คณะละครสัตว์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลก กลับมาแสดงแบบ ‘ไม่มีสัตว์’ แต่ใช้ ‘หุ่นยนต์’ แทน

ถ้าพูดถึง ‘คณะละครสัตว์’ ที่มีชื่อเสียงสักคณะหนึ่ง คนปัจจุบันยากจะนึกออก อย่างไรก็ดี ถ้าใครคุ้นๆ หนัง ‘The Greatest Showman’ จากปี 2017 ก็น่าจะพอคุ้นว่านี่คือหนังเกี่ยวกับคณะละครสัตว์ และดาราใหญ่อย่าง ฮิวจ์ แจ็คแมน (Hugh Jackman) ก็เล่นเป็นเจ้าของคณะละครสัตว์ในตำนานนามว่า พีที บาร์นัม (P. T. Barnum)

ซึ่งบางคนก็คงจะไม่รู้ว่าจริงๆ แล้วหนังเรื่องนี้ฉายหลังจากคณะละครสัตว์อายุกว่า 100 ปีที่ก่อตั้งโดย พีที บาร์นัม นั้นได้ ‘เลิกกิจการ’ ไปไม่กี่เดือนพอดี ซึ่งคณะละครสัตว์นี้ ชื่อปัจจุบันคือ ‘Ringling Bros. and Barnum & Bailey Circus’ แต่เวลาจัดแสดงก็ไม่ใช้ชื่อยาวๆ นี้ แต่จะเรียกตัวเองว่า ‘The Greatest Show on Earth’ และนี่เป็นที่มาของชื่อหนัง

ที่คณะนี้ใช้ชื่อการแสดงว่า The Greatest Show on Earth เพราะสมัยก่อนเขายิ่งใหญ่จริงๆ คือลองคิดภาพย้อนไปร้อยกว่าปีก่อนตอนปลายศตวรรษที่ 19 ต้นศตวรรษที่ 20 มนุษย์ยุคนั้นยังไม่มีทีวีดู แผ่นเสียงยังไม่มีฟัง วิทยุก็ยังไม่มี ส่วนภาพยนตร์ก็ยังไม่แพร่หลายเป็นสิ่งบันเทิงมวลชน ‘ความบันเทิงระดับอลังการ’ ของผู้คนยุคนั้นก็คือการไปดูละครสัตว์ เพราะมันเป็นความบันเทิงที่ตื่นตาที่สุดในยุคสมัยโน้น และ The Greatest Show on Earth นี่แหละ คือคณะละครสัตว์อันดับ 1 ในสหรัฐอเมริกา มันยิ่งใหญ่เบอร์นั้น ในยุคที่ความบันเทิงของผู้คนยังไม่หลากหลาย

แล้วทำไมคณะละครสัตว์ในตำนานนี้ถึงเลิกกิจการไปในปี 2017?

แน่นอนในศตวรรษที่ 20 ความบันเทิงหลากหลายขึ้นมาก และความบันเทิงแบบเก่าอย่าง The Greatest Show on Earth ก็ถูกขายกิจการไปหลายครั้ง มีเจ้าของและผู้บริหารผ่านไปมามากมาย แต่สุดท้ายในปี 2017 The Greatest Show on Earth ก็ประกาศยุติการแสดง ส่วนหนึ่งก็เพราะบัตรมันขายไม่ดี แต่อีกด้านก็คือ เพราะการทำละครสัตว์ยังไงก็ต้องเลี้ยง ‘สัตว์ป่า’ จำนวนมาก และสัตว์พวกนี้ก็ตัวไม่ใช่เล็กๆ ต้องกินอาหารเยอะทุกวัน ต้องจ้างคนดูแล

เมื่อตั๋วขายได้ไม่ดี พวกสัตว์ก็กินอยู่ไม่ดีตามไปด้วย สุดท้าย The Greatest Show on Earth ก็โดนพวกองค์กรสิทธิสัตว์เพ่งเล็งสุดๆ ว่าสภาพการเลี้ยงสัตว์ในคณะละครเป็นการทารุณสัตว์ นี่เป็นความกดดันอีกด้าน ที่สุดท้าย The Greatest Show on Earth ก็เลยปิดตัวไป

แต่แล้ว ณ ปี 2023 The Greatest Show on Earth ก็กลับมา โดยปราศจาก ‘สัตว์’ ใดๆ และส่วนไหนที่ต้องใช้สัตว์ก็จะใช้หุ่นยนต์แทน 

แน่นอน สำหรับหลายคนมันก็อาจจะดูเพี้ยนๆ เพราะนี่คือการละเล่นของนักกายกรรมและนักมายากลกับหุ่นยนต์แทนที่จะเป็นสัตว์ และคำถามมันก็มีมากมายแม้จะยังไม่ได้ดู เช่น การเอา ‘หุ่นยนต์หมา’ มากระโดดลอดบ่วงไฟนี่มันมาแทนที่สิงโตกระโดดลอดบ่วงไฟได้ไหม? พูดง่ายๆ คือ คนดูจะอยากดู ‘ละครหุ่นยนต์’ แทน ‘ละครสัตว์’ จริงๆ หรือ?

ยอดคนดูอาจจะเป็นคำตอบ แต่สำหรับโจทย์ในทางธุรกิจ การใช้หุ่นยนต์แทนสัตว์ นอกจากจะเป็นการยุติการเพ่งเล็งขององค์กรสิทธิสัตว์ได้แล้ว มันยังลดต้นทุนค่าดูแลสัตว์ลงด้วย เพราะอย่างน้อยๆ หุ่นยนต์ถ้าไม่มีโชว์ก็แค่ปิดเครื่องเอาไว้ แต่สัตว์ มีโชว์หรือไม่มันก็ต้องกินอาหาร และต้องมีคนดูแลตลอด 

และถ้าการกลับมาครั้งนี้มันเวิร์ก คนชอบดู ‘ละครหุ่นยนต์’ คำถามต่อมาก็คือพวกผู้คนในคณะก็อาจถูกแทนที่ด้วยหุ่นยนต์เช่นเดียวกับที่สัตว์ถูกแทนที่ด้วยหุ่นยนต์หรือไม่? เพราะหุ่นยนต์ไม่มีกฎหมายและสิทธิแรงงานคุ้มครอง และพวกมันก็คงไม่มีการลุกขึ้นมาเรียกร้องขึ้นค่าแรงด้วย

อ้างอิง

• National Geographic. Ringling Circus is back—but this time, without animals. https://www.nationalgeographic.com/animals/article/ringling-circus-is-back-but-this-time-without-animals