Iggaak แว่นกันแดดแรกของโลกที่ปกป้องดวงตาของชาวขั้วโลกเหนือตั้งแต่ 4,000 ปีก่อน
หลายคนอาจคิดว่า ‘แดด’ มีอนุภาพรุนแรงที่สุดในเขตร้อน ที่ทำให้อุณหภูมิในบ้านเมืองมันช่างร้อนเหลือทน แต่ความจริงไม่ใช่อย่างนั้น แดดมีความรุนแรงมากที่สุดเมื่อมันสะท้อนกับหิมะในเขตหนาวเหน็บ ความสว่างที่เกิดขึ้นเป็นอันตรายต่อดวงตามนุษย์จนเกิดการตาบอด (Snow Blindness) หรืออาการกระจกตาอักเสบได้ง่ายๆ
ดังนั้น ‘แว่นกันแดด’ ที่เก่าแก่ที่สุดในโลกจึงถือกำเนิดขึ้นที่ขั้วโลกเหนือ
Iggaak คือชื่อเรียกนวัตกรรมแว่นครอบตาของคนที่อาศัยบริเวณขั้วโลกเหนือคิดค้นขึ้นเมื่อ 4,000 ปีก่อน ถูกพบบริเวณรอบวงแหวนอาร์กติก (Arctic Circle) ซึ่งเป็นที่อยู่ของชนหลายเผ่า ไม่ว่าจะเป็นชาว Inuit Yupik Aleut ไปจนถึงชาวพื้นเมืองอลาสกา เอาเป็นว่าในอดีตเชื่อว่าชาว Inuit เป็นคนคิดค้นนวัตกรรมป้องกันการแสบตานี้และส่งต่อวัฒนธรรมให้กับเผ่าอื่นๆ จนเป็นแฟชั่นที่แพร่หลายในเขตขั้วโลก แต่พอกระจายไปแล้วแต่ละเผ่าก็พัฒนารูปทรงและลวดลายใหม่ๆ เพื่อความเท่ไปตามแต่ละเผ่า
แว่นกันแดดโบราณนี้ไม่ได้มีเลนส์กรองแสงเหมือนแว่นกันแดดปัจจุบัน มันทำขึ้นจากงาของวอรัส เขาหรือกระดูกของกวางคาริบู ถูกฝนจนบางเพื่อให้เข้ากับใบหน้าและแกะสลักเป็นลวดลายด้วยมือ โดยจะเจาะช่องเล็กๆ เป็นขีดเพื่อให้มองลอดออกไป ซึ่งช่องเล็กๆ จะช่วยลดปริมาณแสงที่เข้ามากระทบและเพิ่มความชัดของภาพได้ บางครั้งพวกเขาจะใช้เขม่าผสมน้ำมันทับด้านนอกเพื่อลดการสะท้อนแสง ส่วนสายคาดศีรษะทำจากหนังของวอรัสหรือเอ็นของกวางถักมาถัก
อย่าเข้าใจผิดว่ามันเป็นของโบราณที่เพิ่งขุดค้นพบ Iggaak เกิดขึ้นก่อนประวัติศาสตร์จริง แต่มันเป็นเทคโนโลยีสุดล้ำที่ใช้กันมาต่อเนื่องยาวนานหลายพันปี แถมยังเป็นแฟชั่นที่เป็นที่นิยมด้วย อย่างน้องที่สุดมันก็ถูกใช้จริงๆ จนถึงต้นศตวรรษที่ 19 ที่พัฒนามาใช้ไม้แกะสลักเป็นแว่นตากันแสงแทนเขาหรือกระดูกสัตว์เหมือนเก่า
แต่พอแว่นกันแดดแบบปัจจุบันถูกพัฒนาขึ้น แน่นอนว่าเลนส์เคลือบป้องกัน UV ย่อมทำงานได้ดีกว่าการมองลอดช่องเล็กๆ เพื่อลดการสะท้อนแสง นอกจากมองเห็นได้ชัดกว่าแล้วยังไม่เสี่ยงต่อการสะดุดล้มเพราะวิสัยทัศน์ที่แคบลงนิดหน่อย ทำให้ Iggaak ไม่ได้ใช้งานแล้วในปัจจุบัน (ถึงแม้ว่าหน้าตามันจะนำแฟชั่นมากก็ตาม)
ปัจจุบันเราสามารถชมนวัตกรรมแว่นตากันแดดชนิดแรกของโลกได้ในพิพิธภัณฑ์หลายแห่งทั่วโลก เช่นใน รัฐควิเบก ของแคนาดา หรือในพิพิธภัณฑ์โคเปนเฮเกน ในเดนมาร์ก
เพื่อปรับตัวอยู่ในสภาพแวดล้อมที่หลากหลายมนุษย์สร้างนวัตกรรมมากมายเพื่อให้อยู่รอดให้พื้นที่นั้นได้ เช่นเดียวกับ Iggaak ที่เกิดขึ้นเพื่อปกป้องดวงตา คุณคิดว่ามีนวัตกรรมเจ๋งๆ อะไรอีกบ้างที่ช่วยให้มนุษย์ปรับตัวกับธรรมชาติได้ มาแชร์กัน
อ้างอิง
- Ststworld. First Snow Goggles Date Back to the Prehistoric Inuits. https://bit.ly/3wamdOX
- college-optometrists. Eskimo Goggles – the first eyewear?. https://bit.ly/3ygRIIu