สาวรัสเซียมีเฮ ใครมีลูกถึง 10 คน เตรียมรับเหรียญกล้าหาญ และเงินรางวัลกว่า 500,000 บาท

ทุกวันนี้หลายประเทศกำลังประสบปัญหาสังคมผู้สูงอายุ หรือภาวะที่จำนวนคนแก่ในสังคมเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ พร้อมกับจำนวนเด็กที่เกิดน้อยลง ซึ่งภาวะแบบนี้มักจะเกิดขึ้นเป็นปกติในประเทศที่มีพัฒนาการทางเศรษฐกิจและสังคมระดับสูง

อย่างไรก็ดี ตอนนี้กลุ่มประเทศรายได้ปานกลางจำนวนไม่น้อยก็เริ่มมีปัญหานี้เหมือนกัน ไทยเราเองก็หนีไม่พ้น

แต่ ‘ภูมิภาค’ ที่มีปัญหานี้หนักๆ คือกลุ่มประเทศในยุโรปตะวันออก

ภูมิภาคนี้ จริงๆ คนก็เกิดน้อยพอควรมานานแล้ว แต่ไม่เกิดปัญหาสังคมผู้สูงอายุเพราะคนอายุไม่ค่อยยืนกันเท่าไหร่ อย่างไรก็ดี ปัจจัยที่ทำให้แรงงานในประเทศเหล่านี้มีจำนวนน้อยก็คือ คนวัยแรงงานในประเทศพวกนี้ ‘หนีออกนอกประเทศ’ กันหมด ไม่ว่าจะเป็นการอพยพไปทำงานและตั้งรกรากในสหภาพยุโรปและรัสเซีย ซึ่งในทางกลับกันนี่ทำให้สหภาพยุโรปและรัสเซียไม่ประสบปัญหาขาดแคลนแรงงานสักเท่าไหร่

อย่างไรก็ดี หลังจากสงครามยูเครนที่เริ่มขึ้นตั้งแต่ช่วงเดือนกุมภาพันธ์ 2022 และการคว่ำบาตรรัสเซียอย่างจริงจังราวกับย้อนกลับไปยุคคอมมิวนิสต์ ก็ทำให้คนรัสเซียจำนวนมากเริ่มเห็นว่าประเทศตัวเองไม่มีอนาคตแล้ว พวกเขาจึงพยายามจะย้ายออกจากรัสเซีย และนี่ก็ยังไม่นับว่า คนที่ย้ายออกส่วนหนึ่งคือคนยูเครน (เนื่องจากงานในรัสเซียให้ค่าแรงสูงกว่า) ซึ่งพอมีสงคราม แรงงานส่วนนี้จึงหายไป และก็น่าจะหายไปอีกระยะหนึ่งเลย

ผลก็คือ ในทางสถิติมันทำให้ประชากรรัสเซียหดตัวมากที่สุดในประวัติศาสตร์ โดยตัวเลขทางการชี้ว่าครึ่งแรกของปี 2022 ประชากรรัสเซียลดลงเดือนละกว่า 80,000 คน และถ้าเป็นแบบนี้ ผลที่ตามมาก็คือ ประชากรรัสเซียก็ทำท่าจะติดลบแน่ๆ

นี่เลยทำให้ทางการรัสเซียผุดไอเดียเด็ดในการเพิ่มประชากร โดยประกาศว่า หญิงรัสเซียคนใดที่มีลูก 10 คน ทางการยินดีจะให้เงินรางวัลกว่า 500,000 บาท พร้อมมอบเหรียญกล้าหาญ และตำแหน่ง ‘วีรสตรี’ ให้ (ซึ่งถ้าเทียบกับระบบอังกฤษก็คงคล้ายๆ การตั้งให้เป็น ‘อัศวัน’ ถ้าจะเทียบกับบ้านเราก็น่าจะคล้ายๆ ให้ ‘เครื่องราชอิสริยาภรณ์’)

แน่นอน เขาก็มีเงื่อนไขพอควรว่าเด็กทั้ง 10 ต้องเติบโตและมีร่างกายแข็งแรง ห้ามตาย (โดยมีข้อยกเว้นสำคัญคือ ถ้าตายในขณะปฏิบัติราชการ หรือตายด้วยเหตุก่อการร้ายก็ถือว่าไม่เป็นไร) ผู้เป็นแม่ถึงจะได้รับรางวัลอันทรงเกียรตินี้

แต่โลกในปี 2022 ใครที่เห็นนโยบายแบบนี้ของรัสเซีย ก็คงจะไม่มีใครไม่ฮา เพราะนี่คือวิธีคิดแบบยุคคอมมิวนิสต์ที่เน้นให้ผู้หญิงเป็นหน่วยสำคัญในการเพิ่มประชากร ซึ่งวิธีคิดแบบนี้มันไม่ได้จูงใจให้ ‘ผู้หญิงยุคใหม่’ อยากมีลูกกันอีกแล้ว

เพราะหลังจากผู้หญิงได้รับโอกาสในการทำงานและการศึกษาเท่าเทียมกับผู้ชาย ผลที่ตามมาก็คือผู้หญิงจะชะลอหรือกระทั่งปฏิเสธบทบาทการเป็นแม่มากกว่ายุคก่อนๆ และนี่เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นทั่วโลก ซึ่งหลังจากที่ลองกันมาทุกวิธีแล้ว ก็พบว่าไม่มีวิธีการใดที่จะจูงใจให้บรรดาสาวๆ สมัยใหม่ที่การศึกษาสูง หน้าที่การงานดี มามีลูกกันเร็วๆ และเยอะๆ แบบสมัยก่อนได้

ดังนั้นก็ไม่ต้องเดาว่านโยบายนี้ของรัสเซียจึงไม่น่าจะเวิร์ค เพราะถ้าเวิร์คและมันแก้ไขปัญหาสังคมผู้สูงอายุรัสเซียได้ เราก็เตรียมพูดถึง ‘ปาฏิหาริย์จากรัสเซีย’ ในการแก้ปัญหาสังคมผู้สูงอายุแบบเดียวกับที่เราเคยพูดถึง ‘ปาฏิหาริย์จากเอเชียตะวันออก’ ในการพัฒนาเศรษฐกิจอย่างรวดเร็ว หรือ ‘ปาฏิหาริย์จากนอร์ดิก’ ในการสร้างรัฐสวัสดิการได้เลย

อ้างอิง

• CNBC. Russia is offering a hero’s medal and $16,000 to women who have 10 kids. https://cnb.cx/3APv3Gp
• The Moscow Times. Russia’s Population Decline Hits Record Rate. https://bit.ly/3qdZJvK