รู้ไหม รัสเซียมีประชากรผู้หญิง มากกว่าผู้ชายกว่า 10 ล้านคน และนั่นทำให้ ‘อำนาจต่อรอง’ ของพวกเธอลดลงในทุกด้าน

ในโลกนี้มีผู้ชายหรือผู้หญิงมากกว่ากัน? เราอาจต้องเริ่มจากพื้นฐานทั่วไปก่อนว่า ปกติแล้วอัตราการปฏิสนธิลูกให้ออกมาเป็นผู้ชายจะมากกว่าผู้หญิงนิดหนึ่ง แต่ก็นิดเดียวจริงๆ อัตราส่วนรวมๆ ของการปฏิสนธิตามธรรมชาติยังเป็น 50-50 อยู่ หรือพูดง่ายๆ ผู้ชายกับผู้หญิงตามธรรมชาติมีโอกาสเกิดพอๆ กัน แต่ช่วงหลังๆ เมื่อวิทยาการทางการแพทย์ก้าวหน้าขึ้น มนุษย์อายุยืนยาวขึ้น สิ่งที่พบคือมนุษย์ผู้หญิงมีอายุเฉลี่ยยืนยาวกว่าผู้ชาย และนี่เลยส่งผลให้ประเทศส่วนใหญ่ในโลกผู้หญิงจะเป็นประชากรส่วนใหญ่ของสังคม (เว้นแต่จีน อินเดีย โลกอาหรับ ไปถึงแอฟริกาตอนเหนือ ที่ปัจจัยทางวัฒนธรรมทำให้ประเทศโซนนี้ ‘เลือกจะมีลูกผู้ชาย’ จนทำให้ประชากรผู้ชายมีมากกว่าผู้หญิง)

อย่างไรก็ดีในทางประชากรศาสตร์ กลุ่มประเทศที่มีจำนวนผู้หญิงมากกว่าผู้ชายที่เป็น ‘กรณีศึกษา’ มาจนถึงปัจจุบัน คือกลุ่มประเทศอดีตสหภาพโซเวียต โดยเฉพาะรัสเซีย ที่ปัจจุบันมีจำนวนผู้หญิงในประเทศมากกว่าผู้ชายถึงประมาณ 10 ล้านคน โดยถ้าเทียบสัดส่วนประชากรก็จะพบว่ารัสเซียมีจำนวนผู้ชายราวๆ 85 คนต่อผู้หญิง 100 คน ซึ่งนี่ต่างจากประเทศทั่วๆ ไปที่สัดส่วนผู้ชายต่อผู้หญิงจะอยู่ที่ราวๆ 95:100 เป็นต้น คือผู้ชายจะมีน้อยกว่าแต่ไม่ห่างกันมาก ด้วยเหตุผลที่เล่ามาในตอนแรก

ทำไมประเทศกลุ่มนี้ถึงมีผู้ชายน้อยกว่าผู้หญิง? จริงๆ แล้วปกติเขาจะเล่าตั้งแต่สงครามโลก คือโซเวียตเป็นชาติที่ชอบส่งทหารไปรบจนเป็นเหตุให้ต้องเสียชีวิตเป็นจำนวนมากอยู่แล้ว ช่วงสงครามโลกผู้ชายโซเวียตตายไปเยอะมากแบบเหลือสัดส่วนต่อผู้หญิงแค่ 75:100 เลยทีเดียว

แต่สัดส่วนก็ค่อยๆ ดีขึ้นตามลำดับในช่วงสงครามเย็น

ก่อนจะไปพังลงหลังสหภาพโซเวียตล่มสลาย

หลังจากสหภาพโซเวียตล่มสลาย ผู้ชายในอดีตสหภาพโซเวียตส่วนใหญ่ก็ติดเหล้าตามสไตล์ ‘จน เครียด กินเหล้า’ เพราะในประเทศอดีตสหภาพโซเวียตทั้งหมดนั้นเศรษฐกิจเละมากๆ คนไม่มีงานทำ ติดเหล้า สูบบุหรี่จัด 

ผลรวมๆ ทางประชากรที่จับต้องได้ก็คือ ผู้ชายอายุสั้นมากๆ  ดูง่ายๆ ณ ตอนเกิด ผู้ชายกับผู้หญิงรัสเซียเกิดมาพอๆ กัน คิดง่ายๆ คือสัดส่วน 100:100 แต่พอมาถึงวัยทำงานช่วง 25-54 ปี สัดส่วนผู้ชายต่อผู้หญิงจะเป็น 95:100 และพอมาถึงวัย 55-64 ปี สัดส่วนจะลดลงไปอีกเป็น 75:100

อธิบายง่ายๆ ก็จะเห็นเลยว่าผู้ชายรัสเซียตายไปจำนวนมหาศาลในวัยทำงาน สาเหตุส่วนใหญ่เกี่ยวกับเหล้า โดยในปี 2012 ตัวเลขจากองค์การอนามัยโลกชี้ให้เห็นเลยว่า สาเหตุการตายของผู้ชายรัสเซียถึงราวๆ 1 ใน 3 มาจากเหล้า 

ดังนั้นผู้ชายรัสเซียมีโอกาสสูงที่จะมีอายุสั้นมากๆ 

ตรงนี้เราอาจนึกถึงคลิปตลกๆ แบบผู้ชายรัสเซียทำอะไรห่ามๆ ‘ท้าความตาย’ กันขำๆ แต่ในทางประชากรและสังคมเรื่องพวกนี้ ‘ไม่ขำ’ เท่าไร

และการที่มีผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์มากกว่าผู้ชายมากๆ ทำให้ผู้หญิงรัสเซียมีตัวเลือกน้อย และทำให้ผู้ชายรัสเซียจำนวนมากมักเป็นสามีที่แย่ ตัวเลขการใช้ความรุนแรงในครัวเรือนสูงมาก แต่ผู้หญิงก็ทำอะไรไม่ได้มากนัก เพราะพวกเธอ ‘มีตัวเลือกน้อย’ ซึ่งนั่นก็ยังไม่นับว่าในวัฒนธรรมทางเศรษฐกิจของรัสเซีย ยังมีการกีดกันผู้หญิงจากอาชีพจำนวนมากที่จะสร้างรายได้ที่ดีให้พวกเธอ และทำให้พวกเธอต้องพึ่งพาผู้ชายในการมีชีวิตที่ดีด้วย

ทั้งหมดนี้ ก็ยังมีคนหวังว่าหากเศรษฐกิจดีขึ้น สังคมเปลี่ยน แล้วอะไรๆ จะดีขึ้น แต่ล่าสุดรัสเซียก็ส่งชายหนุ่มจำนวนมากไปรบในสงครามยูเครนอีกแล้ว ซึ่งเหตุผลที่รัสเซีย ‘ส่งผู้ชายไปเสี่ยง’ ได้เยอะขนาดนี้โดยไม่มีผลทางการเมืองใดๆ ก็เพราะภาวะการเมืองที่คนรัสเซียแทบไม่มีตัวเลือกในทางการเมืองตอนเลือกตั้งนอกจาก ‘ขุนศึก’ อย่างปูตินอีกแล้ว ยังไม่ต้องนับว่าคนที่ต่อต้านสงครามรอบนี้ในรัสเซียนั้นโดนอะไรไปบ้าง

ดังนั้นทั้งหมดมันเลยเป็นเหมือนวงจรอุบาทว์ คือเมื่อสถานการณ์มันดีขึ้นไปในระดับหนึ่งก็จะมี ‘อุบัติเหตุทางการเมือง’ บางอย่างที่จะทำให้ผู้ชายรัสเซียตายเป็นเบือ ไม่ว่าจะแบบฉับพลันหรือผ่อนส่ง และส่งผลให้ความไม่สมดุลทางเพศของประชากรดำเนินต่อไป

อ้างอิง

• Pew Research Center. Why the former USSR has far fewer men than women. https://shorturl.at/myIL0
• Reuters. In Russia, some women demand return of their men from Ukraine front. https://shorturl.at/jlxI7
• PassBlue. In Russia, Men Die Young, Leaving Women With Bad Choices. https://shorturl.at/HOW07