“ขี้ลืมอย่างกับปลาทอง”
“เป็นปลาทองเหรอ ทำไมความจำสั้นขนาดนี้”
เอาเป็นว่าปลาทองเป็นจำเลยสังคมเรื่องความจำสั้นมาเนิ่นนาน ด้วยความเชื่อที่บอกว่าปลาทองนั้นมีความทรงจำสุดแสนจะสั้น จำอะไรได้ไม่เกิน 3 วินาที จำไม่ได้แม้แต่ว่าตัวเองกินอาหารหรือยัง เลยต้องกินไปเรื่อยๆ
แต่ข้อเท็จจริงไม่ใช่แบบนั้น…
บทความนี้จึงเกิดขึ้นมาเพื่อแก้ต่างว่าปลาทองไม่ได้ความจำสั้นแถมยังฉลาดกว่าที่เราคิดด้วย!
คำแก้ต่างนี้เกิดขึ้นจากการทดลองง่ายๆ ของเด็กชายอายุ 15 ปีจากรัฐ Adelaide ประเทศออสเตรเลีย โดยก่อนเขาจะให้อาหารปลาทองของตัวเอง เขาจะใส่ตัวต่อเลโก้สีแดงเข้าไปก่อนหนึ่งตัว แล้วค่อยโรยอาหารไว้รอบๆ ซึ่งในช่วงแรกปลาทองเกิดอาการหวาดกลัว แต่หลังทำการทดลองประมาณ 2-3 สัปดาห์ปลาทองก็จำได้ว่าถ้าหากตัวต่อสีแดงถูกหย่อนลงมา แปลว่ามันกำลังจะได้กิน
หลังจากที่ปลาทองจำเลโก้สีแดงได้สักพัก เขาก็หยุดการทดลองไป 1 สัปดาห์ หลังจากเวลาผ่านไปเขากลับมาหย่อนเลโก้ลงตู้อีกครั้ง และปลาทองจำได้! การที่มันว่ายตรงไปที่อาหารทันทีหลังเห็นเลโก้เป็นข้อพิสูจน์ว่ามันมีความทรงจำมากกว่า 1 สัปดาห์อย่างแน่นอน
คำถามคือปลาทองมีความจำนานแค่ไหน?
จากการวิจัยของนักวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัย Plymouth ในสหราชอาณาจักร ค้นพบว่าปลาทองมีการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ และพวกมันมีความทรงจำยาวนานอย่างน้อย 3 เดือน ที่สำคัญคือมันสามารถจดจำเวลาได้ด้วย
ส่วนหนึ่งของการวิจัยจะฝึกให้ปลาทองว่ายมาที่คันโยกที่ให้อาหารอัตโนมัติ ซึ่งเครื่องจะถูกหย่อนลงมาเพียงแค่ 1 ชั่วโมงต่อวันเท่านั้น ในการทดลองปรากฏว่าปลาทองสามารถจดจำได้และมันจะว่ายมาที่เครื่องในเวลาเดิมของทุกวันเท่านั้น แสดงให้เห็นว่ามันเรียนรู้เวลาด้วยเช่นกัน
ขณะที่งานวิจัยอีกชิ้นหนึ่งของสถาบันเทคโนโลยีของอิสราเอลแสดงให้เห็นว่าปลาทองมีความทรงจำที่ยาวนานกว่านั้น หลังทำการวิจัยโดยฝึกลูกปลาทองให้ฟังเสียงเรียกจากลำโพงก่อนที่จะกินอาหาร จากนั้นเมื่อมันจดจำเสียงเรียกได้ นักวิจัยก็ปล่อยให้มันใช้ชีวิตอยู่ในแหล่งน้ำธรรมชาติเอง จนกระทั่งมันโตขึ้น ต่อมาอีกราว 6 เดือน นักวิจัยได้ลองเปิดลำโพงใช้เสียงเรียกพวกมันอีกครั้ง ผลปรากฏว่ามันยังคงว่ายน้ำตามเสียงเพื่อกินอาหารอยู่!
จากการวิจัยหลายชิ้นเป็นข้อพิสูจน์แล้วว่าปลาทองไม่ได้มีความทรงจำ 3 วินาทีอย่างที่มนุษย์ชอบใส่ร้าย เพราะพวกมันอาจมีความจำที่ยาวถึง 6 เดือน ที่สำคัญคือมันยังเป็นสิ่งมีชีวิตที่รู้จักการเรียนรู้ จำจด แยกแยะ และเข้าใจระบบเวลาด้วย
นอกจากนี้ปลาทองยังสามารถเรียนรู้เรื่องที่ซับซ้อนเช่นการว่ายผ่านเขาวงกต หรือดันลูกบอลเข้าโกลได้ ถ้าหากฝึกฝน (นักวิจัยของมหาวิทยาลัย Plymouth ระบุด้วยว่ามันฉลาดกว่าปลาเทราต์)
แม้เราจะไม่สามารถหาที่มาของมายาคติความขี้ลืมของปลาทองได้ แต่เอาเป็นว่าปลาทองไม่ได้ความจำเสื่อมอย่างที่เราเข้าใจก็แล้วกัน
อ้างอิง:
- University of Melbourne. How long is a goldfish’ s memory?. https://bit.ly/2LtL7Hu
- Daily Mail. Three-second memory myth: Fish show they can remember things for up to five months. http://dailym.ai/3nnAZxo
- Abc news. Goldfish three-second memory myth busted. https://ab.co/3olBV6G
+0