จำได้ไหม? กรณี ‘คณะวิจิตรศิลป์’ มช. ขวางนักศึกษาใช้พื้นที่หอศิลป์แสดงงาน กรรมการสิทธิฯ ชี้ว่าการขัดขวางนั้น “กระทบต่อเสรีภาพ”

ถ้าใครยังพอจำได้ ช่วงปลายปี 2564 กลุ่มนักศึกษาคณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ (มช.) เคยเป็นข่าวใหญ่เพราะถูกคณบดีฟ้องว่า ‘บุกรุก’ หอศิลปวัฒนธรรม แต่กลุ่มนักศึกษาก็โต้แย้งว่าที่จริงแล้วพวกเขาต่างหากที่ถูกทางคณะ ‘ขัดขวาง’ ไม่ให้แสดงผลงานศิลปะเชิงวิพากษ์การเมืองและรัฐบาล จนเกิดการประท้วงว่า

“หากไร้ซึ่งเสรี จะมีศิลปะไว้ทำไม”

หลังจากผ่านไปเกือบ 2 ปี ในที่สุดคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) ก็เผยผลตรวจสอบเรื่องนี้อย่างเป็นทางการในวันที่ 19 พฤษภาคม 2566 โดยระบุว่า การที่คณาจารย์และเจ้าหน้าที่บางส่วนของคณะขวางไม่ให้นักศึกษาเข้าไปใช้พื้นที่หอศิลปวัฒนธรรมนั้นเข้าข่าย “ละเมิดเสรีภาพทางวิชาการ”

ส่วนกรณีที่คณบดีซึ่งดำรงตำแหน่งในขณะเกิดเหตุไปแจ้งความฟ้องร้องดำเนินคดีต่อกลุ่มนักศึกษาและอาจารย์ที่พยายามจะเข้าไปใช้หอศิลป์ ก็อาจจะขัดต่อหลักเสรีภาพทางวิชาการเช่นกัน ซึ่ง กสม. ก็ได้มีมติให้ตรวจสอบเรื่องนี้เพิ่มเติมว่าเข้าข่ายเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชน ตามมาตรา 34 แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พ.ศ. 2560 หรือไม่

ใบแถลงข่าวของ กสม. ระบุว่า การตรวจสอบเรื่องนี้ได้พิจารณาข้อเท็จจริงจากทุกฝ่าย และเป็นไปตามหลักกฎหมายและหลักสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวข้องแล้ว เพราะว่ารัฐธรรมนูญไทย พ.ศ. 2560 และกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง (ICCPR) ให้การรับรองสิทธิของบุคคล

“ที่จะมีความคิดเห็นโดยปราศจากการแทรกแซง และมีเสรีภาพในการแสดงออก รวมถึงมีเสรีภาพที่จะแสวงหา รับและเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารและความคิดเห็นทุกประเภทโดยไม่คำนึงถึงพรมแดน ทั้งนี้ ไม่ว่าด้วยวาจา ลายลักษณ์อักษร หรือการตีพิมพ์ในรูปศิลปะ หรือโดยอาศัยสื่อประการอื่นตามที่ตนเลือก”

ส่วนคดีความระหว่างคณบดีคณะวิจิตรศิลป์ (ในปี 2564) กับอาจารย์และนักศึกษาที่ร่วมเข้าไปในพื้นที่หอศิลป์ ซึ่งถูกฟ้องในข้อหา ‘ร่วมกันบุกรุกและทำให้เสียทรัพย์’ ยังเป็นคดีที่อยู่ระหว่างการพิจารณาของพนักงานอัยการ และอยู่ในขั้นตอนเรียกหลักฐานเพิ่มเติม กสม. เห็นว่าถ้าหากอาจารย์และนักศึกษาที่ถูกดำเนินคดีรู้สึกว่าตนเองถูกละเมิดสิทธิและเสรีภาพ ก็สามารถยกบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญเพื่อใช้สิทธิทางศาลหรือยกขึ้นเป็นข้อต่อสู้คดีในศาลได้

แต่ กสม. มีข้อเสนอแนะไปยังผู้บริหารมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ให้ผู้บริหารใช้ดุลพินิจอย่างระมัดระวังว่าจะกระทบต่อเสรีภาพทางวิชาการหรือไม่ และเสนอให้คณะวิจิตรศิลป์ปรับแก้ระเบียบ ข้อบังคับ หรือประกาศเกี่ยวกับขั้นตอนในการขอใช้พื้นที่หอศิลปวัฒนธรรมเพื่อจัดแสดงผลงานของนักศึกษา และกำหนดกรอบระยะเวลาในการยื่นคำขอและระยะเวลาในการพิจารณาคำขออนุญาตให้ชัดเจน เพื่อจะได้ไม่เกิดกรณีแบบนี้ขึ้นอีก

อ้างอิง

• Lanner News. เริ่มแล้ว! อัศวิณีย์ หวานจริง ไล่ฟ้องหมิ่นประมาท ยันส่งกล่องสุ่มพร้อมรอยยิ้มจริงใจ. https://bit.ly/3Wm4R0b
• The Momentum. ‘หากไร้ซึ่งเสรี จะมีศิลปะไว้ทำไม’ ข้อเรียกร้องนักศึกษา Media Art and Design มช. กรณีโดนเซนเซอร์นิทรรศการที่เกี่ยวข้องกับการเมือง. https://bit.ly/42Lfxb8
• Matichon. นศ.คณะวิจิตรศิลป์ มช. ร้องเรียน ถูกผู้บริหารคณะ ลิดรอนเสรีภาพ-เซ็นเซอร์ผลงานศิลปะ. https://bit.ly/3MkMzaX