ราคาน้ำมันดิบจะขึ้นหรือลง เราก็เติมน้ำมันราคาเท่าเดิม แถมบางครั้งก็จ่ายแพงขึ้น-เพราะอะไร?
สำหรับคนขับรถและเติมน้ำมันทุกคนก็คงจะรู้สึกว่าช่วงนี้ทำไมราคาน้ำมันมันขึ้นทุกวันเลย เติมน้ำมันด้วยเงินเท่าเดิมวิ่งได้แป๊บเดียวก็ต้องเติมอีกแล้ว
ที่สำคัญ ราคาน้ำมันกำลังขึ้นไปเรื่อยๆ ซึ่งถ้าตอบสั้นๆ นี่คือผลของ ‘สงคราม’ ระหว่างรัสเซียกับยูเครน แต่ถ้าอยากเข้าใจละเอียด เราต้องย้อนไปหน่อย
ในโลกนี้มีราคาน้ำมันที่เป็นตัวชี้วัดอยู่ 3 ตัว ที่รวมๆ เรียกว่า
- Brent Crude
- West Texas Intermediate (WTI)
- Oman/Dubai
ตัวแรก คือราคาน้ำมันดิบจากทะเลเหนือที่ใช้กันในโซนยุโรปเป็นหลัก ตัวที่สองคือราคาน้ำมันที่สูบจากเท็กซัสที่ใช้กันในสหรัฐอเมริกา ตัวที่สามก็คือราคาน้ำมันจากตะวันออกกลางที่ใช้กันในเอเชีย
จริงๆ น้ำมันดิบเป็นสินค้าที่มีความหลากหลายมาก สูบจากคนละที่ก็ถือว่าคนละเกรด ดังนั้นเราจะไปหา ‘ราคากลางน้ำมันดิบ’ ของโลกมันไม่มี เพราะน้ำมันดิบแต่ละที่ราคาไม่เท่ากัน (ทั้งนี้ ถ้าเราเอาข้อมูลจากฝั่งอเมริกัน ราคาน้ำมันดิบที่ใช้ถ้าเขาไม่ระบุที่มา ให้เดาว่ามันคือราคา WTI ซึ่งเป็นราคาคนละโซนกับที่ไทยใช้ที่เป็น Oman/Dudai) แต่ 3 ตัวนี้คือราคาที่ใกล้เคียงกับ ‘ราคากลาง’ ที่สุดแล้ว (ถ้าอยากดูราคาน้ำมันคร่าวๆ ไปดูได้ที่: https://oilprice.com/oil-price-charts/)
ถ้าเราดูข้อมูลตรงนี้ เราก็จะเห็นเลยว่าราคาน้ำมันดิบทั้งสามตัว แม้จะไม่เท่ากัน แต่มันมีการขึ้นลงไปในทางเดียวกันตลอด และสิ่งที่เราจะเห็นได้ก็คือ ราคาน้ำมันดิบตอนนี้สูงขึ้นจากตอนต้นเดือนธันวาคม 2021 เป็นเท่าตัวเลย ซึ่งดู 3 ราคาน้ำมันที่เป็นตัวชี้วัดก็ชี้ไปในทางเดียวกันหมด และถ้าเราดูย้อนไป ราคาตอนนี้มันใกล้กับราคาสูงสุดในช่วงปี 1980 แล้ว และถ้ามันขึ้นไม่หยุด มันอาจทำลายสถิติที่มันเคยขึ้นไปในปี 2008 ก็ได้
มันเกิดอะไรขึ้น? อย่างแรกต้องเข้าใจก่อนว่า ราคาน้ำมันที่เราเติมๆ กันในท้องตลาด คือน้ำมันที่ผ่านการแปรรูปแล้ว ซึ่งก็เหมือนสินค้าแปรรูปอื่นๆ ผู้ผลิตจะพยายามให้ราคามันคงที่ ทั้งที่จริงๆ ราคาวัตถุดิบแบบ ‘น้ำมันดิบ’ มันแกว่งสุดๆ และจริงๆ แล้วในปี 2021 ราคาน้ำมันดิบช่วงเดือนธันวาคมนี่แทบจะต่ำสุดในรอบ 70 ปีเลย
แต่ทำไมเราไม่รู้สึกว่าน้ำมันที่เราเติมราคาถูกลง? คำตอบคือ ส่วนต่างของราคาน้ำมันดิบกับราคาน้ำมันที่ขายๆ กันน่ะ มันถูกแปลงไปเป็น ‘ผลกำไร’ ของบริษัทน้ำมันทั่วโลก ซึ่งไปค้นได้เลย รายได้ปี 2021 ของพวกบริษัทน้ำมันข้ามชาตินั้นแตะ ‘นิวไฮ’ กันทั้งนั้น หรืออย่างของไทยเอง รายได้ของ ปตท. ในปี 2021 นั้นก็เพิ่มมาจากปี 2021 ถึง 100 เปอร์เซ็นต์
ใช่แล้ว ตอนราคาน้ำมันดิบลง บริษัทพวกนี้ไม่ลดราคาน้ำมันให้เรา แต่เขาเอาส่วนต่างไปเป็นกำไรบริษัทหมด แต่ราคาน้ำมันดิบขึ้น พวกเขาขึ้นราคาน้ำมันที่เราต้องเอามาเติมรถ มันเป็นเช่นนั้นเอง
อย่างไรก็ดี ปกติพวกนี้ก็จะไม่พยายามขึ้นราคา เพราะคนจะด่า แต่ถ้าราคาน้ำมันดิบมันขึ้นถึงจุดหนึ่ง ในที่สุดพวกนี้ก็จะขึ้นราคาน้ำมัน
คำถามคือเกิดอะไรขึ้นตอนนี้?
คำตอบสั้นๆ คือ ‘ยูเครน’
ถ้าดูตามไทม์ไลน์ เราจะเห็นเลยว่าราคาน้ำมันดิบมันเริ่มพุ่งขึ้นตั้งแต่สถานการณ์ยูเครนเริ่มตึงเครียดตอนต้นเดือนกุมภาพันธ์แล้ว และหลังจากรัสเซียเข้าบุกยูเครนอย่างเป็นทางการในวันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2022 ราคาน้ำมันดิบก็ปรับตัวขึ้นต่อเนื่อง
ที่ราคาน้ำมันดิบปรับตัวขึ้นก็เพราะน้ำมันก็เหมือนสินค้าอื่นๆ ที่มีการเก็งกำไรกันสูงๆ การที่รัสเซียก่อสงครามมันทำให้ ‘นักลงทุน’ คาดเดากันว่าราคาน้ำมันจะเพิ่มขึ้น ก็เลยแห่กันไปซื้อ เพราะสิ่งที่นักลงทุนคาดการณ์กันก็คือรัสเซียจะโดนชาติตะวันตกคว่ำบาตร หยุดซื้อน้ำมัน และนี่จะทำให้ราคาน้ำมันทะยานขึ้นตามมาทั้งๆ ที่การผลิตยังเท่าเดิม และการคว่ำบาตรยังไม่เกิด หรือพูดง่ายๆ ราคาน้ำมันมันก็ขึ้นลงผ่าน ‘ความคาดหวัง’ ของนักลงทุนเหมือนพวกราคาหุ้นน่ะแหละ
ในท้ายที่สุด การคว่ำบาตรน้ำมันรัสเซียจากทางสหรัฐอเมริกาและอังกฤษก็มาจริงๆ ในวันที่ 8 มีนาคม 2022 และนี่ก็เลยทำให้ราคาน้ำมันดิบปรับตัวขึ้นอีกแบบเรียกได้ว่าอาจขึ้นไปเรื่อยๆ จนไม่เห็นเพดาน
ถ้าถามว่าแล้วบริษัทน้ำมันเขาทำอะไรกัน ก็ขึ้นราคาน้ำมันสิครับ จะรออะไร เวลาน้ำมันดิบลง มันต้องลงเยอะๆ นานๆ จริงๆ เขาถึงจะยอมลดราคาน้ำมันในตลาดผู้บริโภค แต่ราคาน้ำมันดิบขึ้นเมื่อไร ราคาน้ำมันสำหรับผู้บริโภคก็ขึ้นทันที
และก็นี่แหละเหตุผลที่บริษัทน้ำมันทั่วโลกมันยังทำกำไรกันได้สุดๆ ในยุค ‘โลกร้อน’ เพราะบริษัทพวกนี้มีอำนาจเหนือตลาดสูงมาก ราคาวัตถุดิบลด ราคาสินค้าที่ขายผู้บริโภคไม่ลดตาม ส่วนต่างที่เพิ่มมาก็เป็นกำไรบริษัทไป แต่พอราคาวัตถุดิบขึ้นถึงจุด บริษัทก็ไม่ยอมขาดทุนหรอก เราก็ขึ้นราคาสินค้าสำหรับผู้บริโภค เพราะเขาถือว่าเราหนีไปไหนไม่ได้
อ้างอิง
- Financial Times. Big Oil groups regain swagger with largest profits in years. https://on.ft.com/3tE8b9e
- ประชาชาติธุรกิจ. ปตท. กำไรสุทธิปี 2564 ทะลุแสนล้าน รายได้มาจากไหน. https://bit.ly/3KqO1WX