สตง. คว้าคะแนนอันดับ 1 องค์กรอิสระที่มีผลประเมิน ด้านคุณธรรมและความโปร่งใส ทำสังคมวิจารณ์จากเหตุตึกถล่ม พบ กกต., ป.ป.ช. คว้าคะแนนมากกว่า 90

เมื่อวันที่ 15 สิงหาคม 2568 สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ได้เผยแพร่ประกาศผลการประเมินคุณธรรมและความโปร่งใสในการดำเนินงานของหน่วยงานภาครัฐ หรือ ITA ประจำปีงบประมาณ 2568

แต่สิ่งที่ทำให้ผลการประเมินดังกล่าวเป็นที่พูดถึงอย่างมาก นั่นคือเรื่องผลการประเมิน‘สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน’ หรือ สตง. ได้รับผลการประเมินอยู่ในเกณฑ์ผ่าน โดยได้รับ 94.64 คะแนน มากกว่าปีที่ผ่านมา 2.21 คะแนน ซึ่งอยู่ในลำดับที่ 1 ของประเภทหน่วยงานขององค์กรอิสระจากทั้งหมด 5 หน่วยงาน  

เมื่อผลการประเมินดังกล่าวเป็นที่รับรู้ของสาธารณชน ก็เกิดการแสดงความคิดเห็นซึ่งสะท้อนถึงความกังขาต่อการประเมินที่เกิดขึ้น สืบเนื่องในกรณีอื้อฉาวภายหลังอาคารทำการแห่งใหม่ของ สตง. ซึ่งอยู่ในระหว่างการก่อสร้างถล่มลงมาจากเหตุแผ่นดินไหวเมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2568 ส่งผลให้มีผู้ได้รับบาดเจ็บและเสียชีวิตเป็นจำนวนมาก

เพราะก่อนหน้าที่เหตุการณ์ตึกถล่มจะเกิดขึ้น สตง. มีภาพลักษณ์ในการตรวจสอบหน่วยงานอื่นๆ โดยยึดระเบียบอย่างเข้มงวด ภายหลังเหตุการณ์ตึกถล่มทำให้ความน่าเชื่อถือในเรื่องความโปร่งใสของหน่วยงานที่ทำหน้าที่ตรวจสอบหน่วยงานอื่นถูกสั่นคลอนอย่างรุนแรง จึงเกิดปรากฏการณ์การวิพากษ์วิจารณ์จากสังคมเมื่อผลประเมินออกมาในลักษณะนี้

ทั้งนี้ พบรายละเอียดเพิ่มเติมว่าจากทั้งหมด 10 ตัวชี้วัดล้วนมีคะแนนมากกว่า 80 คะแนน 

โดยเฉพาะตัวชี้วัดที่ 10 การป้องกันทุจริตที่ออกมา 100 คะแนน ซึ่งมาจากการประเมินแบบตรวจการเปิดเผยข้อมูลสาธารณะ หรือ OIT ที่เป็น 1 ในเครื่องมือของการประเมินทั้งหมด ส่งผลให้ค่าเฉลี่ยของการประเมินแบบ OIT อยู่ที่ 98.75 คะแนน

ซึ่งการประเมิน OIT รักชนก ศรีนอก สส.กรุงเทพมหานคร พรรคประชาชนได้ตั้งข้อสังเกตผ่านเฟซบุ๊กว่า “เป็นการตรวจสอบระดับการเปิดเผยข้อมูลของหน่วยงานภาครัฐที่เผยแพร่ไว้ทางหน้าเว็บไซต์หลักของหน่วยงาน ซึ่งประชาชนทั่วไปไม่รู้อยู่แล้วว่าจริงๆ หน่วยงานควรจะต้องเปิดเผยอะไรบ้าง ธรรมภิบาลข้อมูลทำกับแค่ครึ่งเดียว และทุกสิ่งทุกอย่างจะถูกปิดบัง แอบซ่อนไว้อยู่แล้ว หาในเว็บเท่าไหร่ก็เจอหรอกจ้า” 

“แล้วให้พูดกันจริงๆ จะมีประชาชนจริงๆมาประเมินกันสักกี่คน มันก็เป็นการบอกให้ญาติโกโหติกาของคนในนั่นแหละช่วยประเมินให้หน่อย”

เช่นเดียวกับพริษฐ์ วัชรสินธุ สส.บัญชีรายชื่อ พรรคประชาชนที่ได้ระบุว่า “…แต่ในความเป็นจริง การให้คะแนนตามเกณฑ์ของ OIT สนใจเพียงแค่ว่าข้อมูลถูกเปิดหรือไม่ แต่ไม่ได้สนใจว่าข้อมูลที่ถูกเปิดนั้น ถูกเปิดในรูปแบบที่เอื้อต่อการตรวจสอบทุจริตหรือไม่”

ซึ่งทั้งรัชนกและพริษฐ์สะท้อนออกมาในทำนองเดียวกันว่าการประเมิน ITA ที่เกิดขึ้นไม่สามารถวัดผลความโปร่งใสได้อย่างแท้จริง

และใช่ว่าหน่วยงานอื่นๆ จะได้คะแนนที่ห่างราวฟ้ากับเหว เพราะในประเภทหน่วยงานองค์กรอิสระจำนวนที่เหลือ ได้แก่ สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.),  สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.), สำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) และสำนักงานผู้ตรวจการแผ่นดิน ก็ล้วนได้รับคะแนนประเมิน ITA มากกว่า 90 คะแนนทั้งสิ้น

อย่างไรก็ตามหลังเกิดกระแสการกล่าวถึงผลการประเมินที่เกิดขึ้น เฟซบุ๊กของ สตง. ได้เผยแพร่เอกสารข่าวประชาสัมพันธ์ในเรื่องการประเมิน ITA ในวันที่ 18 สิงหาคม 2568 ระบุตอนหนึ่งว่า 

“โดยการประเมินคุณธรรมและความโปร่งใสในการดำเนินงานของหน่วยงานภาครัฐ เป็นเครื่องมือที่มีการเก็บข้อมูลอย่างรอบด้านและหลากมิติ กำหนดระเบียบวิธีการประเมินผลที่เป็นไปตามหลักการทางสถิติและทางวิชาการเพื่อให้ผลการประเมิน สามารถสะท้อนสุขภาวะขององค์กรในด้านคุณธรรมและความโปร่งใสได้อย่างแท้จริง”

และระบุช่วงท้ายว่า “ทั้งนี้ สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน มีผลการประเมิน คุณธรรมและความโปร่งใสในการดำเนินงานของหน่วยงานภาครัฐ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2568 ได้ 94.64 คะแนน โดยคะแนนเป็นอันดับ 1 ประเภทหน่วยงานขององค์กรอิสระ” 

“โดยมีผลการประเมินที่ได้คะแนนต่ำกว่า 85 คะแนน อยู่ 1 ตัวชี้วัด ได้แก่ ตัวชี้วัดการปรับปรุงการทํางาน ได้ 81.78 คะแนน โดยเป็นตัวชี้วัดของแบบวัดการรับรู้ของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียภายนอก (EIT) ซึ่งสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดินจะต้องนํามาพัฒนาและปรับปรุงให้ดียิ่งขึ้นต่อไป”

อ้างอิง:

• ประกาศสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) เรื่อง ผลการประเมินคุณธรรมและความโปร่งใสในการดำเนินงานของหน่วยงานภาครัฐ หรือ ITA ประจำปีงบประมาณ 2568. https://tinyurl.com/53krmre7
• การประเมินคุณธรรมและความโปร่งใสในการดำเนินงานของหน่วยงานภาครัฐ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2568 สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดินหน่วยงานประเภท องค์กรอิสระ. https://tinyurl.com/3fjcuyz8
• รักชนก ศรีนอก [facebook].https://tinyurl.com/yyutrab6
• พริษฐ์ วัชรสินธุ [facebook].https://tinyurl.com/yewzbjrx
• สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน [facebook]. https://tinyurl.com/582wr6uc