นักร้องนักดนตรีไทยคนไหนบ้าง เคยไปเล่นบน ‘เทศกาลดนตรีระดับโลก’?

ในวันอาทิตย์ที่ 17 เมษายน 2022 ชาวไทยจำนวนมากก็ได้เฮ หลังจาก มิลลิ (Milli) หรือ ดนุภา คณาธีรกุล แร็ปเปอร์สาวชาวไทยได้ขึ้นไปเฉิดฉายบนเวที Coachella และก็น่าจะเรียกได้ว่าเป็น ‘นักร้องของไทยคนแรก’ ที่ได้ไปขึ้นเวทีระดับโลกเวทีนี้ (แน่นอนว่าไม่นับ Lisa-ลลิษา มโนบาล ที่เป็นสมาชิก ‘วงเกาหลี’ อย่าง BLACKPINK)

นี่เป็นเรื่องน่าตื่นเต้นสำหรับหลายๆ คน แต่สำหรับอีกหลายๆ คนก็อาจงงว่ามันน่าตื่นเต้นยังไง ถ้าจะอธิบายง่ายๆ Coachella เป็น ‘เทศกาลดนตรีป๊อป’ ร่วมสมัยที่ใหญ่มากในสหรัฐอเมริกา ปีล่าสุดที่ Milli ไปเล่น มีคนดูเข้าร่วมประมาณ 700,000 คน ในเทศกาล 7 วัน (วันหนึ่งคนเข้าได้ประมาณ 100,000 คน) คือใหญ่เกือบที่สุดแล้ว (ใหญ่กว่านี้น่าจะมีแค่เทศกาล Summerfest) แค่ขนาดคนดูที่งานก็แน่นอนว่าน่าตื่นเต้นแล้ว แต่เทศกาลนี้ยังถ่ายทอดไปทั่วโลกผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ต่างๆ และก็น่าจะมีคนดูอีกเพียบ

ดังนั้นการขึ้นเวทีระดับนี้คือการไปเฉิดฉายไม่ใช่แค่ในเทศกาลดนตรีที่เกือบใหญ่ที่สุดในอเมริกา แต่ยังเป็นการเฉิดฉายต่อสายตาชาวโลกที่ดูจากทางบ้านด้วย

ทีนี้ Milli ไม่ใช่นักร้องนักดนตรีไทยคนแรกที่ได้ขึ้นไปเล่นต่อหน้าคนจำนวนมากในเวทีระดับอินเตอร์ ก่อนหน้านี้มันก็มี แต่ก่อนจะไปตรงนั้นเราอยากเล่าย้อนหน่อย

จริงๆ คอนเสิร์ตขนาดใหญ่ในโลกนี้เป็นปรากฏการณ์ที่ค่อนข้างใหม่ เพราะเพิ่งเกิดขึ้นบนโลกแค่ราวๆ 50-60 ปีที่ผ่านมานี้เอง มันเกิดขึ้นได้เพราะเทคโนโลยีระบบขยายเสียงพัฒนาถึงขั้น เพราะถ้าไม่มีระบบขยายเสียงที่เรียกว่า PA (Public Address) ที่ดังพอ เราจะเล่นดนตรีให้คนจำนวนมากๆ ฟังไม่ได้ และจริงๆ แม้แต่ ‘วงดนตรีที่ดังที่สุดในโลกตลอดกาล’ อย่าง The Beatles นั้น ตอนที่วงยังไม่แตกก็เคยเล่นคอนเสิร์ตที่ใหญ่สุดก็มีคนดูแค่ประมาณ 50,000 คนเท่านั้นเอง ที่สนามกีฬา Shea ในอเมริกา เพราะยุคนั้นระบบขยายเสียงมันทำได้แค่นั้น

แต่ก็นั่นแหละ เราก็จะถือว่าตัวเลข 50,000 นี้เป็นตัวเลขที่จะใช้ในการตัดสินขนาดของเทศกาลดนตรีนานาชาติ ว่ามีนักร้องนักดนตรีไทยรายไหนบ้างที่เคยไปเข้าร่วม 

เพราะถ้าคุณเคยไปเล่นเทศกาลดนตรีที่คนเข้าร่วมกว่า 50,000 คน มันก็มีความเป็นไปได้ว่าคุณจะได้เล่นดนตรีต่อหน้าคนจำนวนมากกว่าที่ The Beatles เคยทำไว้เสียอีก และนี่ก็สำคัญ เพราะจริงๆ นักดนตรีจากไทยที่ ‘โกอินเตอร์’ ก็มีมานานแล้วตั้งแต่ยุคนักดนตรีที่เล่นในค่ายทหารต่างชาติ (จีไอ) อย่าง แหลม มอริสัน ซึ่งเคยไปเล่นดนตรีในต่างประเทศหลายต่อหลายปี แต่เขาก็จะไม่อยู่ในลิสต์นี้ เพราะไม่มีข้อมูลระบุชัดเจนว่าเวทีดนตรีที่เขาไปเล่นนั้นมีคนดูจำนวนเท่าไร   

ถ้าเริ่มจากนิยามแบบนี้ เสก โลโซ และวง T-Bone น่าจะเป็นนักร้องและวงดนตรีกลุ่มแรกของไทยที่ไปสร้างปรากฏการณ์ที่ไปเล่นที่เทศกาลดนตรี Glastonbury อันเก่าแก่ของอังกฤษ ในปี 2005 ที่มีคนดูรวมๆ ทั้งงานกว่า 200,000 คน ซึ่งในกรณีของวง T-Bone ในปี 2006 ก็ได้ไปเทศกาล ‘เวิลด์มิวสิค’ ระดับโลกที่สิงคโปร์อย่าง WOMAD (แต่คนดูประมาณ 3-4 หมื่นคนเท่านั้น เลยไม่ได้ใส่มาในลิสต์) และปี 2007 ก็ได้กลับไปเล่นที่ Glastonbury อีกรอบ

และในปี 2009 วงร็อคหนักจากไทยอย่าง Retrospect ก็ได้เข้าไปร่วม Wacken Open Air ในเยอรมนีที่ถือว่าเป็น ‘เทศกาลดนตรีเมทัลที่ใหญ่ที่สุดในโลก’ ที่เพดานคนดูอยู่ที่ประมาณ 80,000 คน เพราะสถานที่จัดมันรองรับคนได้เท่านั้น และคนจัดก็ไม่อยากย้ายสถานที่ ซึ่งนี่ก็เลยเป็นที่มาว่าตั๋วเทศกาลนี้ขายดีมากๆ ระดับช่วงพีคๆ ขายตั๋วล่วงหน้ากันข้ามปียัง Sold Out หรือขายหมดตั้งแต่ยังไม่ประกาศว่าวงไหนจะขึ้นเล่นบ้าง

หลังจากนั้นหลายปีก็ไม่มีนักร้องนักดนตรีไทยได้ไปเวทีระดับอินเตอร์อีก ซึ่งก็สันนิษฐานได้ว่ามันเกิดจากวิกฤตเศรษฐกิจระดับโลกในปี 2008 ที่ทำให้อุตสาหกรรมต่างๆ รวมทั้งอุตสาหกรรมคอนเสิร์ตซบเซากันไปพักใหญ่

และกว่าวงดนตรีจากไทยที่จะได้ไปในเวทีระดับโลกอีกครั้งก็ปี 2012 ที่วงอินดี้ร็อคชื่อดังของไทยในยุคนั้นอย่าง Yellow Fang ได้ไปเล่นที่เทศกาลดนตรีที่ใหญ่ระดับต้นๆ ของญี่ปุ่นอย่างเทศกาล Summer Sonic ที่ญี่ปุ่น ซึ่งทางวงก็ตอกย้ำความสำเร็จด้วยการไปเล่นซ้ำในเทศกาลเดิมในปีถัดมาด้วย 

ต่อมาในปี 2016 วงหมอลำระดับอินเตอร์ (แต่อับชื่อเสียงในไทย) อย่าง Paradise Bangkok (ชื่อเต็มเขาคือ Paradise Bangkok Molam International Band แต่ปกติก็จะเรียกสั้นๆ ว่า Paradise Bangkok) ได้เป็นวงดนตรีไทยวงแรกที่กลับไปเล่นที่ Glastonbury และจริงๆ นี่ก็เป็นการเปิดยุคใหม่ที่นักร้องและวงดนตรีจากไทยที่ทำดนตรีแบบเอาใจตลาดอินเตอร์ได้ไปเล่นในเวทีเหล่านี้ แม้ว่านักร้องและวงดนตรีเหล่านี้จะไม่ได้มีชื่อเสียงในไทยเท่าไร 

ในปี 2018 นักร้องสาวไทยที่เรียกดนตรีของตัวเองว่า ‘ดิสโทเปียนป๊อป’ อย่าง Pyra ก็ได้ไปเล่นเทศกาลดนตรีกลางทะเลทรายรัฐเนวาดาอันโด่งดังอย่าง Burning Man ที่รองรับคนดูได้ราว 80,000 คน ซึ่งก็แน่นอน นี่ก็เป็นอีกคนที่เพลง ‘อินเตอร์เกินกว่าตลาดเมืองไทย’ จนไม่ดังในไทยเท่าที่ดังในต่างประเทศ

และในปี 2019 นักร้องอินดี้โฟล์คที่สร้างชื่อมาจากการเป็น YouTuber อย่าง Phum Viphurit และวงซินธ์ป๊อปอย่าง TELEx TELEXs ก็ได้ไปเล่นในเทศกาล Summer Sonic ของญี่ปุ่นและก็เป็นการตอกย้ำอีกว่า ตลาดอินเตอร์ไม่ได้มีรสนิยม ‘นักร้อง’ แบบคนไทยเท่าไร เพราะนักร้องและวงดนตรีเหล่านี้ก็เรียกได้ว่า ‘ไม่แมส’ ในไทยทั้งนั้น แต่ถึงอย่างนั้นเวทีนี้ก็มีนักร้องดังสายป๊อป/โฟล์คร็อคที่ค่อนข้าง ‘แมส’ อย่าง Stamp หรือ อภิวัชร์ เอื้อถาวรสุข ไปร่วมด้วยเช่นกัน

และในปี 2020-2021 การที่ไม่มีใครได้ ‘โกอินเตอร์’ ก็ไม่แปลก เพราะทั่วโลกก็ปลุกปล้ำสู้โควิดกันอยู่ จนกระทั่งในที่สุดปี 2022 Milli ก็ได้ขึ้นไปเฉิดฉายบนเวที Coachella ที่ประเมินกันว่ามีคนดูเข้าร่วมประมาณ 700,000 คน ในยุคที่โลกตะวันตกเริ่มยืนยันในทางพฤตินัยว่า ‘โควิดได้จบลงแล้ว’ นี่แหละ

ดังนั้นในภาพรวม Milli ไม่ใช่นักร้องนักดนตรีไทยคนแรกที่ได้ไปขึ้นเวทีเทศกาลดนตรีระดับอินเตอร์ และก็คงไม่ใช่คนสุดท้ายด้วย เพราะมีแนวโน้มว่าสิ่งเหล่านี้น่าจะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ เมื่อแวดวงศิลปวัฒนธรรมนานาชาติกระหาย ‘ความหลากหลาย’ มากขึ้น และทำให้ ‘โควตา’ พื้นที่บนเวทีของนักร้องนักดนตรีจากประเทศที่ไม่คุ้นเคยเพิ่มขึ้นเช่นกัน 

แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น การที่ Milli ได้เป็นนักร้องหญิงเดี่ยวคนแรกของไทยที่ได้รับเลือกไปแสดงในเทศกาลดนตรีต่อหน้าคนหลากหลายเชื้อชาติหลักแสนคนในต่างแดนก็ยังเป็น ‘ข้อเท็จจริง’ อยู่ และต้องเข้าใจด้วยว่านี่ไม่ใช่สิ่งที่จะขอฮั้วแทรกคิวกันได้แบบที่ชาวเน็ตและบางเพจพยายามเสนอข่าว

อ้างอิง

• SekLoso Channel. SEK LOSO – ROAD TO GLASTONBURY FESTIVAL (2005) {Full}. https://bit.ly/3KWlARs
• HuaLamPongRiddim. T-BONE GO GLASTONBURY 2007 AGAIN: RAIN MUD SHIT & MUSIC. https://bit.ly/3Ohppm5
• DoodDot. Visit: “Yellow Fang” การเดินทางบนถนนสายดนตรีนอกกระแส ของวงร็อคสามสาวที่หลายคนต่างพูดถึง. https://www.dooddot.com/visit-yellow-fang/ 
• ZudRangMa Record. The Paradise Bangkok Molam International Band at Glastonbury 2016. https://bit.ly/3Ouvc8a
• FungjaiZine. STAMP และ Phum Viphurit ตัวแทนศิลปินไทยเฉิดฉายที่เทศกาลดนตรี Summer Sonic โตเกียว. https://bit.ly/3uQVt8T
• Warner Music. ศิลปินสาววิสัยทัศน์ไกล Pyra เจ้าของงานเพลงนอกกรอบ ภาพลักษณ์เฉพาะตัว มีแนวเพลงของตัวเอง “Dystopian Pop”. https://bit.ly/3vplFGK
• NME. Thai rapper MILLI eats mango sticky rice onstage during Coachella performance. https://bit.ly/39331gp