อารมณ์ของมนุษย์เป็นสิ่งซับซ้อนและสร้างประเด็นถกเถียงทางปรัชญามาช้านาน และจนถึงยุคที่มีจิตวิทยาและวิทยาศาสตร์ระบบประสาทยันเทคโนโลยีการสแกนสมอง เราก็ยังมีเรื่องให้ศึกษาอีกมากมาย
ความเข้าใจอารมณ์ของมนุษย์ดูจะ ‘ซับซ้อน’ ขึ้นไปเรื่อยๆ อย่างไรก็ดีในยุคของการพัฒนา AI เป้าหมายในการสร้าง AI ก็คือการใช้ข้อมูลที่ป้อนเข้าไปให้น้อยที่สุด เพื่อให้ได้คำตอบมากที่สุด ถ้ามีสัก 100 ตัวแปรที่อาจจะเกี่ยว เราต้องตัดให้เหลือไม่ถึง 10 ตัวแปรที่เป็นตัวชี้ขาด และถ้าตัดตัวแปรน้อยกว่านั้นก็ยิ่งดี เพราะยิ่งมีตัวแปรน้อย การประมวลผลข้อมูลของ AI ก็ยิ่งทำได้เร็ว
ดังนั้นในแง่นี้ คำถามในแง่การพัฒนา AI ก็ไม่ใช่ว่ามนุษย์แสดงอารมณ์ผ่านอะไรออกมาได้บ้าง แต่เป็นการหาว่าอะไรคือปัจจัยที่น้อยที่สุด ที่เรารู้แล้วเราจะเข้าใจว่ามนุษย์คนหนึ่งๆ กำลังมีอารมณ์ความรู้สึกแบบไหน
นักวิจัยพบว่า ปัจจัยดังกล่าวน่าจะเป็นความสัมพันธ์ของการหายใจกับจังหวะการเต้นของหัวใจ หรือพูดง่ายๆ เขาเชื่อว่าไม่ต้องไปดูสีหน้า น้ำเสียง หรืออะไรอื่นๆ หรอก เราดูแค่จังหวะการเต้นของหัวใจอย่างสัมพันธ์กับการหายใจ ก็จะคาดเดาได้ว่ามนุษย์คนนั้นกำลังรู้สึกอะไร
ซึ่งจริงๆ แล้วการจะจับการเต้นของหัวใจและจังหวะการหายใจไม่ต้องใช้อะไรซับซ้อนเลย มันใช้แค่ ‘คลื่นวิทยุ’ ที่แพร่ไปจากเสาอากาศก็พอ ซึ่งนักวิจัยเขาก็ไปทดลองกับอาสาสมัคร 15 คน คือให้อาสาสมัครดูภาพหรือคลิปที่ทำให้เกิดอารมณ์ต่างๆ แล้วส่งคลื่นวิทยุเข้าไปใส่ และโยนข้อมูลให้ AI ประมวลผล
ผลคือ AI สามารถคาดเดาอารมณ์ของอาสาสมัครได้ถูกถึง 71 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งนับว่าสูงในระดับที่น่าสนใจเลย และน่าจะเป็นไอเดียที่ถูกนำไปพัฒนาต่อ
พูดง่ายๆ ว่า ถ้าพัฒนาการนี้ไปต่อจนสมบูรณ์ได้ เราสามารถสร้างหุ่นยนต์ที่รับรู้อารมณ์มนุษย์ได้ผ่านการส่งคลื่นวิทยุไปใส่ แต่อีกด้านหนึ่งเทคโนโลยีนี้ก็คือ ‘เทคโนโลยีรับรู้อารมณ์’ โดยไม่ต้องการสัมผัสร่างกาย และมันอาจถูกนำไปใช้ทั้งในการบังคับใช้กฎหมายของรัฐ (เช่นใช้ในตอนสืบสวน คล้ายๆ เครื่องจับเท็จ) จนถึงการนำไปใช้ในทางธุรกิจ (เช่นการตรวจอารมณ์ของลูกค้าที่เข้ามาในร้าน)
แต่คำถามที่อาจสำคัญไม่แพ้กันก็คือ เทคโนโลยีแบบนี้ที่สามารถล่วงรู้อารมณ์ของเราโดยที่เราไม่ได้อยากให้รู้ มันจะถือเป็นการ ‘ละเมิดความเป็นส่วนตัว’ หรือไม่ และถ้ามันเป็นแบบนั้นจริงๆ เราจะห้ามคนใช้เทคโนโลยีแบบนี้ได้แค่ไหนกัน
เพราะสุดท้ายก่อนที่เราจะพูดถึงมิติทางจริยธรรมที่นำไปสู่การกำกับดูแล AI เราน่าจะพูดถึงมิติทางเทคนิคก่อน เนื่องจากในหลายครั้งผู้คนและรัฐปัจจุบันดูจะชอบเรียกร้องสิ่งที่ ‘เป็นไปไม่ได้ในทางเทคนิค’ กันเสียเยอะ
อ้างอิง
- Futurism. NEW AI DETECTS YOUR EMOTIONS BY SCANNING YOU WITH RADIO SIGNALS. https://futurism.com/the-byte/ai-emotions-radio-signals
- Plus One. Deep learning framework for subject-independent emotion detection using wireless signals. https://bit.ly/3vhcqZ9
- Defanse One. New AI Can Detect Emotion With Radio Waves. https://bit.ly/3JAaG2h