‘หลายรัก’ ก็รับไหว! โพลชี้หลายประเทศทั่วโลก ‘รับได้’ อยู่กินแบบสามีภรรยา ‘มากกว่าหนึ่งคน’

ในสมัยโบราณ ชายไทยที่มียศศักดิ์และฐานะมักมีทั้ง ‘เมียเอก’ ‘เมียรอง’ เรื่อยไปจนถึง ‘เมียบ่าว’ ซึ่งเป็นการอยู่กินแบบ ‘ผัวเดียวหลายเมีย’ จนกระทั่งเปลี่ยนแปลงการปกครองเมื่อปี 2475 ถึงได้มีการออกกฎหมายให้ใกล้เคียงกับประเทศตะวันตกในปี 2478 ที่ระบุชัดเจนว่าชายไทยจะมีภรรยา ‘ตามกฎหมาย’ ได้เพียงคนเดียวเท่านั้น 

การมีคู่สมรสตามกฎหมายเพียงคนเดียวจึงกลายเป็นเรื่องที่ถูกตีกรอบทางศีลธรรมในไทยยุคหลังๆ แต่ถ้าดูจากละคร ‘เมียน้อย-เมียหลวง’ ที่ยังถูกนำมารีเมกอยู่เรื่อยๆ จนถึงทุกวันนี้ ก็อาจจะเป็นสิ่งหนึ่งที่บ่งชี้ว่า การมีเมียหลายคนของผู้ชายไทยไม่เคยหายไปจากสังคมนี้ ทั้งยังมีข้อยกเว้นในกลุ่มผู้นับถือศาสนาอิสลามที่มีคำสอนเปิดทางให้ผู้ชายสามารถมีภรรยาได้ 4 คนโดยจะต้องได้รับความยินยอมจากภรรยาคนแรกและคนอื่นๆ 

อย่างไรก็ดี โลกยุคมิลเลนเนียมนี้มีการเปลี่ยนแปลงทางความคิดในกลุ่มคนรุ่นใหม่วัยราวๆ 20-30 ปลายๆ หรือเจนวาย (Gen Y) ที่มองว่า ‘ความสัมพันธ์แบบเปิด’ (open relationship) เป็นรูปแบบของการใช้ชีวิตคู่ ‘เชิงอุดมคติ’ และเป็นปรากฏการณ์ที่เริ่มมีให้ได้เห็นและได้ยินกันมากขึ้นเรื่อยๆ

ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดในสหรัฐอเมริกา อ้างอิงการตอบแบบสอบถามของคนเจนวาย (Gen Y) ที่มีอายุตั้งแต่ 21-37 ปี มองว่าความสัมพันธ์แบบคนรักหรือสามีภรรยาที่มีมากกว่าหนึ่งคนในเวลาเดียวกัน เป็นเรื่องที่ ‘ยอมรับได้’ มากกว่าคนเจนเอ็กซ์ (Gen X) ที่มีอายุระหว่าง 38–53 ปี หรือรุ่นเบบี้บูมเมอร์ที่อายุราว 54-74 ปีขึ้นไป โดยเป็นการอ้างอิงข้อมูลของเว็บไซต์ YouGov ซึ่งสำรวจความคิดเห็นชาวอเมริกันในวัยผู้ใหญ่ จำนวน 1,300 คนเมื่อปี 2021 

ผลสำรวจของ YouGov พบว่า 1 ใน 3 ของคนเจนวายบอกว่าความสัมพันธ์เชิงโรแมนติก ‘ไม่ใช่’ การใช้ชีวิตคู่แบบผัวเดียวเมียเดียวเสมอไป ขณะที่สัดส่วนของคนเจนเอ็กซ์ที่คิดแบบนี้จะอยู่ที่ 1 ใน 6 คน และคนรุ่นเบบี้บูมเมอร์ที่บอกว่าตัวเองยอมรับความสัมพันธ์แบบนี้ได้มีเพียง 0 เปอร์เซ็นต์

โพลเผย 10 ประเทศที่คนยอมรับ ‘ชีวิตคู่ที่ไม่เป็นคู่’ รวม ‘ไทย’ ด้วย

นอกเหนือจาก YouGov ที่สำรวจความเห็นคนอเมริกัน ยังมีผลสำรวจจากสถาบันวิจัยและสำรวจความคิดเห็น Pew Research Center ซึ่งสำรวจความเห็นคนในหลายประเทศทั่วโลกเมื่อปี 2020 พบว่า การมีคู่ครองหลายคนในเวลาเดียวกัน หรือที่เรียกว่าความสัมพันธ์แบบ polygamous ยังคงเป็นเรื่องที่หาได้ยากในหลายประเทศทั่วโลก แต่ก็ใช่ว่าจะไม่มี เพราะกลุ่มประเทศที่มีกฎหมายรองรับการสมรสและการอยู่กินกันหลายคนในเวลาเดียวกันก็ยังมีอยู่ โดยส่วนใหญ่จะเป็นประเทศแถบแอฟริกาทางใต้ของทะเลทรายสะฮารา (Sub-Saharan Africa)

บทสรุปของ Pew Research Center ชี้ว่า ‘บูร์กินาฟาโซ’ เป็นประเทศที่มีผู้อยู่กินกันแบบ polygamous มากที่สุด คิดเป็น 36 เปอร์เซ็นต์ของผู้ตอบแบบสอบถามทั่วประเทศ ตามด้วยอันดับ 2-10 ได้แก่ มาลี (34 เปอร์เซ็นต์) แกมเบีย (30 เปอร์เซ็นต์) ไนเจอร์ (29 เปอร์เซ็นต์) ไนจีเรีย (28 เปอร์เซ็นต์) กินี (26 เปอร์เซ็นต์) กินี-บิสเซา (23 เปอร์เซ็นต์) และเซเนกัล  (23 เปอร์เซ็นต์) 

ส่วน 10 ประเทศที่ผู้ตอบแบบสอบถามเกินครึ่งมองว่าความสัมพันธ์ที่มีคู่ครองหลายคนในเวลาเดียวกันเป็นเรื่องที่ ‘ยอมรับได้’ ในเชิงศีลธรรมหรือธรรมเนียมประเพณี (แต่อาจผิดกฎหมาย) รวมถึงประเทศไทยด้วย และถ้าเรียงลำดับจะพบว่า ‘ไนเจอร์’ มีผู้ยอมรับการครองคู่อยู่กินหลายคนในเวลาเดียวกันได้มากสุด คิดเป็น 87 เปอร์เซ็นต์ของผู้ตอบแบบสอบถาม ตามด้วยอันดับ 2-10 ได้แก่ เซเนกัล (86 เปอร์เซ็นต์) มาลี (74 เปอร์เซ็นต์) แคเมอรูน (67 เปอร์เซ็นต์) ไทย (66 เปอร์เซ็นต์) ไนจีเรียและแทนซาเนีย (63 เปอร์เซ็นต์เท่ากัน) กานา (59 เปอร์เซ็นต์) ดีอาร์คองโก (58 เปอร์เซ็นต์) ชาดและเคนยา (53 เปอร์เซ็นต์เท่ากัน) มาเลเซียและยูกันดา (49 เปอร์เซ็นต์เท่ากัน)

อย่างไรก็ดี ความสัมพันธ์ที่คู่ครองอยู่ร่วมกันหลายคนในเวลาเดียวนั้นมักจำกัดอยู่ที่รูปแบบ ‘ผัวเดียวหลายเมีย’ แต่ยังไม่ปรากฏว่ามีประเทศไหนที่ยอมรับการมี ‘เมียเดียวหลายผัว’ อย่างเปิดเผย ทำให้มีผู้วิจารณ์ว่าความสัมพันธ์แบบนี้สืบทอดมาจากแนวคิดชายเป็นใหญ่และกดทับผู้หญิง 

นอกจากนี้ สื่อในประเทศตะวันตกรายงานด้วยว่าพบการอยู่กินกันแบบ multi-partner หรือการมีคู่ชีวิตหลายคนอยู่ร่วมกันในเวลาเดียวกันเพิ่มขึ้น โดยไม่ได้จำกัดเฉพาะชายหรือหญิง โดยสำนักข่าว BBC อ้างถึงชาวอเมริกัน 3 รายที่ประกาศตัวเป็นเกย์ อยู่กันเป็นครอบครัวใหญ่ในฐานะคู่ชีวิต พร้อมลูกบุญธรรมที่พวกเขารับเลี้ยงดูอีก 2 รายในรัฐเวอร์จิเนีย ซึ่ง BBC ระบุว่าแม้จะยังมีเสียงวิพากษ์วิจารณ์ความสัมพันธ์รูปแบบนี้อยู่บ้าง แต่การปรับเปลี่ยนทัศนคติของคนรุ่นใหม่มีส่วนทำให้ผู้คนกล้าเปิดเผยความสัมพันธ์ที่ไม่ได้เป็นไปตามกรอบเดิมๆ เพิ่มขึ้น

อ้างอิง

• BBC. Ethical non-monogamy: the rise of multi-partner relationships. https://bbc.in/3gBtKRF
• France’s Polygamy Problem. https://bit.ly/3rEK6ze
• ED Times. ED VoxPop: What Does Gen-Z Think About The Rise In Polyamorous Relationships? https://bit.ly/33ehsvj
• Pew Research. Polygamy is rare around the world and mostly confined to a few regions. https://pewrsr.ch/3oFca3q
• YouGov. One-third of Americans say their ideal relationship is non-monogamous. https://bit.ly/3oBLIaY