เมื่อเส้นผมของคนถูกถักทอเป็นเสื้อผ้า หรือนี่อาจเป็นสิ่งทดแทนเสื้อขนสัตว์ในอนาคต?
เสื้อต้นแบบที่ถักขึ้นจากผมบลอนซ์ของคนเนเธอร์แลนด์ l Studio Zsofia Kolla
ดีไซเนอร์สาวคนหนึ่งจากอัมเตอร์ดัมกำลังปฏิวัติอุตสาหกรรมสิ่งทอ ด้วยการออกแบบชุดแฟชั่นที่ถักทอขึ้นจาก ‘เส้นผมของมนุษย์’
ใช่! คุณอ่านไม่ผิด ตอนนี้เส้นผมของคนเรากำลังถูกเปลี่ยนให้กลายเป็นเสื้อผ้าที่มีคุณภาพไม่ต่างจากเสื้อขนสัตว์ที่อาจกลายเป็นอดีตเมื่ออนาคตเดินทางมาถึง
ไอเดียสุดอหังการ์นี้เป็นของ โซเฟีย คอลลาร์ (Zsofia Kollar) นักออกแบบเสื้อผ้าที่ยอมรับว่า ‘fast fashion’ เป็นหนึ่งในวายร้ายทางสิ่งแวดล้อม เป็นเพียงเทรนด์ประเดี๋ยวประด๋าวที่ผู้คนอาจสนใจเพียงชั่วข้ามคืนก่อนหลงลืมมันไปในเช้าวันใหม่ และไม่สนว่ามันจะฝากบาดแผลอะไรไว้เบื้องหลัง
ดังนั้น เธอจึงคิดที่จะเปลี่ยน โดยเริ่มจากการมองหาวัตถุดิบที่แสดงถึงความยั่งยืนมาเป็นแนวคิดตั้งต้น ภายใต้โปรเจกต์ที่ชื่อว่า ‘Human Loop Material’
เส้นผมของคนทำให้แฟชั่นยั่งยืนได้อย่างไร
คอลลาร์อธิบายว่า เส้นผมของคนถือเป็นวัตถุดิบที่หาได้ทั่วไป ต่างจากผ้าฝ้ายหรือขนสัตว์ที่ต้องสั่งตรงจากแหล่งผลิตโดยเฉพาะ
ข้อเท็จจริงที่น่าสนใจอย่างหนึ่งคือ ประเทศในโซนยุโรปมีขยะจากเส้นผมของร้านทำผมถูกทิ้งลงในบ่อฝังกลบมากถึง 72 ล้านตัน แต่ถ้าหากเราสามารถรีไซเคิลขยะจากเส้นผมทั้ง 72 ล้านตันนั่นได้ ก็จะช่วยลดปริมาณขยะ และประหยัดพื้นให้กับขยะที่รีไซเคิลไม่ได้อีกแยะ
และเมื่อทุกเมืองต่างมีร้านทำผม การจะหาเส้นผมที่ถูกทิ้งจึงไม่ใช่เรื่องยาก ดังนั้นจึงตัดปัญหาเรื่องการนำเข้าหรือการขนส่งวัตถุดิบที่ปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ออกไปได้เลย
ไม่นับว่านี่ยังมีต้นทุนที่น้อยกว่าการสั่งซื้อวัตถุดิบไปอีกประการ
ทะเลทรายอาตากามาของชิลี สถานที่ทิ้งเสื้อผ้าแหล่งใหญ่ ที่ไม่สามารถส่งไปขายต่อในอเมริกาหรือยุโรป l Martin Bernetti – AFP
แล้วเส้นผมของคนสามารถทดแทนขนสัตว์ได้จริงหรือ?
เส้นผมของมนุษย์เป็นเส้นใยโปรตีนเคราติน มีคุณสมบัติแบบเดียวกับขนสัตว์ ดังนั้นจึงไม่ต้องกังวลว่าจะใช้ได้หรือไม่ได้
อีกทั้งขั้นตอนก่อนการแปรรูปเป็นเส้นใยสำหรับทอผ้ายังต่างกันตรงที่ขั้นตอนการทำความสะอาดเส้นผมของคนนั้นง่ายกว่าของสัตว์ที่จะเป็นต้องมีกระบวนการฆ่าเชื้อโรคบำบัดด้วยสารเคมีหลายขั้นตอน เพื่อขจัดทั้งรอยเลือด ตลอดจนสิ่งปฏิกูลจากการขับถ่าย ทำให้เปลืองพลังงานในขั้นตอนการผลิตเพิ่มมากขึ้นไปอีก
และตอนนี้ดีไซเนอร์สาวจากอัมสเตอร์ดัมก็สามารถผลิตเสื้อต้นแบบออกมาสำเร็จแล้ว โดยเป็นเสื้อจัมเปอร์ที่ได้จากการแปรรูปเส้นผมสีบลอนซ์ที่หาได้ทั่วไปในเนเธอร์แลนด์
อนาคตที่ยั่งยืน
ปัจจุบันอุตสาหกรรมเครื่องนุ่งห่มสร้างก๊าซเรือนกระจกให้กับโลกคิดเป็น 10 เปอร์เซ็นต์ ของการปล่อยคาร์บอนฯ ทั่วโลกในแต่ละปี ซึ่งเกิดจากขั้นตอนการผลิตและการขนส่ง โดยสองในสามของเสื้อผ้าที่ถูกผลิตออกมากขึ้นในช่วง 15 ปีที่ผ่านมาใช้เส้นใยที่มาจากเชื้อเพลิงฟอสซิล
ขณะเดียวกัน การปลูกฝ้ายก็ทำให้สิ่งแวดล้อมเกิดความเสื่อมโทรมจากสารเคมี ส่วนการเลี้ยงสัตว์เพื่อใช้ขนนำไปสู่การตัดไม้ทำลายป่า และรบกวนสิ่งมีชีวิตในธรรมชาติอื่นๆ [ชวนอ่าน อุตสาหกรรมเสื้อแคชเมียร์ เสี่ยงทำให้ ‘เสือดาวหิมะ’ ในมองโกเลีย ถึงคราวสูญพันธุ์ https://bit.ly/328BuGx]
หรือในกรณีการเลี้ยงสัตว์แบบปิดในโรงเรือน ก็ยังพบว่าโรงเลี้ยงสัตว์หลายแห่งยังเต็มไปด้วยเรื่องราวกระบวนการดูแลที่ไม่ได้มาตรฐาน แม้จะมีการสร้างระบบรับรองขึ้นมาแล้วก็ตาม แต่ดูเหมือนขั้นตอนการตรวจสอบข้อเท็จจริง
จิ้งจอกอาร์กติกในโรงเลี้ยงแห่งหนึ่งที่ประเทศฟินแลนด์มีสภาพผิดรูป ดวงตาแดงก่ำด้วยโรค l Humane Society International
สำหรับปัญหาดังกล่าวโปรเจกต์ Human Loop Material ก็สามารถก้าวผ่านเรื่องที่ว่าไปได้แล้ว แต่หากจะนิยามว่า ‘เสื้อที่รีไซเคิลจากเส้นผมของมนุษย์คือความยั่งยืน’ ก็คงยังเป็นเรื่องที่เร็วเกินไป เนื่องจากยังมีปัญหาที่ต้องเคลียร์ โดยเฉพาะการถักทอเส้นผมให้อยู่ในรูปของเส้นด้าย
ในกรณีนี้ยังต้องส่งเส้นผมไปเรียงร้อยเป็นเส้นด้ายกันถึงอิตาลี แต่หากต่อไปกระบวนการที่ว่านี้สามารถทำได้ในประเทศ ก็เป็นรีไซเคิลในท้องถิ่นที่เรียกว่า ‘ระบบหมุนเวียนแบบปิด’ ซึ่งเป็นแนวทางที่โลกกำลังต้องการมากทีเดียว
ท้ายที่สุดยังไม่มีอะไรมาการันตีว่า เสื้อจากเส้นผมของคนจะกลายเป็นสินค้าทดแทนในอนาคต หรือบางทีเราอาจค้นพบเสื้อที่ทำจากวัสดุอื่นๆ ที่มีอยู่แล้วโดยไม่ต้องสร้างขึ้นใหม่ แต่เกิดจากการรีไซเคิลของเก่า เช่น ก่อนหน้านี้มีเสื้อที่ผลิตขึ้นจากขวดพลาสติกเกิดขึ้นมาแล้ว
ก็ได้แต่หวังว่า เราจะค้นพบสิ่งเหล่านั้นได้ก่อนวันที่โลกจะโทรมไปมากกว่านี้
อ้างอิง
- Euro News. Would you buy clothes made out of human hair? https://bit.ly/33yjE0B
- Studio Zsofia Kolla. Human Material Loop. https://bit.ly/3oYlX5a