นักวิทยาศาสตร์ทดลองตัดต่อพันธุกรรมให้สมองลิงใหญ่ขึ้นด้วยยีนส์มนุษย์สำเร็จแล้ว!
การพยายามตัดต่อพันธุกรรมให้สัตว์สมองใหญ่ขึ้นดูจะเป็นเรื่องในหนังไซไฟ แต่ในความเป็นจริง ในยุคที่เทคโนโลยี CRISPR ช่วยให้การตัดต่อพันธุกรรมทำได้กว้างขวางขึ้นตั้งแต่ราวๆ กลาง 2010’s นักวิทยาศาสตร์ก็ตัดต่อพันธุกรรมกันสนุกเลย
ล่าสุด นักวิทยาศาสตร์ทำให้ตัวอ่อนของลิงมีมันสมองใหญ่ขึ้นด้วยยีนส์ของมนุษย์สำเร็จเป็นครั้งแรก ผลสำเร็จนี้ตีพิมพ์ในนิตยสาร Science ฉบับเดือนกรกฎาคม 2020
อ่านมาถึงตรงนี้ หลายคนคงสงสัยว่า เราทดลองแบบนี้กันไปเพื่ออะไร? และไม่มีมาตรการทางจริยธรรมควบคุมเลยเหรอ?
ใจเย็นๆ ลองฟังคำอธิบายก่อนว่า เขาทำไปทำไม และความรู้ที่ได้มานี้ มีประโยชน์อย่างไร?
สมองลิงที่มียีนส์ ARGHAP11B | popularmechanics.com
1.
ปัญหาว่ามนุษย์วิวัฒนาการมาจากลิงได้อย่างไร เป็นคำถามระดับคลาสสิคในทางชีววิทยา ซึ่งมนุษย์กับลิงก็มีลักษณะทางพันธุกรรมที่ต่างกัน และในบรรดายีนส์ที่ต่างกันนี้ก็คือ มนุษย์มียีนส์ที่เรียกว่า
ARGHAP11A ต่างจากลิงที่มี ARGHAP11B
คนทั่วๆ ไปคงไม่มีใครจำชื่อยีนส์ได้หรอก แต่สิ่งที่เราต้องรู้คือ ช่วงประมาณ 5 ล้านปีก่อน เกิดการกลายพันธุ์ของ ARGHAP11B กลายเป็น ARGHAP11A ในบรรพบุรุษของมนุษย์ ทำให้บรรพบุรุษของมนุษย์ต่างจากลิง
ซึ่งความต่างนี้ จริงๆ ก็รู้มานานแล้ว แต่สิ่งที่ยังไม่แน่ใจก็คือ การกลายพันธุ์นี้ทำให้เกิดอะไรขึ้นกันแน่!?
2.
ในการเก็บข้อมูลมา นักวิทยาศาสตร์คาดกันว่า การกลายพันธุ์ที่ว่านี้ มันน่าจะทำให้เซลล์สมองมนุษย์มีการสร้างตัวยาวนานกว่าลิงในช่วงตัวอ่อน และส่งผลให้มนุษย์มีสมองใหญ่กว่าลิง (อันนี้พูดแบบรวบรัด ถ้าจะพูดละเอียดก็คือสมองมนุษย์ส่วนที่ใหญ่คือ Neocortex ซึ่งเป็นส่วนที่ใช้ในกระบวนการทางความคิดที่ซับซ้อน)
ทีนี้ ข้อมูลข้างต้นเป็นเรื่องที่รู้มานานแล้ว และจะว่าไปก็เป็นแค่ “ทฤษฎี” เพราะยังไม่เคยทำการทดลองจริงๆ ว่าถ้าลิงมียีนส์ตัวนี้ สมองลิงจะใหญ่เหมือนมนุษย์จริงไหม?
จนกระทั่งมีเทคโนโลยี CRISPR ขึ้นมา นักวิทยาศาสตร์ก็พร้อมจะทดลองการตัดต่อพันธุกรรมได้อย่างง่ายดาย นักวิทยาศาสตร์ถึงพร้อมทดลองมากขึ้น
กล่าวคือการตัดต่อพันธุกรรมของมนุษย์ใส่ลิง ไม่ใช่การเล่นอะไรมั่วๆ แบบอยากเป็นพระเจ้า แต่เป็นการพิสูจน์สมมติฐานว่า ยีนส์ ARGHAP11A คือยีนส์ที่ทำให้มนุษย์ “สมองใหญ่” กว่าลิงและสัตว์อื่นๆ หรือไม่
ซึ่งผลการทดลองก็พิสูจน์สมมติฐานเป๊ะ ใส่ยีนส์ตัวนี้ไป ตัวอ่อนของลิง สมองใหญ่ขึ้นอย่างเห็นได้ชัด
3.
พอรู้เรื่องนี้ หลายคนก็ยังคงรู้สึกแปลกๆ ว่า เอ๊ะ! ทำแบบนี้มันถูกต้องทางจริยธรรมแค่ไหน สัตว์ที่เกิดมาจะเป็นยังไง? เราจะถือว่ามันเป็นลิง? เป็นมนุษย์ลิง?
จริงๆ ประเด็นนี้มีมาตรฐานทางจริยธรรมในการทดลองแบบนี้อยู่ และถ้านักวิทยาศาสตร์ไม่อยากจะมีปัญหาใดๆ เขาจะไม่ให้ตัวอ่อนของ “สัตว์ครึ่งมนุษย์” หรือสัตว์ที่มีลักษณะทางพันธุกรรมแปลกๆ จากการตัดต่อทางพันธุกรรมใดๆ เกิดมา คือจะผ่าออกมาตอนยังเป็นตัวอ่อน และแน่นอนว่าออกมาแล้วก็จะตาย ไม่ได้โต ไม่ได้สืบพันธุ์
ดังนั้นในแวดวงวิทยาศาสตร์ปกติทั่วไป เราไว้ใจได้ว่ามันจะไม่มีการผลิต “สัตว์ประหลาด” มาบนโลกใบนี้แน่ๆ
ทั้งนี้ทั้งนั้น การทดลองตัดต่อพันธุกรรมกับสัตว์ว่ามันส่งผลอย่างไร ก็เป็นสิ่งที่สำคัญมากสำหรับอนาคตทางการแพทย์ เพราะทุกวันนี้ คนในแวดวงเริ่มถือว่า “พันธุกรรม” เป็นสิ่งที่ “แก้ไขได้” แล้ว
นั่นคือในทางเทคนิคเราสามารถเปลี่ยนพันธุกรรมได้แล้ว แต่ปัญหาคือ เรายังไม่รู้ว่าการแก้ไขพันธุกรรมต้องแก้ตรงไหนถึงจะรักษาโรคต่างๆ ที่เกิดจากพันธุกรรมได้ และแก้ไปแล้ว จะมีผลข้างเคียงใดๆ บ้าง
วิธีที่เราจะรู้ได้ แน่นอน เราทดลองในมนุษย์ไม่ได้ ดังนั้นจึงต้องทดลองในสัตว์นั่นเอง
4.
คาดได้เลยว่า ในอนาคตอันใกล้จะมีข่าวแบบนี้ออกมาเรื่อยๆ เพราะไม่ใช่แค่พันธุกรรมบำบัดเท่านั้น การแก้ไขพันธุกรรมให้สัตว์มีอวัยวะแบบมนุษย์นั้นยังมีแนวโน้มจะทำให้มนุษย์สามารถทำ “ฟาร์มอวัยวะ” สำหรับมนุษย์ที่ต้องการการปลูกถ่ายอวัยวะได้
และนั่นคือ “ข่าวดี” แบบเทียบไม่ได้เลยของมนุษย์ทั่วโลก ที่ความหวังเดียวในการมีชีวิตปกติอย่างยาวนานคือการปลูกถ่ายอวัยวะ
อ้างอิง:
- Popular Mechanics. Uh-Oh, Scientists Used Human Genes to Make Monkey Brains Bigger.https://bit.ly/39e3daA