หลายคนอาจเข้าใจว่า ‘เห็ด’ เป็นพืชชนิดหนึ่ง แต่ความจริงแล้วเห็ดเป็นสิ่งมีชีวิตที่อยู่ในอีกอาณาจักรที่ไม่ใช่พืช ไม่ใช่สัตว์ แต่เป็นเชื้อรา หรือ ฟังไจ (fungi) ที่แยกขาดทางวิวัฒนาการมาเนิ่นนานแล้ว และเราเองก็มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับจักรวาลฟังไจไม่มากนัก
เห็ดเป็นสิ่งมีชีวิตที่อยู่กันเป็นสังคมและโครงข่ายอย่างเงียบๆ รักในพื้นที่ชื้นๆ แตกหน่อและสปอร์เพื่อขยายโครงข่าย ซึ่งงานวิจัยครั้งใหม่ในอังกฤษพบว่า ในโครงข่ายโยงใยที่เรียกว่า ไมซีเลียม (mycelium) เห็ดราเองก็กำลัง ‘สื่อสาร’ ข้อมูลต่างๆ อยู่เช่นกัน
เพียงแต่มันอาจกำลังคุยกันผ่าน ‘สัญญาณไฟฟ้า’
ก่อนหน้านี้เคยมีงานวิจัยที่พบว่า เห็ดรามีการปล่อยกระแสไฟฟ้าผ่านโครงข่ายใต้ดินที่เรียกว่า ไฮฟี (hyphae) ซึ่งทำงานคล้ายกับเซลล์ประสาทที่ส่งข้อมูลในร่างกายมนุษย์ ล่าสุดนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยตะวันตกของอังกฤษ (University of the West of England) ได้ทำการวิเคราะห์ทางคณิตศาสตร์เพื่อศึกษาสัญญาณไฟฟ้าของเห็ดราก่อนพบว่า มันมีความคล้ายคลึงเชิงโครงสร้างกับคำพูดของมนุษย์
งานวิจัยระบุว่า มีการใช้ขั้วไฟฟ้าในดินของกลุ่มเห็ดราที่กระจายตัวอยู่ โดยจากการบันทึกหลายชั่วโมงของเห็ด 4 ชนิด คือ เห็ดเข็มทอง เห็ดแครง เห็ดเรืองแสง และเชื้อราในหนอนผีเสื้อ พบว่าเห็ดราทั้ง 4 ชนิดมีการส่งสัญญาณไฟฟ้าถี่เป็นจังหวะ เมื่อมีสิ่งกระตุ้น เช่น ค้นพบอาหารหรือสารพิษ และมีรูปแบบในการสื่อสารที่เคลื่อนไหวถี่กว่าปกติถึง 50 แบบ ซึ่งคล้ายกับโครงสร้างภาษาของมนุษย์ แม้ไม่รู้อย่างชัดเจนถึงรูปแบบการทำงานอย่างชัดเจน
สัญญาณดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าเหล่าเห็ดราอาจมีการใช้ ‘ภาษา’ เพื่อแลกเปลี่ยนข้อมูลอาหารและความบาดเจ็บต่างๆ ในโครงข่าย ที่เชื่อมต่อกันด้วยไฮฟีและอาศัยพันธมิตรอื่นๆ เช่น ต้นไม้ในการช่วยเหลือ (พืชและเห็ดรามีความสัมพันธ์อันดีต่อกันอย่างมาก และเชื่อว่าต้นไม้เองก็กำลัง ‘สื่อสาร’ กันโดยใช้โครงข่ายของเห็ดราใต้ดินเช่นกัน (ใครสนใจสามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่ : https://bit.ly/3EwXFW6)
อย่างไรก็ตาม ผลการศึกษาครั้งนี้ยังไม่อาจสรุปได้อย่างชัดเจนว่าการส่งสัญญาณไฟฟ้าของเห็ดรานั้นเป็นการ ‘พูดคุย’ กันในโครงข่าย สัญญาณไฟฟ้าอาจเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นโดยไม่เกี่ยวกับภาษาของเห็ดเลยก็ได้ แต่นักวิจัยยังคงตั้งข้อสันนิษฐานถึงการสื่อสาร เพราะสัญญาณไฟฟ้านั้นไม่ได้เกิดขึ้นแบบสุ่ม แต่มีรูปแบบที่ค่อนข้างชัด และมีความคล้ายคลึงอย่างมากกับโครงสร้างการสื่อสาร ซึ่งเรายังต้องการหลักฐานเพิ่มเติมอีกมากเพื่อเข้าใจสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กเหล่านี้
อ้างอิง
- The Guardian. Mushrooms communicate with each other using up to 50 ‘words’, scientist claims. https://bit.ly/3MhJC9J
- Npr. A new study suggests that mushrooms can communicate. https://n.pr/3JW2EAQ
- Smithsonian mag. Mushrooms May Communicate With Each Other Using Electrical Impulses> https://bit.ly/38c1mEs