‘ไข่ข้าว’ ติดอันดับเมนูไข่ยอดแย่ที่สุดของโลก…จากสื่อเดิมที่ให้ ‘ข้าวซอย’ เป็นซุปอันดับ 1 น่ะแหละ

เชื่อว่าคนไทยจำนวนมากน่าจะเคยได้ยินชื่อแพลตฟอร์ม TasteAtlas ตอนที่สำนักนี้จัดให้ ‘ข้าวซอย’ เป็นซุปอันดับ 1 ของโลก ซึ่งจริงๆ สื่อด้านอาหารจากบัลแกเรียเจ้านี้ก็ดังพอสมควร และประเด็นที่เราจะพูดไม่ใช่เรื่อง ‘ข้าวซอย’ หรือ TasteAtlas แต่เป็นอีกด้านของการจัดอันดับอาหารที่กินกันในบ้านเรา (และประเทศอื่นในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หรือ SEA) ซึ่งถูกจัดเป็นอาหารจานไข่ที่แย่ที่สุดในโลก

และอาหารที่ว่าก็คือ ‘ไข่ข้าว’ หรือที่รู้จักกันในอีกชื่อว่า Balut ซึ่งเป็นคำฟิลิปปินส์

แต่ก่อนเราจะไปไกลกว่านี้ เข้าใจว่าคนรุ่นใหม่ๆ จำนวนมากคงไม่เคยได้ยินชื่ออาหารชนิดนี้กันแล้ว และอาจไม่เคยเห็นด้วย (ไม่ต้องพูดถึงว่าเคยกิน) เราก็เลยอยากจะเล่าถึง ‘วัฒนธรรมร่วมทางอาหารของชาว SEA’ จานนี้สักหน่อย

สิ่งที่เรียกรวมๆ ว่า ‘ไข่ข้าว’ คือการเอาไข่ไก่หรือไข่เป็ดที่ทำการปฏิสนธิแล้ว มาต้มหรือนึ่ง ซึ่งตอกไข่มาหน้าตายังไงก็ขึ้นอยู่กับว่าปฏิสนธิมานานแค่ไหน ถ้าปฏิสนธิไม่นาน ไข่ขาวจะปนกับไข่แดงเฉยๆ แต่ถ้าปฏิสนธินานแล้ว สิ่งที่อยู่ในไข่ก็จะเริ่มพัฒนาเป็นตัวอ่อน และนี่เองที่ทำให้คนจำนวนมากรู้สึก ‘อี๋’ กับอาหารจานนี้ เพราะมันคือการกิน ‘ตัวอ่อน’ ที่มีร่างกายแล้ว

สำหรับผู้นิยมชมชอบแน่นอนจะบอกว่ามันอร่อย ซึ่งจริงๆ ไม่ว่ามันจะ ‘อร่อย’ หรือไม่ มันก็เป็นของที่มีคุณค่าทางอาหารสูงจริงๆ  เรียกได้ว่ากินเข้าไปจะได้โปรตีนและแคลเซียมเต็มๆ เพราะว่ากิน ‘ตัวอ่อน’ ไปทั้งตัว ขณะกระดูกยังไม่พัฒนาเต็มที่และเคี้ยวได้สบายๆ

คาดกันว่า อาหารชนิดนี้เป็นเมนูแนว ‘เปิบพิสดาร’ จากจีนทางใต้ที่แพร่มาใน SEA เมื่อหลายร้อยปีก่อน หลายชาติน่าจะรับไปพร้อมๆ กันและพัฒนาแนวทางของตัวเองต่างๆ กันไป ซึ่งข้อสังเกตคือ พวกชาติ SEA ที่คนนับถือศาสนาอิสลามเยอะๆ วัฒนธรรม ‘ไข่ข้าว’ จะไม่แพร่ไปถึง เพราะการกิน ‘ตัวอ่อน’ ของสัตว์น่าจะผิดหลักศาสนา ก็เลยเป็นอาหารที่แพร่หลายในโซนที่คนนับถือพุทธและคริสต์เท่านั้น

ทั้งนี้ในภาษาไทย จริงๆ มีคำเรียกแยกชัดสำหรับ ‘ไข่ที่ผ่านการปฏิสนธิแล้ว’ โดยถ้ายังไม่เป็นตัวจะเรียก ‘ไข่ข้าว’ แต่ถ้าเป็นตัวแล้วจะเรียก ‘ไข่ตัว’ แต่จริงๆ ในทางปฏิบัติก็มักจะเรียกเมนูนี้แบบรวมๆ ว่า ‘ไข่ข้าว’ ซึ่งในประเทศอื่น ทั้งกัมพูชา เวียดนาม และฟิลิปปินส์ ก็มีคำเรียกในภาษาตัวเองกันหมด ซึ่งในทุกภาษาเหล่านี้จะไม่มีคำแยกระหว่าง ‘ไข่ข้าว’ กับ ‘ไข่ตัว’ แบบภาษาไทย

อย่างไรก็ดี แม้ว่าคนไทยจะรู้จักเมนูนี้ในนาม ‘ไข่ข้าว’ แต่ชาวโลกส่วนใหญ่จะรู้จักเมนูนี้ในนาม Balut ซึ่งเป็นคำฟิลิปปินส์ เพราะว่านี่คือเมนูสตรีทฟู้ดเลื่องชื่อของฟิลิปปินส์ ที่คนยังกินกันแพร่หลายในบ้านเขาจนถึงทุกวันนี้ จึงยังหาได้ทั่วไปทั้งในเมืองและชนบท ต่างจากบ้านเราที่เอาจริงๆ คนในเมืองรุ่นใหม่ๆ ก็ไม่ค่อยกินกันเท่าไรแล้ว

ถ้าถามว่าความต่างของ Balut กับ ‘ไข่ข้าว’ บ้านเราคืออะไร ของบ้านเราจะใช้ไข่ไก่ทำ และแยกชัดเจนระหว่าง ‘ไข่ข้าว’ และ ‘ไข่ตัว’ ที่บางทีตัวอ่อนผ่านช่วงเวลาปฏิสนธิมาจนขนขึ้นบ้านเราก็ยังกิน โดยเวลากินเราจะทำให้สุกจนแข็งแบบไข่ต้ม แต่ของฟิลิปปินส์เขาจะใช้ไข่เป็ดทำ และมีช่วงเวลากินที่ชัดๆ เลยคือช่วงประมาณ 17 วันหลังปฏิสนธิ ซึ่งก็จะทำให้ตัวอ่อนเป็ดด้านในเป็นตัวแล้ว แต่ไม่ถึงระดับขนขึ้น และเวลากินเขาจะต้มหรือนึ่งไม่ให้สุกเต็มที่แบบบ้านเรา คือต้องมี ‘น้ำ’ อยู่ด้วย หรือพูดง่ายๆ คือในขณะที่บ้านเราทำเป็น ‘ไข่ต้ม’ ของเขาจะทำเป็น ‘ไข่ลวก’ ซึ่งที่ทำแบบนี้เพราะ ‘วีธีกิน’ ของเขาคือต้องเจาะเปลือกด้านบนแล้วซดน้ำจากเปลือกให้หมด แล้วถึงค่อยกินตัวอ่อนเป็ดด้านใน (เครื่องปรุงทั่วไปที่ใช้คือน้ำส้มสายชู และเกลือ – ซึ่งเป็นวิธีปรุงสไตล์ฟิลิปปินส์อยู่แล้ว เพราะดั้งเดิมเขาไม่มีพวกซีอิ๊วและน้ำปลา)

ความที่ Balut ของฟิลิปปินส์นั้นยังเป็นเมนูที่กินกันในประเทศอย่างแพร่หลาย ก็เลยถูกมองเป็นอาหารฟิลิปปินส์มาตลอด ทั้งยังได้รับการตอกย้ำผ่านพวกรายการอาหารที่เป็นเรียลลิตี้โชว์มากมายที่เอาเมนูนี้ไปให้ผู้เข้าแข่งขันลองกินดู ไม่ว่าจะเป็น Fear Factor, Hell’s Kitchen, Survivor, The Amazing Race และนี่ก็ยังไม่ต้องนับพวก Food Blogger และ YouTuber ทั้งหลายที่จะต้องไปกินเมนูนี้ เพราะเรียกได้ถ้าไม่กินก็จะรู้สึกว่าไม่ได้มาถึงฟิลิปปินส์กัน

ภาวะแบบนี้ดูจะทำให้คนฟิลิปปินส์ยิ่งภูมิใจในอาหารชนิดนี้ เพราะไปๆ มาๆ มันก็น่าจะเป็น ‘อาหารฟิลิปปินส์’ ที่ดังระดับโลกที่สุดแล้ว แต่อีกด้าน ความดังของมันก็ทำให้คนในโลกตะวันตกออกมาต่อต้านมากมาย

บางคนอาจงงว่าจะเอาเหตุผลไหนมาต่อต้านในยุคที่คนต้อง ‘เคารพวัฒนธรรมอื่น’? แต่ถ้าจะอธิบายสั้นๆ ก็คือ เหตุผลของพวกต่อต้านนั้นคล้ายๆ พวกต่อต้านการทำแท้งเลย คือเขาถือว่าไข่ที่ปฏิสนธินั้น ‘มีชีวิต’ แล้ว และเขาเชื่อว่า ‘ตัวอ่อน’ มี ‘ความรู้สึก’ แล้ว ดังนั้นการเอามาทำให้สุกก็เลยเป็นเหมือนการ ‘ฆ่าทั้งเป็น’ และถือเป็นการทรมานสัตว์

ดังนั้นในแง่นี้ อาหารชนิดนี้ถ้าไม่นับว่ารูปร่างมัน ‘น่ากลัว’ แล้ว ก็ยังมีชื่อเสียงไม่ดีและมีความหมิ่นเหม่ทางศีลธรรมในการปรุงมันขึ้นมา และก็ไม่แปลกที่คนจำนวนมากในเว็บ TasteAtlas จะโหวตให้มันเป็น ‘เมนูไข่ยอดแย่’ อันดับ 1 ของโลก

และแน่นอน คนฟิลิปปินส์ก็เซ็งไปตามๆ กัน และก็ออกมาปกป้องเมนูแห่งชาติอันโด่งดังนี้กันพัลวัน

ซึ่งก็ไม่แปลก เพราะลองอาหารไทยสักอย่างที่คนไทยคุ้นเคย ติดอันดับ ‘เมนูยอดแย่’ ของสักสำนัก ‘ชาวเน็ต’ คนไทยจำนวนมากก็คงจะไม่นิ่งเฉยแน่ๆ

อ้างอิง

• NextShark. Bretman Rock does ‘balut unboxing’ after delicacy is ranked worst egg dish in world.  https://bit.ly/3Ks6svr
• Wikipedia. Balut (food). https://bit.ly/3CDm4KN
• Krua.co. ไข่ข้าว ไข่ตัว ความอร่อยของไข่ไม่ฟักตัว. https://bit.ly/3e0lFYA