3 Min

‘Parasocial Relationships’ เหตุผลที่บางคนใจสลาย เมื่อคนดังจากไป ทั้งที่ในชีวิตจริงอาจไม่เคยเจอกันเลย

3 Min
565 Views
24 Apr 2023

อยากรู้แต่ไม่มีเวลา อ่านแค่ตรงนี้พอ

หลายคนอาจไม่เข้าใจเวลาเห็นใครสักคนมีอาการ ‘ใจสลาย’ เมื่อรับรู้ว่าคนดังๆ หรือบุคคลมีชื่อเสียงบางคนจากไปตลอดกาล ทั้งที่ในชีวิตจริงก็ไม่ได้รู้จักคนดังเหล่านั้นเป็นการส่วนตัว แต่เรื่องนี้อธิบายได้ด้วยทฤษฎีทางจิตวิทยา เพราะนี่คือ Parasocial Relationships หรือความสัมพันธ์ ‘กึ่งมีส่วนร่วม’ ซึ่งอาจจะเปรียบได้กับ ‘รักข้างเดียว’ ที่แม้จะไม่ได้เกิดจากความรู้สึกที่ตรงกันของทั้งสองฝ่าย แต่ความรู้สึกว่า ‘รัก’ หรือ ‘ผูกพัน’ ของอีกฝ่ายหนึ่งก็เป็น ‘เรื่องจริง’ ในชีวิตของพวกเขาเช่นกัน

ช่วงไม่กี่วันที่ผ่านมา มีข่าวการจากไปของไอดอลหลายคน ไม่ว่าจะเป็น จุง เช–ยุล (Jung Chae-Yul) นักแสดงและนางแบบชาวเกาหลีใต้ที่คนชื่นชอบจากผลงานซีรีส์ ‘Zombie Detective’ มีข่าวเสียชีวิตที่บ้านพัก เมื่อวันที่ 13 เมษายน 2023 ตามด้วย มุน บิน (Moon Bin) นักแสดงและนักร้องวง Astro ที่โด่งดังในแวดวง K-Pop รวมถึง ‘จีจี้’ สุพิชชา ปรีดาเจริญ เน็ตไอดอลชาวไทยที่เป็นเจ้าของเพจ ‘เรื่องของจี้’ มีข่าวเสียชีวิตเมื่อวันที่ 19 เมษายน 2023

แน่นอนว่าข่าวคราวเหล่านี้ทำให้มีผู้ร่วมแสดงความไว้อาลัยและมีการบรรยายความรู้สึกโศกเศร้าให้เห็นในสื่อออนไลน์เป็นจำนวนมาก แต่ก็จะมีบางความเห็นที่ถามด้วยความไม่เข้าใจว่าเพราะเหตุใดถึงต้องเสียใจให้กับคนดังๆ ที่อยู่ห่างไกล ซึ่งก็อาจจะไม่รู้ว่าเรามีตัวตนอยู่บนโลกนี้ด้วยซ้ำ

ที่จริงแล้วไม่ใช่แค่การจากไปของไอดอลที่อาจทำให้คนในสังคมบางส่วนรู้สึกเศร้าเสียใจ เพราะในอดีตก็มีบุคคลสำคัญในแวดวงต่างๆ ที่เป็นเหมือนแรงบันดาลใจและมักจะถูกหยิบยกมาเป็นต้นแบบในเรื่องอะไรบางอย่าง และก็สร้างความรู้สึกร่วมให้กับคนหมู่มากได้เช่นเดียวกัน เช่น การจากไปของควีนเอลิซาเบธที่ 2 แห่งราชวงศ์อังกฤษเมื่อปี 2022 ทำให้คนจำนวนมากทั่วโลกเดินทางไปวางช่อดอกไม้หรือเคารพพระศพเพื่อแสดงความอาลัยต่อประมุขของประเทศหนึ่งซึ่งไม่ได้เกี่ยวพันอะไรกับชีวิตพวกเขาโดยตรง

ปรากฏการณ์เหล่านี้อธิบายได้ด้วยทฤษฎีทางจิตวิทยาซึ่งมีผู้เสนอและถูกสอบทานมาแล้วอย่างเป็นระบบจนเรียกได้ว่านี่คือความสัมพันธ์แบบ ‘กึ่งมีส่วนร่วม’ ของคนในสังคม หรือ Parasocial Relationships ซึ่งมักจะถูกเปรียบเทียบว่าเป็นความสัมพันธ์ในจินตนาการของบุคคลหนึ่งที่ทุ่มเททั้งเวลาและความสนใจในชีวิตของตัวเองให้กับใครบางคนที่ไม่เคยพบเจอกันเลยในความเป็นจริง แต่ก็สามารถทำให้เกิดความรู้สึกผูกพันและห่วงใยเหมือนกับว่าคนคนนั้นมีตัวตนอยู่ในชีวิตจริงของเรา

ความสัมพันธ์แบบนี้โดยส่วนมากจะเกิดกับ ‘แฟนคลับ’ หรือ ‘ผู้ชื่นชม’ บุคคลดังๆ ที่เป็นข่าวอยู่บ่อยๆ และมีการติดตามความเคลื่อนไหวเป็นเวลานานจนเกิดความรู้สึกเหมือนกับว่าเรา ‘รู้จัก’ คนดังเหล่านั้นจริงๆ ซึ่งนี่ไม่ใช่ปรากฏการณ์ที่เพิ่งเกิดขึ้นในปัจจุบันนี้เท่านั้น แต่เป็นเรื่องราวที่เกิดขึ้นมาแล้วหลายยุคหลายสมัย

ส่วนเหตุผลที่ใครสักคนทุ่มเทความรักให้กับคนดัง ที่ไม่รู้ว่าเรามีตัวตนอยู่บนโลกด้วยซ้ำไป อาจเกิดจากประเด็นที่หลากหลายกว่าแค่ความลุ่มหลง แต่รวมถึงการที่คนดังเหล่านั้นตอบสนองความรู้สึกบางอย่างของคนที่คอยชื่นชมอยู่ไกลๆ ได้ เช่น การได้เห็นว่าไอดอลต้องฝึกฝนหรือฝ่าฟันในเรื่องต่างๆ ในชีวิตและพยายามสื่อสารเพื่อให้กำลังใจแฟนคลับ อาจเป็นสิ่งที่คนกลุ่มที่ชื่นชมไอดอลไม่เคยได้รับจากคนใกล้ตัว จนเกิดการยึดมั่นในไอดอลเหล่านั้นและกลายเป็นแรงบันดาลใจในชีวิต

ด้วยเหตุนี้ เมื่อบุคคลที่เราชื่นชมมากๆ ต้องเจอกับชะตากรรมที่เลวร้าย หรือต้องจากไปก่อนวัยอันควร จึงไม่ใช่เรื่องแปลกที่กลุ่มคนที่อยู่ในความสัมพันธ์แบบ Parasocial นี้จะรู้สึกแตกสลายและเศร้าสะเทือนใจอย่างมาก

แต่นักจิตวิทยาจำนวนไม่น้อยก็ยืนยันว่า ความสัมพันธ์แบบ Parasocial ไม่ใช่สิ่งเลวร้ายเสมอไป เพราะแม้จะเป็นการทุ่มเทความรู้สึกให้โดยที่อีกฝ่ายไม่รับรู้ แต่ความรู้สึกผูกพันหรือเชื่อมโยงกับคนดังๆ ที่มีอิทธิพลเชิงบวกกับสังคมก็จะส่งผลให้คนเหล่านี้มีพัฒนาการในด้านบวกได้เช่นกัน แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าถ้าความรู้สึกเหล่านี้ยกระดับไปสู่การ ‘ยึดติด’ หรือ ‘ความลุ่มหลง’ ด้วยอคติ ก็จะนำไปสู่พฤติกรรมเชิงลบและการแสดงความคิดเห็นที่เป็นพิษได้

สำหรับใครที่พบเห็นคนรอบตัวกำลังตกอยู่ในสภาวะแบบที่ว่ามานี้ก็อย่าเพิ่งด่วนตัดสินหรือมองว่าเป็นเรื่องไร้สาระ และถ้าเป็นไปได้ก็อยากให้ลองเปิดใจรับฟังความรู้สึกของคนที่อยู่ในความสัมพันธ์แบบ Parasocial ดูบ้าง เพราะคุณอาจจะมองเห็นและเข้าใจเหตุผลที่อยู่เบื้องหลังปรากฏการณ์เหล่านี้ได้มากขึ้น

ส่วนใครที่กำลังมีอาการเศร้าอยู่ ก็อาจจะลองพูดคุยหรือสื่อสารกับผู้คนในชีวิตจริง หรือไม่ก็ขอคำปรึกษาจากผู้เชี่ยวชาญด้านจิตวิทยาโดยตรง เพื่อจะได้ไม่ต้องเก็บความรู้สึกเอาไว้เพียงลำพัง

อ้างอิง

+0
REPORT