รู้จัก Ivermectin “ยาพยาธิหนอนหัวใจหมา” ที่อาจช่วยต้านโควิด แต่คนดันเอาของม้ามากิน จนเสี่ยงโอเวอร์โดสตาย

ณ เดือนกันยายน 2021 ท่ามกลางการระบาดของโควิดสายพันธุ์เดลต้าในหลายประเทศที่คนฉีดวัคซีนกันครบแล้ว การระบาดนี้ในอเมริกามันดูจะเป็น “หลักฐาน” ของฝ่ายที่ไม่ยอมฉีดวัคซีนว่าจริงๆ แล้ววัคซีนมัน “ไม่ได้ผล” และก็เป็นเหตุผลสนับสนุนให้พวกเขาไม่ฉีดกันไปใหญ่

เราคงจะไม่พูดถึงข้อถกเถียงของฝ่ายสนับสนุนและต้านวัคซีนในที่นี้ แต่ประเด็นคือ ณ ตอนนี้อาวุธลับล่าสุดของฝ่ายต้านวัคซีนในอเมริกาคือยาชื่อ Ivermectin ซึ่งถ้าเราอ่านในสื่อต่างชาติหลายๆ เจ้า เขาจะเรียกยาตัวนี้ว่า “ยารักษาพยาธิในม้า” และวาดภาพว่าตอนนี้ยาตัวนี้กลายเป็นยาวิเศษของพวกต้านวัคซีนแล้ว

อย่างไรก็ดี มาดูในฝั่งไทย นพ.ธีระวัฒน์ เหมาะจุฑา หัวหน้าศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพโรคอุบัติใหม่ กลับบอกว่าใช้ยาตัวนี้กับโควิดดูจะเข้าท่ามากๆ และน่าจะมีการใช้ในเมืองไทย

แน่นอน ถ้าคนได้รับข่าวทั้งสองแบบนี้จะงงมากว่ามันยังไงแน่ๆ สำหรับยาตัวนี้ ดีหรือไม่ดี

เราเลยอยากจะเล่าเกี่ยวกับยาตัวนี้เพื่อให้ความเป็นธรรมกับมันหน่อย

Ivermectin ไม่ใช่ยาใหม่ มันถูกค้นพบประมาณยุค 1970’s ซึ่งเรื่องมันก็เริ่มจากนักวิจัยด้านจุลินทรีย์ในดินอย่าง Satoshi Omura ได้ค้นพบแบคทีเรียตัวใหม่ เลยส่งไปให้นักปรสิตวิทยาชาวไอร์แลนด์อย่าง William C Campbell วิเคราะห์ ซึ่งผลก็คือ Campbell ค้นพบโดยบังเอิญว่าแบคทีเรียตัวนี้ฆ่าพยาธิได้ เขาเลยพยายามจะสกัดสารสกัดจากแบคทีเรียที่ว่ามาเพื่อสร้าง “ยา”

การสกัดสำเร็จ และในถูกเอามาทำเป็นยาและทำให้ยา Ivermectin ออกมาสู่โลกในปี 1981 และหลังจากนั้นมีสร้างคุณประโยชน์มากมายในระดับที่ทำให้ Satoshi Omura และ William C Campbell ได้รางวัลร่วมกันในปี 2015

แล้วยาตัวนี้ทำอะไรบ้าง? อธิบายง่ายๆ คือมันเป็นยาวิเศษในการรักษาปรสิตสารพัดชนิดของมนุษยชาติ

ใช่ครับ โดยพื้นบานมันคือยาที่ใช้ใน “มนุษย์” ไม่ใช่ “ยารักษาสัตว์” แบบที่สื่ออเมริกากำลังพยายามจะวาดภาพ

คือมันใช้รักษาได้ทั้งโรคพยาธิตาบอดและหิด และใช้ฆ่าพวกปรสิตสารพัดชนิดตั้งแต่เหายันโลน

ซึ่งมันสำคัญสำหรับมนุษย์ระดับอยู่ในบัญชียาหลักขององค์การอนามัยโลก และด้าน “ความปลอดภัย” นี่ไม่ต้องพูดถึง เพราะกินกันมานานแล้ว กินในโดสปกติ ไม่อันตรายแน่นอน

และไม่ใช่แค่มนุษย์เท่านั้น ยาวิเศษตัวนี้มันยังรักษาพยาธิในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมได้อีกสารพัด เช่น ในอเมริกามันถูกใช้รักษาพยาธิในม้า แต่ในไทย เราน่าจะคุ้นยาตัวนี้ในฐานะยาที่ใช้รักษาพยาธิหนอนหัวใจในหมา หรือกระทั่งรักษาขี้เรื้อน

ที่เล่ามาเราก็คงจะเห็นว่า Ivermectin มันไม่ใช่ยาประหลาด มนุษย์กินมานานแล้ว ไม่เป็นไร แต่มันเริ่ม “เป็นเรื่อง” ก็เมื่อมีงานวิจัยออกมาบอกว่า Ivermectin ใช้รักษาโควิดได้ตอนปลายปี 2020 นี่เลยทำให้พวกฝ่ายต้านวัคซีน “เฮ” เลยเพราะยาตัวนี้เป็นยาสามัญทั่วไป หาได้ง่ายมาก ใครก็ซื้อได้ การแห่กักตุนยาจึงเริ่มขึ้น

ที่นี้ปัญหาคือ งานมันก็ยังไม่ได้คุณภาพ และมันก็ยังถือว่า “ศึกษากันอยู่” ว่าจะใช้รักษาโควิดได้มั้ย และทางผู้ผลิตยาก็ออกมาเตือนเลยว่าอย่ากินยาตัวนี้เพื่อรักษาโควิด

แต่ก็สายไปแล้วครับ เพราะคนทั่วๆไปไม่ได้ใช้ “งานวิจัย” แบบที่นักวิทยาศาสตร์ใช้ คนทั่วๆ ไปงานโผล่ออกมาตัวเดียวก็เชื่อแล้ว งานถอนไปแล้วก็ไม่สน พวกเขาเชื่อไปแล้วว่า Ivermectin รักษาโควิดได้และก็มาแห่กันกักตุนจนทุกวันนี้ (อันนี้ถ้านึกภาพไม่ออกให้นึกถึง “ฟ้าทะลายโจร” ในบ้านเราก็ได้)

ที่นี้ปัญหาก็คือ พอคนซื้อ Ivermectine ของคนจนหมด มันเลยไปซื้อของสัตว์มากิน ซึ่งในอเมริกา Ivermectin ที่ขายกันเยอะๆ คือของม้า และคนก็ไปเหมากันเกลี้ยงแผง

แม้ว่า Ivermectin จะถือว่าเป็น “ยาที่ปลอดภัย” ในคน แต่ “ปลอดภัย” ที่ว่าคือต้องกินในโดสที่กำหนด เพราะก็เช่นกัน ยาทุกชนิด “กินมากเกินไป” มันอันตรายได้ทั้งนั้น

แล้วพอคนเอายา Ivermectin ของม้ามากิน ผลที่ตามมาแบบเลี่ยงไม่ได้คือการโอเวอร์โดสครับ เพราะม้ามันตัวหนักกว่าคนอย่างต่ำๆ 5-6 เท่า ดังนั้น การกิน Ivermectin ของม้าเข้าไป มันทำให้ร่างกายมนุษย์รับยาตัวนี้เข้าไปในระดับที่อันตราย

สุดท้ายถามว่า Ivermectin นี่ “รักษาโควิดไม่ได้” เหรอ? คำตอบคือ “ยังไม่รู้” ครับ เขากำลังศึกษากันอยู่ แต่ด้วยหลักฐานตอนนี้ เขาจะบอกว่ามัน “ไม่หนักแน่น” พอจะเคลมว่ารักษาได้ ดังนั้นเขาจึงยังไม่ใช้

แต่มัน “มีหวัง” ไงครับ ถ้ารักษาได้นี่ สนุกเลย คือแทบจะไม่ต้องแย่งยากันเพราะยาตัวนี้เป็นยาพื้นๆ มีทั่วโลก และก็ต้องไม่ลืมว่า จนถึงตอนนี้ มันยังไม่มียาตัวไหนรักษาโควิดได้ชัวร์ๆ สักตัว ที่ใช้ๆ กันคือเอายาที่มีอยู่แล้วมากินๆ อันไหนทำให้สถานการณ์ดีขึ้นบ้าง แบบเห็นชัดๆ ในการวิจัยแบบคุมกลุ่มตัวอย่าง เขาก็จะใช้ๆ กันไปก่อน

ทั้งนี้ก็ต้องรอเขาทดสอบก่อนว่าต้องกิน Ivermectin เท่าไรยังไงถึงจะรักษาโควิดได้ เพราะขนาดพยาธิแต่ละชนิดยังใช้ Ivermectin ไม่เท่ากันและมีวิธีกินไม่เหมือนกันเลยครับ คือบางชนิดกินเยอะๆ ไปทีเดียวจบ แต่บางชนิดก็ควรจะกินน้อยๆ อย่างต่อเนื่องอะไรงี้

คือมันไม่ได้ง่ายๆ แค่ว่ายาตัวนี้รักษาโรคได้ แต่มันต้องเช็กด้วยว่ากินเท่าไรยังไงถึงจะได้ผลดีที่สุด

เพราะสุดท้าย อย่างที่บอก “ยา” ทุกชนิดในโลก ไม่ว่าจะดีแค่ไหน กินมากไปมันตายทั้งนั้น และเวลาเขาทดสอบยาขั้นแรกๆ คือเขาจะหาขนาดโดสก่อนเลยว่าร่างกายมนุษย์รับได้เท่าไร และเขาเช็ก “ความปลอดภัย” ตรงนี้ก่อนจะดูว่ายานั้น “ใช้รักษาโรคในมนุษย์” ได้หรือไม่ด้วยซ้ำ เพราะในความเป็นจริงๆ ยาจำนวนมาก “ฆ่าเชื้อโรค” ได้จริง แต่มนุษย์ที่กินเข้าไปอาจจะตายจากการ “โอเวอร์โดส” ก่อน

ดังนั้นก็ไม่แปลกว่าที่อเมริกาคนแห่กันซื้อยาตัวนี้ของคนจนหมดแล้วไปซื้อของม้ามากินกันมันจะเป็นปัญหาสุดๆ

เพราะปัญหาไม่ใช่ Ivermectin รักษาโควิดไม่ได้ นั่นคือสิ่งที่เรายังไม่รู้ แต่ปัญหาคือ กินไปขนาดนั้น อาจไม่ใช่แค่โควิดตายเท่านั้น คนกินก็น่าจะตายด้วย

อ้างอิง

• Vice. Bogus COVID Treatment Ivermectin Use Is Spreading Around the World. https://bit.ly/2YMXjtN
• IFLS. Store Only Lets You Buy Ivermectin If You Show A Picture With Your Horse. https://bit.ly/38W2Srs
• IFLS. No, Ivermectin Is Not Making People Poop Out “Rope Worms”. The Truth Is Much Worse. https://bit.ly/2X3Z590
• ไทยโพสต์. ‘หมอธีระวัฒน์’ชูยาฆ่าพยาธิIvermectin. https://www.thaipost.net/main/detail/115233
• CBC. When is ivermectin safe for humans and other questions about anti-parasitic drug not recommended for COVID-19. https://bit.ly/3tu6pqG
• Wikipedia. Ivermectin. https://en.wikipedia.org/wiki/Ivermectin