เจ้าหญิงไอโกะแห่งญี่ปุ่น ถูกตั้งฉายาว่าเจ้าหญิงผู้โดดเดี่ยว (ที่สุดในโลก) เพราะอะไร?
อยากรู้แต่ไม่มีเวลา อ่านแค่ตรงนี้พอ
เจ้าหญิงไอโกะแห่งญี่ปุ่น พระธิดาพระองค์เดียวของจักรพรรดินารุฮิโตะและจักรพรรดินีมาซาโกะ ทรงเจริญพระชันษาครบ 21 ปี ไปเมื่อ 1 ธันวาคม 2022 และมีสื่อต่างประเทศรายงานว่านี่คือ ‘เจ้าหญิงผู้โดดเดี่ยวที่สุดในโลก’ โดยให้เหตุผลว่าธรรมเนียมประเพณีที่สืบทอดกันมาช้านานในราชวงศ์เป็นอุปสรรคให้พระองค์ ‘ไม่สามารถใช้ชีวิตแบบคนธรรมดาทั่วไปได้’ และก็ไม่สามารถเป็นรัชทายาทได้เพราะเป็นผู้หญิง หรือถ้าหากแต่งงานก็ต้องสละฐานันดรศักดิ์ ซึ่งเปรียบเหมือนกับการทิ้งชีวิตแบบเดิมไปทั้งหมด
ชื่อ ‘ไอโกะ’ (愛子) ในภาษาญี่ปุ่น โดยทั่วไปแล้วสามารถแปลความหมายได้ว่า ‘บุคคลผู้เป็นที่รัก’ ซึ่งในข่าวคราวเกี่ยวกับพระประวัติของเจ้าหญิงไอโกะก็ระบุว่าพระนามของพระองค์ทรงมีความหมายเดียวกันนี้จริงๆและทรงเป็นพระธิดาพระองค์เดียวในสมเด็จพระจักรพรรดิและจักรพรรดินีแห่งญี่ปุ่นณปัจจุบัน
นี่จึงเป็นจุดเริ่มต้นของฉายา ‘เจ้าหญิงผู้โดดเดี่ยวที่สุดในโลก’ (The Loneliest Princess in the World) ที่สื่อต่างประเทศหลายสำนักเลือกใช้เมื่อกล่าวถึงเจ้าหญิงไอโกะ
โดยธรรมเนียมปฏิบัติของสื่อญี่ปุ่น (และคนทั่วๆ ไป) จะไม่ ‘ก้าวล่วง’ เรียกเชื้อพระวงศ์ด้วยฉายาแบบนี้ในพื้นที่สาธารณะแน่นอน เพราะเป็นที่รู้กันว่าสังคมญี่ปุ่นนั้นมีประชากรส่วนใหญ่เป็นผู้มีแนวคิดอนุรักษนิยมอย่างมาก เพียงแต่เวลาที่สื่อต่างประเทศรายงานข่าวโดยตั้งฉายาเชื้อพระวงศ์ก็ไม่ได้มีใครไปแทรกแซงหรือฟ้องร้องว่าหมิ่นประมาทอะไร
ฉายานี้ถูกพูดถึงอย่างชัดเจนขึ้นหลังจากเจ้าหญิงไอโกะทรงบรรลุนิติภาวะเมื่อเดือนธันวาคม 2021 และพระองค์ทรงเผชิญกับ ‘ความเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่’ เพราะพระบิดาขึ้นครองราชย์และมีการเปลี่ยนลำดับการสืบสันตติวงศ์ แต่พระองค์ก็ไม่สามารถดำรงตำแหน่งรัชทายาทได้ เนื่องจากราชวงศ์ญี่ปุ่นมีกฎเก่าแก่ห้าม ‘ผู้หญิง’ เป็นผู้สืบทอดราชบัลลังก์ ซึ่งต่างจากบางราชวงศ์ในตะวันตกที่ยังสืบทอดมาถึงปัจจุบันและเปิดกว้างให้เจ้าหญิงเป็นรัชทายาทได้
ทางเลือกในชีวิตของเจ้าหญิงไอโกะต่อจากนี้จึงถูกสื่อต่างชาติประเมินว่าเป็นเรื่องที่ชวนให้ ‘หัวใจสลาย’ เพราะมีอยู่แค่ไม่กี่หนทาง คือ 1. แต่งงานกับสามัญชนและสละฐานันดรศักดิ์ เหมือนกับเจ้าหญิงมาโกะ พระญาติซึ่งเป็นพระธิดาของเจ้าชายฟุมิฮิโตะ พระอนุชา (น้องชาย) ของสมเด็จพระจักรพรรดิ ผู้ย้ายไปอยู่กับสามีซึ่งสอบเป็นนักกฎหมายในสหรัฐอเมริกา
ทรงครองตัวอยู่เพียงลำพัง ไม่เสกสมรสไปตลอดชีวิต เพื่อจะรับตำแหน่งมิโกะ (ผู้รับใช้เทพเจ้า) แห่งศาสนาชินโตซึ่งพระองค์น่าจะดำรงฐานันดรศักดิ์และวิถีชีวิตดั้งเดิมในฐานะเชื้อพระวงศ์ต่อไปได้
นอกจากนี้สื่อตะวันตกยังรายงานด้วยว่าช่วงชีวิตที่ผ่านมาของเจ้าหญิงไอโกะนั้นค่อนข้างจะแยกตัวจากสังคมเพราะเมื่อครั้งที่ยังทรงศึกษาในชั้นมัธยมก็มีข่าวว่าพระองค์ถูกเพื่อนร่วมโรงเรียนกลั่นแกล้งจนถึงกับหยุดเรียนไปหลายวันซึ่งสื่อญี่ปุ่นก็รายงานตรงกันว่าเจ้าหญิงไอโกะหยุดเรียนจริงๆและหลังจากนั้นก็มีการประกาศว่าพระองค์จะทรงศึกษาแบบโฮมสคูลจนจบชั้นมัธยมปลาย
ยิ่งเมื่อพระองค์เข้าสู่วัยผู้ใหญ่อย่างเป็นทางการขณะทรงเจริญพระชันษาครบ 20 ปี พระญาติที่ใกล้ชิดอย่างเจ้าหญิงมาโกะก็ตัดสินใจสละฐานันดรศักดิ์ไปแต่งงานและย้ายไปต่างประเทศ เจ้าหญิงไอโกะให้สัมภาษณ์สื่อญี่ปุ่นเมื่อเดือนมีนาคม 2022 ว่าพระองค์ทรงอวยพรให้ ‘พี่สาว’ มีชีวิตที่มีความสุข
ด้วยทางเลือกที่ดูเหมือนจะมีไม่มากหากเปรียบเทียบกับ ‘กรณีศึกษา’ ในอดีต ทำให้สื่อหลายสำนักในฝั่งตะวันตกมองว่าราชวงศ์ญี่ปุ่นน่าจะมีการปรับเปลี่ยนขนบธรรมเนียมบางอย่างเพื่อให้สอดคล้องกับโลกที่มีความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นตลอดเวลา โดยเฉพาะการเปลี่ยนกฎให้เจ้าหญิงรับตำแหน่งผู้สืบทอดราชวงศ์ได้ หรือไม่ก็ปรับกฎเกณฑ์บางอย่างให้เจ้าหญิงได้มีโอกาสปฏิบัติหน้าที่อย่างหลากหลายให้สมกับความสามารถของตนเองมากกว่าที่เป็นอยู่
ถึงจะฟังดูเป็นเรื่องยากที่จะต้องปรับเปลี่ยนกฎเกณฑ์และประเพณีที่สืบทอดกันมานับร้อยปี แต่ราชวงศ์ญี่ปุ่นยุคหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ก็ปรับตัวให้เข้ากับโลกสมัยใหม่มากขึ้นแล้ว ไม่ว่าจะเป็นการสั่งยกเลิกธรรมเนียมฟุ่มเฟือยที่ไม่ตอบโจทย์สังคมยุคใหม่ หรือการที่เชื้อพระวงศ์เลือกจะสมรสกับสามัญชน และการที่เชื้อพระวงศ์ไม่ได้ทรงทำตัวเป็น ‘เจ้าเหนือหัว’ จนมีภาพลักษณ์ ‘ใกล้ชิดประชาชน’ มากขึ้น
แต่ที่ลือลั่นที่สุดก็คือ การที่สมเด็จพระจักรพรรดิพระองค์ก่อนหน้านี้ประกาศสละราชบัลลังก์โดยไม่รอให้สวรรคตตามธรรมเนียมดั้งเดิม ก็ถือว่าเป็นเรื่องที่ไม่เคยเกิดมาก่อนในรอบกว่าร้อยปี เพราะนี่คือหนึ่งในการแสดงออกเชิงสัญลักษณ์ว่า ‘ไม่ยึดติด’ ต่อตำแหน่งแห่งที่ใดๆ เพื่อเปิดทางให้คนรุ่นหลังเตรียมตัวรับหน้าที่ต่อได้อย่างโปร่งใสและไม่ก่อให้เกิดความสับสนในสังคม
อ้างอิง
- Japan News. Princess Aiko, daughter of Emperor and Empress, turns 21. https://bit.ly/3HDKaYy
- Mirror. World’s loneliest princess – bullied and banned from marrying or ever ruling her country. https://bit.ly/3WkMNSZ
- People. Japan’s Princess Aiko Praises Her Cousin Princess Mako Who Left Royal Life to Marry Commoner. https://bit.ly/3hsJOsR
- Yahoo! Life. Meet World’s “Loneliest Princess” Who is Facing a Heartbreaking Marriage Decision. https://yhoo.it/3V4wqca
- BrandThink. ราชวงศ์ญี่ปุ่นเสี่ยงขาดแคลนรัชทายาท เพราะไม่ยอมเปลี่ยนแปลงกฎเก่าแก่. https://bit.ly/3FwYKOM