ทำไมการจิบน้ำชาของ ‘ผู้ดี’ นิ้วก้อยต้องไม่กระดก? รู้จัก ‘Tea Etiquette’ มารยาทดื่มชาของชนชั้นสูงอังกฤษ
ที่อังกฤษ ในยุคหลังปฏิวัติอุตสาหกรรม ชาถูกลง และไม่ได้สงวนไว้ให้แค่ชนชั้นสูงผู้ร่ำรวยอีกต่อไป ผู้คนเริ่มดื่มชากันอย่างแพร่หลาย แต่สิ่งที่ทำให้ ‘ผู้ดีอังกฤษ’ ยังแตกต่างจากคนอื่นเวลาจิบเครื่องดื่มที่อุดมไปด้วยคาเฟอีนนี้ คือธรรมเนียมปฏิบัติอันเป็นเอกลักษณ์ หรือก็คือ “Tea Etiquette”
ด้วยเพราะก่อนปฏิวัติอุตสาหกรรม เหล่าชนชั้นสูง เป็นชนชั้นเดียวที่มีทรัพย์มากพอที่จะคลายหิวระหว่างวันด้วยการจัดงานเลี้ยงน้ำชายามบ่ายบ่อยๆ ธรรมเนียมจุกจิกในการดื่มชาเหล่านั้นจึงกลมกลืนเข้าไปในวิถีชีวิตอย่างเป็นธรรมชาติ จนผู้ที่ไม่ได้เกิดมาคาบช้อนเงินและโตมากับงานเลี้ยงน้ำชา จะถูกแยกออกด้วยสายตาทันทีเมื่อต้องเข้าร่วมดื่มชากับพวกเขา
มารยาทการดื่มชานี้ หากยิ่งย้อนไปนานในอดีต จะยิ่งมีความซับซ้อน ส่วนในปัจจุบัน ธรรมเนียมการดื่มชายามบ่าย หรือ Afternoon Tea ยังมีอยู่ แต่ก็ถูกลดทอนไปมากแล้วเพื่อให้เหมาะกับวิถีชีวิตสมัยใหม่
ต่อไปนี้คือมารยาทบางส่วนที่ยังคงปฏิบัติกันบนโต๊ะชาของผู้ดีอังกฤษในปัจจุบัน
- บนโต๊ะจะมีสามอย่างให้คุณเลือกใส่เพื่อเติมรสชาติชา คือ น้ำตาล เลมอนสไลด์แผ่นบาง และนม สองอย่างหลัง จะต้องเลือกอย่างใดอย่างหนึ่ง ถ้าคุณใส่เลมอนสไลด์ลงไปในแก้ว คุณก็หมดสิทธิ์กับนม แต่ถ้ายัง ก็ ‘เทนมใส่ชา’ ได้ และจะไม่มีการเทชาใส่นม
- เวลาคนชาให้เข้ากัน อย่าคนวนเป็นวงกลมจนได้ยินเสียงแก๊งๆ การคนที่ถูกต้อง คือคนขึ้นลงโดยไม่ให้ช้อนสัมผัสกับผิวแก้ว เมื่อคนเสร็จแล้ว เอาช้อนไปวางด้านขวาของที่จับแก้ว
- อย่าจิบชาทั้งๆ ที่มีช้อนอยู่ในแก้ว และอย่าจิบชาจากในช้อนเด็ดขาด เวลาจิบ จิบน้อยๆ เงียบๆ
- การถือแก้วชา นิ้วก้อย ‘อย่า’ กระดกออกมา จะเป็นการไม่สุภาพ และสื่อว่าตัวเองอวดความเป็นอภิสิทธิ์ชน ซึ่งมาจากเรื่องเล่าว่าคนชนชั้นสูงที่มีข้ารับใช้เสริฟชา จะใช้นิ้วให้น้อยที่สุดในการจับหูแก้ว เพราะเกรงว่ามือคนรับใช้จะสกปรก
แต่ด้วยยุคสมัยที่เปลี่ยนไปแล้ว การถือแก้วชาที่ถูกต้อง จึงควรใช้นิ้วทั้งหมด โดยใช้นิ้วโป้ง นิ้วชี้ และนิ้วกลางในการจับหูจับ ส่วนนิ้วนางกับนิ้วก้อยไว้ช่วยประคองหูแก้ว
ส่วนเวลายกขึ้นดื่ม ให้มองเข้าไปในแก้วชา อย่ามองออกไปข้างนอก ส่วนตอนจิบ จิบแค่ครั้งเดียว แล้ววางกลับจานรอง จะไม่มีการจิบซ้ำระหว่างทาง
- ถาดเงินสามชั้นที่เอาไว้เสริฟของว่าง จะวางขนมแตกต่างกันไปแล้วแต่ที่ แต่ถ้าตามธรรมเนียม ถาดข้างบนสุดจะวาง scone (อ่านว่า สะ-กอน ไม่ใช่ สะ-โคน) ถาดตรงกลางคือแซนด์วิช ถาดล่างสุดคือขนมเค้กต่างๆ และจะกินจากถาดบนลงไปถาดล่าง เมื่อถาดบนหมด รอคนยกถาดออกไปก่อน แล้วค่อยทานถาดถัดๆ ไป ตามลำดับ
- วิธีการกินสกอน หยิบมันมาด้วยมือ แล้ววางไว้บนจาน สังเกตก้อนสกอนดู ข้างๆ จะมีรอยแยก ให้ใช้มีดผ่าแนวนอนออกมาเป็นสองชิ้น จะกินเลยก็ได้ แต่ถ้าอยากเพิ่มรสชาติ ให้ตักครีมกับแยมมาไว้ที่จานส่วนตัวก่อน แล้วค่อยใช้มีดส่วนตัวในการปาดครีม แล้วตามด้วยแยม
- ไม่ว่าจะกินอะไรก็ตาม ให้กินคำเล็กๆ ด้วยเพราะจุดประสงค์ของชายามบ่ายแต่เดิม มีไว้สังสรรค์ พบปะสมาคมระหว่างผู้หญิงๆ แล้วเริ่มพัฒนามาเป็นงานสังคมระดับใหญ่ จนมาถึงตอนนี้ การพูดคุยระหว่างดื่มชาก็ยังเป็นสิ่งสำคัญ ถ้ากินคำเล็กๆ จะทำให้คุยไปด้วยสะดวกกว่า ไม่ต้องกลัวว่าเศษสกอนจากปากจะปลิวใส่คนนั่งใกล้ๆ
ถ้าจะเช็ดปาก ให้ใช้ผ้าที่พับเรียบร้อยซึ่งวางอยู่บนตักขึ้นมา แล้ว ‘แตะ’ เบาๆ ตรงมุมปากซ้ายขวา หรือตรงที่เปื้อน อย่า ‘ปาด’ ไปทั่วปาก
ในปัจจุบัน มารยาทธรรมเนียมในการดื่มชานี้ มีการเปิดสอนกันอย่างจริงจัง และมีโค้ชโดยเฉพาะ เช่นคลาสที่ The Plaza Hotel โรงแรมหรูบนถนน 5th Avenue ในกรุงนิวยอร์ก ซึ่งค่าสอนของคลาสแนวนี้ ก็ไม่ใช่ราคาถูกๆ แต่บางคนอาจยอมจ่าย เพื่อการได้เป็นคนใหม่ที่น่าดูชมในงานสังคม
Myka Meier ผู้ก่อตั้ง และโค้ชสอนมารยาทสถาบัน ‘Beaumont Etiquette’ ได้กล่าวว่า
“มารยาท คือการให้เกียรติกัน แค่นั้นเลยค่ะ ถ้าคุณลองถอดโครงสร้างความยุ่งยากทั้งหลายออก แล้วดูว่าแก่นแท้ของมันคืออะไร ง่ายๆเลย มันคือการ ‘ให้เกียรติกัน’ ค่ะ”
อ้างอิง:
- Mathis House. The History & Etiquette of Afternoon Tea. https://bit.ly/2Pb4xmC
- Cuisinenoirmag. Tea Party Etiquette. https://bit.ly/3qWkNpn
- Youtube. We Tried The Plaza Hotel’s $1,000 Royal Etiquette Class. https://bit.ly/3dIMYnF
- Clise etiquette. Raised pinky fingers, scone slicing and other tea faux pas. https://bit.ly/2R15vCY
- Afternoon tea Expert. Should I stick my pinkie finger out when I drink tea?. https://bit.ly/3xyhdpo