเลือกตั้งครั้งประวัติศาสตร์ของ DPJ (พรรคประชาธิปัตย์แห่งญี่ปุ่น) ในเดือนสิงหาคม 2009 แต่จนถึงขณะนี้ฝ่ายบริหารของฮาโตยามะดูเหมือนจะมุ่งเน้นไปที่นโยบายเศรษฐกิจจุลภาค เช่น การแนะนำการคัดกรอง กระบวนการวางแผนงบประมาณหรือแทรกแซงการเมืองโดยระบบราชการ และยังขาดนโยบายมหภาค เช่น กลยุทธ์การเติบโต หรือวิสัยทัศน์ระยะยาวในการจัดการกับการขาดดุลการคลังที่เพิ่มขึ้น นักเศรษฐศาสตร์ส่วนใหญ่สงสัยว่านโยบายเศรษฐกิจของ DPJ สามารถพลิกกลับแนวโน้มเศรษฐกิจที่ลดลงได้ รัฐบาลฮาโตยามะ ซึ่งเป็นรัฐบาลที่ไม่ใช่พรรคแอลดีพีที่ดูเหมือนจะยั่งยืนแห่งแรกในยุคหลังสงคราม ดูเหมือนจะไม่เต็มใจที่จะดำเนินการสำคัญๆ เพื่อเผชิญหน้ากับความท้าทายทางเศรษฐกิจที่ญี่ปุ่นเผชิญอยู่ บางทีอาจเกรงว่าจะมีความหวังเพียงเล็กน้อยที่จะประสบความสำเร็จ
ตัวอย่างเช่น ขนาดของกำลังแรงงานที่คาดว่าจะลดลง 0.5 เปอร์เซ็นต์ต่อปีในทศวรรษหน้า เทียบเท่ากับการหดตัวทางเศรษฐกิจ 0.5 เปอร์เซ็นต์ทุกปี โดยถือว่าประสิทธิภาพการผลิตไม่เปลี่ยนแปลง แต่ในขณะเดียวกัน ทรัพยากรต่างๆ จะต้องทุ่มเทให้กับผู้สูงอายุและการขาดดุลของรัฐบาลที่เพิ่มมากขึ้นในอนาคต เนื่องจากการเติบโตทางเศรษฐกิจที่ช้าลงมีแนวโน้มที่จะสร้างทรัพยากรน้อยกว่าที่จำเป็น ไม่มีหลักฐานว่าญี่ปุ่นจะได้รับไม้กายสิทธิ์ซึ่งสามารถปรับปรุงประสิทธิภาพการผลิตเพื่อชดเชยแนวโน้มประชากรที่ลดลง
การอนุญาตให้ผู้อพยพเข้าญี่ปุ่นมากขึ้นเป็นทางออกหนึ่งที่เป็นไปได้ในการลดจำนวนแรงงานที่ลดลง แต่ไม่มีการพูดคุยกันอย่างจริงจังเกี่ยวกับเรื่องนี้ในญี่ปุ่น แม้ว่าประเทศที่ก้าวหน้าอื่นๆ ส่วนใหญ่จะมีโครงการแรงงานอพยพอยู่แล้วก็ตาม จำเป็นต้องมีการปฏิรูปเชิงรุก แต่นโยบายการย้ายถิ่นฐานดูเหมือนจะเป็นเรื่องต้องห้ามในสังคมญี่ปุ่น การหลั่งไหลเข้ามาของผู้อพยพอาจเสี่ยงต่อผลข้างเคียง แต่เมื่อพิจารณาถึงความเสี่ยงทางเศรษฐกิจจากการไม่ดำเนินการ จึงควรค่าแก่การหารือ
งานเขียนนี้ เป็นส่วนหนึ่งของวิชา
751309 Macro Economic 2
ซึ่งสอนโดย ผศ.ดร. ณพล หงสกุลวสุ
คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
งานชิ้นนี้ เขียนโดย
ราเมศว์ อำพันธุ์ทอง 651610378