เชื่อว่าหลายคนจะต้องเป็น perfectionist กันไม่มากก็น้อย ที่ยิ่งไร้ที่ติเท่าไรก็ยิ่งดีต่อใจเท่านั้น
เเต่เคยมั้ย ที่อยากทำสิ่งนี้ให้เพอร์เฟกต์มากเท่าไหร่ เรายิ่งกลับไม่อยากทำอะไรเท่านั้น?
นั่นอาจเป็นเพราะเรากำลังถูกแช่เเข็งด้วยความสมบูรณ์เเบบ
Perfection paralysis คือ ภาวะที่เราไม่อยากลงมือทำสิ่งต่าง ๆ เพราะกลัวว่ามันจะไม่ ‘เพอร์เฟกต์’ อย่างที่ใจของเราคิดเอาไว้ เรามักจะรู้สึกเครียดหรือกังวลมื่อต้องลงมือทำสิ่งต่าง ๆ ว่ามันจะดีแบบ 110% อย่างที่เราต้องการหรือไม่ ซึ่งทำให้เราเหมือนถูกเเช่เเข็ง ไม่อยากเริ่มต้นลงมือทำสิ่งต่าง ๆ
สำหรับผู้ที่ตกหลุมรักในความสมบูรณ์แบบอย่างนี้ ดูเป็นไปไม่ได้เลยที่พวกเขาจะรู้สึกไม่อยากทำอะไร ความจริงเเล้วการเป็น perfectionist ไม่ได้ทำให้เราไม่อยากทำอะไร เเต่สิ่งที่ตามมาจากการรักความเพอร์เฟกต์ต่างหากที่ทำให้เราไม่อยากทำอะไร
การที่เราต้องการให้ทุกอย่างออกมาไร้ที่ติ ยังมี ‘ความเครียด’เเละ ‘ความกังวล’ที่มาจากความต้องการของเรา เเละนั่นยังหมายความได้อีกว่า ‘เรากลัวที่จะผิดพลาด’
ความรู้สึกด้านลบเหล่านี้ส่งผลต่อสมองของเราให้เกิด ‘กลไกป้องกันตัว (defense machanism)’ ที่ทำให้ทุกครั้งที่เราต้องการจะเพอร์เฟกต์ สมองของเราจะบอกให้เราไม่อยากลงมือทำสิ่งต่าง ๆ เพื่อที่จะได้ไม่ต้องเอาจิตใจของเราไปไว้ในความเสี่ยงที่จะต้องผิดหวังหรือเสียใจอีกนั่นเอง
สิ่งที่ทำให้เราเกิดสภาวะนี้ไม่ใช่เเค่การเป็น perfectionist อาจมาจากการเลี้ยงดูในวัยเด็กที่เราถูกบอกอยู่เสมอว่าต้องเป็นที่สุด ถูกกวดขันให้ต้องเป็นคนที่ดีที่สุด เก่งที่สุดอยู่ตลอด หรือ ภาระงานจำนวนมาก ความรับผิดชอบที่มากจนเรารับไม่ไหว ทำให้เราไม่มั่นใจเเละกดดันจนเกิดสภาวะนี้ขึ้น
ซึ่งสภาวะนี้อาจส่งผลเสียในระยะยาวได้ ทำใหเราสูญเสียความสามารถหรือโอกาสมากมายในการทำสิ่งใหม่ ๆ การใช้ความคิดสร้างสรรค์ เเละ อาจส่งผลให้เกิดสภาวะเครียด วิตกกังวล ไปจนถึงภาวะดีเพรสชั่นได้เลยทีเดียว
หากเราเป็นคนนึงที่ชอบรื้องานมากกว่าที่จะเเก้ไข กลัวการถูกตัดสิน คำวิจารณ์ เเละ รู้สึกไม่อยากลงมือทำทุกครั้งที่เห็นผลงานของคนอื่น ความรู้สึกเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณเริ่มต้นของภาวะถูกเเช่เเข็งด้วยความเพอร์เฟกต์
Perfection paralysis เกิดจากการที่เราพยายามที่จะสมบูรณ์แบบจนส่งผลตรงกันข้ามกับให้เรารู้สึกไม่อยากจะทำอะไร เพื่อที่จะจัดการกับต้นตอของมันเราจึงขอหยิบ 3 วิธีฝึกเพอร์เฟกต์ให้น้อยลงมาฝากทุกคนกัน
เปลี่ยนสิ่งที่ต้องทำ เป็น ลำดับความสำคัญ
เเน่นอนว่า perfectionist ทุกคนจะต้องมี รายการสิ่งที่จะต้องทำในเเต่ละวัน เเต่นั่นอาจทำให้เรารู้สึกไม่ดีเมื่อรายการเหล่านั้นไม่ได้ถูกจัดการแบบเป๊ะ ๆ ภายในเวลาที่กำหนด
ลองเปลี่ยนเป็นลำดับความสำคัญให้กับรายการต่าง ๆ ว่าสิ่งไหนสำคัญสุดอาจจะต้องการความเพอร์เฟกต์ เเละ รายการไหนที่สำคัญน้อยลงมา ไม่ต้องใช้พลังงานในการจัดการมาก เช่น รดน้ำต้นไม้
วิธีนี้จะทำให้เราเคยชินกับความไม่สมบูรณ์แบบเเละฝึกให้เรารู้จัดการความเป็น perfectionist ในตัวเราได้มากขึ้น
ปล่อยวางวันละครั้ง เพราะสมบูรณ์แบบไม่ใช่ทุกอย่าง
สำหรับผู้ที่รักความเพอร์เฟกต์ พวกเขาก็รู้ว่าสิ่งนี้เป็นความจริง เเต่เพียงจิตใจของพวกเขาไม่ชินที่จะยอมรับมันในทีเดียวเท่านั้นเอง
ลองตั้งชาเล้นจ์กับตัวเองว่าทุกวันจะต้องปล่อยวางวันละ 1 เรื่อง เช่น ในวันที่งานเยอะเราอาจรู้สึกอยากให้มันเพอร์เฟกต์ทั้งหมดเเต่เมื่อเลิกงานเเล้ว เราอาจจะบอกกับตัวเองว่า เราให้ตัวเองผิดพลาดกับมื้อเย็นได้ มันจะออกมาไม่อร่อยก็ได้ ไหม้ ติดกระทะก็ได้ เพราะเราทำทุกอย่างได้เป๊ะมาทั้งวันเเล้ว
โดยเริ่มจากเรื่องเล็ก ๆ เเละค่อย ๆ เป็นเรื่องที่ใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ สิ่งนี้จะช่วยให้เราสามารถเปิดรับความไม่สมบูรณ์แบบได้มากขึ้น เพราะสภาวะนี้เกิดขึ้นจากความต้องการที่เราอยากจะสมบูรณ์แบบนั่นเอง
คุณค่าของสิ่งที่เราไม่ได้อยู่ที่คำชม เเต่เป็นความสุขที่ได้ทำ
อีกสิ่งกระตุ้นให้เราลงมือทำสิ่งต่าง ๆ ได้มากขึ้นคือความสุขเเละความสนุกจากสิ่งเหล่านั้น คำชมอาจไม่คำตอบของการทำสิ่งต่าง ๆ เพราะคำชมเป็นสิ่งที่เราควบคุมไม่ได้ เเละ ไม่ได้มีหรือเกิดขึ้นตามความต้องการของเราตลอด หลายครั้งมันอาจทำให้คุณค่าของงานเราหายไปเมื่อไม่มีคำชม
ซึ่งคุณค่าของสิ่งที่เราทำอาจเป็นความสุขของการได้ทำสิ่งเหล่านั้นมากกว่า ลองปรับมุมมองของเราให้โฟกัสที่ตัวเรา ความสุขของเราในการทำสิ่ง ๆ นั้น สิ่งที่เราได้รับจากการลงมือทำ อาจทำให้เรารู้สึกว่าสิ่งที่เราทำนั้นสมบูรณ์แบบมากกว่าที่เอาคำชมของคนอื่นมาเป็นมาตรวัดของเราเสียอีก
🍿 มันไม่ใช่สิ่งที่เลวร้ายที่เราต้องการให้ทุกอย่างที่เราทำนั้น ชเพอร์เฟกต์ เเต่ถ้า ‘ความสมบูรณ์เเบบ’ กลับทำให้เรารู้สึก ‘บกพร่อง’ นั่นอาจเป็นสัญญาณว่าความสมบูรณ์แบบกำลังทำร้ายเราอยู่ ลองปล่อยให้ตัวเราได้เรียนรู้เเละเติบโตจากข้อผิดพลาดต่าง ๆ อยู่ร่วมกับความไม่สมบูรณ์แบบได้อย่างมีความสุข นั่นอาจจะเป็นวิธีที่จำอยู่ร่วมกับความสมบูรณ์แบบที่เพอร์เฟกต์ที่สุดก็เป็นได้
อ้างอิง
- Perfection Paralysis and How to Reduce It
https://bit.ly/2Vv4dmk - 3 Signs of Perfection Paralysis and How to Overcome It
https://bit.ly/3rZxpgY