แค่เห็น ‘เส้นประ 9 เส้น’ บนแผนที่จีนก็ไม่ได้? ชนวนเหตุ Barbie ถูกห้ามฉายในเวียดนาม เพราะมันคือภาพที่จีนใช้เคลม ‘ทะเลจีนใต้’
เวียดนามประกาศ ‘ห้ามฉายหนัง’ Barbie ของผู้กำกับ เกรตา เกอร์วิก นำแสดงโดย มาร์โกต์ ร็อบบี และ ไรอัน กอสลิง เมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม 2023 เพราะในหนังมีฉากหนึ่งที่แสดงให้เห็นภาพ ‘เส้นประ 9 เส้น’ ซึ่งทางการจีนใช้แสดงอาณาเขตของประเทศตัวเองใน ‘ทะเลจีนใต้’ แต่น่านน้ำดังกล่าวเป็นกรณีพิพาทระหว่างจีนกับอีก 4 ประเทศสมาชิกอาเซียนซึ่งยืนยันว่าพื้นที่บริเวณนั้นเป็น ‘น่านน้ำเสรี’
ประเทศอาเซียนที่มีข้อพิพาทกับจีนเรื่องทะเลจีนใต้ ได้แก่ เวียดนาม ฟิลิปปินส์ มาเลเซีย และบรูไน เมื่อหนัง Barbie มีฉากที่แสดงให้เห็นเส้นประ 9 เส้น (Nine-dash line) ทางการเวียดนามจึงไม่อาจยอมรับได้ ทำให้หนังถูกถอดจากกำหนดฉายในโรงภาพยนตร์เดิม คือวันที่ 21 กรกฎาคม 2023 และมีรายงานว่าทางการฟิลิปปินส์ก็กำลังพิจารณาว่าจะห้ามฉาย Barbie ในประเทศตัวเองเช่นกัน
หน่วยงานที่สั่งแบนหนัง Barbie ในเวียดนาม คือ คณะกรรมาธิการด้านการประเมินและคัดสรรภาพยนตร์ (National Film Appraisal and Classification Board) ซึ่งมีหน้าที่กำกับดูแล (และเซ็นเซอร์) หนังต่างประเทศในเวียดนาม และล่าสุดก็ให้เหตุผลที่สั่งห้ามฉาย Barbie ว่าเป็นเพราะหนังเรื่องนี้นำเสนอ ‘ภาพที่มีเนื้อหาผิดกฎหมาย’ ขณะที่สื่อของรัฐบาลเวียดนามก็ขยี้ซ้ำว่าเนื้อหา (ที่ปรากฏแค่แวบหนึ่งในหนัง) เข้าข่าย ‘บิดเบือนข้อเท็จจริง’
เพราะน่านน้ำทะเลจีนใต้มีอาณาบริเวณเชื่อมต่อกับทั้ง 5 ประเทศ แต่จีนมักจะกล่าวอ้างความเป็นเจ้าของอธิปไตยในน่านน้ำบริเวณนี้ โดยสิ่งหนึ่งที่ใช้ในการประกาศความเป็นเจ้าของก็คือการลากเส้นประ 9 เส้นเป็นรูปตัว U บนแผนที่ซึ่งทางการจีนใช้กันในปัจจุบัน แต่เส้นรูปตัว U ครอบคลุมพื้นที่ราว 90 เปอร์เซ็นต์ของทะเลจีนใต้ ทำให้ประเทศอื่นๆ ไม่พอใจ และฟิลิปปินส์เคยยื่นฟ้องต่อคณะอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศด้วยเรื่องนี้มาก่อนแล้ว
ซึ่งในปี 2016 คณะอนุญาโตตุลาการฯ ก็มีคำวินิจฉัยว่าน่านน้ำทะเลจีนใต้ไม่ได้เป็นของจีน แต่เป็นน่านน้ำเสรีที่ประเทศต่างๆ ใช้พื้นที่ร่วมกันได้ แต่จีนเพิกเฉยต่อคำวินิจฉัยดังกล่าว และยังคงเดินหน้าสร้าง ‘เกาะเทียม’ ในน่านน้ำทะเลจีนใต้ ซึ่งถูกมองว่าเป็นความพยายาม ‘ประกาศอาณาเขต’ ของจีน ทั้งแง่การเมืองการปกครองและการแสดงความเป็นเจ้าของทรัพยากรธรรมชาติในทะเล
อ้างอิง
- The Conversation. What is the ‘nine-dash line’ and what does it have to do with the Barbie movie? https://tinyurl.com/3r4jwm43
- The New York Times. How ‘Barbie’ Landed in Hot Water in Vietnam. https://tinyurl.com/232xzd7a
- Variety. Philippines Weighs Decision on ‘Barbie’ Movie Over Disputed Map Scene. https://tinyurl.com/3r4jwm43