เชื่อว่าหลายคนคงติดภาพที่ว่า ‘ม้าน้ำ’ เป็นสัตว์ที่รักเดียวใจเดียวและสุดแสนจะโรแมนติก ถึงขนาดที่ว่าตัวผู้ยอมอุ้มท้องแทนตัวเมียได้ นอกจากนี้ในทุกๆ เช้าคู่รักม้าน้ำจะเต้นรำกันเพื่อสานสัมพันธ์รัก สะท้อนว่ามนุษย์ไม่ใช่สัตว์สายพันธ์ุเดียวที่สามารถออกเดทได้
เป็นที่รู้กันว่าม้าน้ำเพศเมียนั้นไม่ต้องกังวลเรื่องการอุ้มท้องและคลอดลูกเหมือนกับสัตว์สายพันธ์ุอื่น แต่เป็นตัวผู้ต่างหากที่ต้องแบกภาระในการอุ้มท้องแทน หลังจากการเต้นระบำสุดเร่าร้อนของม้าน้ำเสร็จสิ้น ม้าน้ำตัวเมียจะวางไข่ไว้ในท่อนำไข่ภายในร่างกายของตัวผู้ และก็จะเป็นหน้าที่ที่ตัวผู้นั้นต้องพักผ่อนเพื่อรับช่วงต่อจากตัวเมียในการตั้งครรภ์จนถึงเวลาที่ต้องคลอดลูก
ฟังดูแล้วก็น่าทึ่งทีเดียวที่ม้าน้ำตัวผู้มีความมั่นคงถึงขั้นยอมตั้งครรภ์เพื่อรับภาระแทนคู่ครองของตน และนักวิทยาศาสตร์ก็ยังเชื่อเหมือนกันว่าม้าน้ำเพศเมียนั้นก็จงรักภักดีกับเพศผู้เช่นเดียวกัน
แต่คิดผิดก็คงต้องคิดใหม่! เพราะเมื่อไม่นานมานี้มีผลการศึกษาออกมาว่า ความจงรักภักดีของม้าน้ำตัวเมียที่มีต่อตัวผู้นั้น ไม่ได้มั่นคงอย่างที่ทุกคนคิด
ตง จาง (Dong Zang) นักวิจัยจากสถาบันวิจัยการประมงทะเลจีนตะวันออก เปิดเผยว่า “เราอาจทราบดีอยู่แล้วว่าพันธะของคู่ม้าน้ำนั้นสามารถแยกจากกันได้ เมื่อต้องพบเจอกับสถานการณ์ที่ทำให้พวกมันต้องพลัดพรากจากกัน ตัวเมียมักจะใช้สถานการณ์แบบนี้เพื่อหาคู่ครองใหม่ แต่ความสัมพันธ์นี้ค่อนข้างซับซ้อน เพราะเราได้ผลการสำรวจออกมาว่า ความสัมพันธ์ของพวกมันไม่สามารถกลับเป็นแบบเดิมได้ เนื่องจากการแข่งขันที่เข้ามาจากม้าน้ำตัวผู้ตัวอื่นๆ”
ถ้าหากม้าน้ำเพศเมียมั่นคงในคู่ครองของตนเองจริงๆ ก็คงไม่สนใจตัวผู้ตัวอื่นๆ ที่เข้ามาหรอก จริงไหม?
เพื่อวิเคราะห์ข้อมูลความสัมพันธ์ของม้าน้ำอย่างละเอียด จางและทีมวิจัยได้นำม้าน้ำเพศผู้และเพศเมียไว้ในตู้เดียวกันเพื่อผสมพันธุ์ หลังจากการผสมพันธุ์พวกเขาได้นำม้าน้ำเพศผู้ย้ายไปอยู่ที่อื่นเป็นเวลา 4 วัน แล้วนำตัวผู้ตัวใหม่ใส่ลงมาเพื่อให้เกิดการจับคู่ใหม่ จากนั้นจึงนำตัวผู้ตัวเดิมกลับมา ทีมงานได้ทำการทดลองซ้ำไปซ้ำมาทั้งหมด 24 คู่
ผลปรากฏว่าในทุกกรณี ตัวเมียไม่ได้แสดงความต้องการตัวผู้ตัวเดิมเลย อาจเป็นเพราะว่าตัวเมียนั้นจำคู่ครองของตนเองไม่ได้ ด้วยเวลาที่ยาวนานและการเข้าร่วมการแข่งขันของตัวผู้ตัวอื่น ซึ่งหากคู่รักม้าน้ำได้ทำการเต้นระบำด้วยกันในทุกๆ เช้าแบบเดิม ความสัมพันธ์ก็อาจจะยังคงแน่วแน่เหมือนแต่ก่อน
ขณะเดียวกัน ฮีเทอร์ โคลเวย์ (Heather Koldewey) ผู้เชี่ยวชาญด้านม้าน้ำที่ Zoological Society of London ของอังกฤษ กล่าวว่า บ่อยครั้งที่ม้าน้ำเผชิญกับการรบกวนต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการตกปลา มลภาวะ หรือแม้กระทั่งการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ นั่นเท่ากับว่ามันกำลังถูกท้าทายในการพบคู่ครองที่แท้จริงและจะรักษาคู่ครองนั้นไปได้อย่างไรจนผสมพันธุ์ได้สำเร็จ ซึ่งในอนาคตจะมีการศึกษาถึงเหตุผลว่าทำไมม้าน้ำตัวเมียถึงเปลี่ยนคู่ครอง? การเปลี่ยนคู่ครองนั้นทำให้เกิดผลดีอย่างไร? และหากคู่ครองในครั้งแรกนั้นดีจริงจะเปลี่ยนแปลงไปทำไม?
ความรักเป็นสิ่งที่สวยงามก็จริง แต่หากว่าสิ่งนั้นมีผลต่อการสืบทอดเพื่อความเป็นอยู่ของเผ่าพันธุ์ม้าน้ำ นั่นก็เป็นเรื่องน่าคิดว่าการที่ม้าน้ำเพศเมียเปลี่ยนคู่ครองเป็นเพราะเหตุผลใด ในอนาคตเราอาจได้เห็นเหตุผลอื่นๆ ในการสืบพันธุ์ของม้าน้ำที่มากกว่าตอนนี้ก็เป็นได้
อ้างอิง
- Smithsonian. Seahorses Aren’t as Committed as Previously Thought | Science | Smithsonian Magazine. https://bit.ly/3HliHYh
- Ocean Conservancy. 7 Wild Facts You May Not Know About Seahorses. https://bit.ly/3ATEQLe