ในมโนสำนึกอาจเป็นสัตว์ตัวแรกในทรงจำของหลายๆ คนเสียด้วยซ้ำ จากลักษณะทางกายวิภาคที่โดดเด่น คอที่ยืดยาวเป็นจุดขายสะดุดตาเมื่อได้เห็น

อาจเพราะเป็นวิวัฒนาการทางพันธุกรรมที่พัฒนามาจากสภาพแวดล้อม ผลักดันให้มันต้องเอาชีวิตรอดในการควานหาอาหารบนที่สูง
หรือเพราะเป็นสัญลักษณ์ทางความสมบูรณ์ของสัตว์ เหมือนช้างต้องมีงวง กวางต้องมีเขา แรดต้องมีนอ



แต่ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลอะไร คอที่ยาวของยีราฟได้ช่วยให้พวกมันมองเห็นสัตว์ผู้ล่าจากระยะไกล และชิงหลบหนีจากการเป็นอาหารกะเพาะแก่สิงโตและไฮยีนา
แต่สุดท้าย ยีราฟก็หนีไม่รอดการล่าของคน
ในความเคยชินที่เราเคยเห็นภาพยีราฟจากทั้งในอนิเมชันหรือตามสวนสัตว์หลายๆ แห่ง (เขาคือดาราขวัญใจเด็กๆ ที่สวนสัตว์จำเป็นต้องมี) อาจทำให้เราไม่ทราบว่า
จริงๆ แล้ว ยีราฟ เป็นสัตว์อีกชนิดที่ใกล้จะหายไปจากโลก
ยีราฟถือเป็นสัตว์พื้นถิ่นอาศัยอยู่บนทวีปแอฟริกา ประมาณกันว่าปัจจุบันน่าจะมียีราฟเหลืออยู่ในป่าธรรมชาติไม่ถึงหนึ่งแสนตัว ขณะที่อัตราการลดลงอยู่ที่ 40% นับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2528 เป็นต้นมา
กับจำนวนตัวเลขห้าหลัก บางคนอาจมองว่าก็ยังมากอยู่ แต่หากอัตราการล่ายังไม่มีทีท่าลดลง ต่อให้มีมากเท่าไหร่สุดท้ายก็ไร้ความหมาย
ยกตัวอย่างเช่น ช้างป่าสายพันธุ์แอฟริกา เมื่อตอนปี พ.ศ. 2549 มีจำนวนประมาณ 500,000 ตัว แต่ 10 ปีต่อมา กลับเหลือเพียง 400,000 ตัว
และสำหรับยีราฟที่เหลืออยู่ไม่ถึงแสนนั้น ก็ยังต้องดูอย่างแยกย่อยตามสายพันธุ์
จากการวิเคราะห์พันธุกรรมในปัจจุบันทำให้เราเพิ่งทราบว่า ยีราฟบนโลกใบนี้มีอยู่ด้วยกัน 4 ชนิด และทั้ง 4 สายพันธุ์ยังสามารถแบ่งย่อยได้เป็น 5 ชนิดย่อย ในจำนวนมีชนิดย่อย 3 ใน 5 ชนิด ตกอยู่ในกลุ่มมีแนวโน้มใกล้สูญพันธุ์ (Vulnerable: VU) , ใกล้สูญพันธุ์ (Endangered: EN) หรือใกล้สูญพันธุ์อย่างยิ่ง (Critically Endangered: CR)

ยีราฟสูญพันธุ์เพราะอะไร สาเหตุหลักๆ หนีไม่พ้นประเด็นยอดฮิตอย่างการไร้ที่อยู่อาศัย เพราะป่าลดลงทุกวันๆ การอยู่อย่างเหมือนถูกักบริเวณ ทำให้พันธุกรรมสัตว์ด้อยลงเรื่อยๆ
กับอีกเรื่องชวนเศร้า คือ การถูกล่า
เราคงคุ้นกับข่าวทำนองว่า ล่าแรดเอานอ ล่าช้างเอางาไปเป็นเครื่องประดับ ล่าตัวนิ่มเอาเกล็ดไปทำยา ล่ากวางเอาเนื้อไปกิน ล่าเสือโคร่งเอาเขี้ยวเอาหนังไปประดับบารมี
แต่สำหรับยีราฟล่ะ ล่าไปแล้วจะได้อะไร ?
โดยแท้จริงแล้ว ยีราฟถือเป็นสัตว์ที่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจและวัฒนธรรมอยู่ไม่น้อย
ในอดีตคนเราเคยล่ายีราฟเพื่อใช้เนื้อเป็นอาหาร เพราะยีราฟที่โตเต็มวัย จะมีความสูง 18 ฟุต และหนักถึง 3,000 ปอนด์ ค่อนข้างจะมีเนื้อหนังมังสาเยอะแบบพอกินได้หลายมื้อ
ประเด็นนี้เป็นปัญหาหนักอกหนักใจต่อการอนุรักษ์ยีราฟในประเทศซูดาน ที่ประชาชนส่วนใหญ่มีฐานะยากจน และมักฆ่าความหิวด้วยชีวิตสัตว์ป่า
กับอีกหนึ่งความเชื่อ ทางวัฒนธรรมที่ต้องใช้หางของยีราฟแทนสินสอดในการสู่ขอสาวเข้าประตูวิวาห์
กล่าวคือ ในประเทศคองโก ฐานะทางสังคมของคุณ ไม่ได้วัดที่เงินทอง หรืออาชีพ แต่อยู่ที่ว่าคุณมีหางยีราฟไว้ในครอบครองหรือเปล่า
สิ่งนี้อธิบายถึงความเป็นหนุ่ม ความเป็นผู้กล้า นักล่า และหัวหน้าครอบครัว หรือในแง่การใช้ประโยชน์ หางของยีราฟยังถูกนำมาใช้ต่างแส้หรือเชือก


ขณะที่ในแทนซาเนียมีความเชื่อว่าสมองยีราฟและไขกระดูกสามารถรักษาเอชไอวีได้
และเรื่องที่น่าหวาดหวั่นใหญ่ที่สุด คือ การล่าเพื่อใช้หนังไปแปรรูปเป็นสินค้า เช่น รองเท้าบูทซึ่งเป็นที่นิยมชมชอบกันในประเทศสหรัฐอเมริกา
นอกจากนี้ยังมีสินค้าอื่นๆ อาทิ มีดที่ทำจากระดูกของยีราฟ พรมหนังยีราฟ และเครื่องหนังยีราฟที่ใช้คลุมเฟอร์นิเจอร์
สินค้าพวกนี้ ส่วนใหญ่ถูกซื้อต่อจากกลุ่มธุรกิจเกมการล่าสัตว์ (แต่แน่นอนว่าที่ลักลอบล่าก็มีไม่น้อย)
ซึ่งเหตุผลของการ (อนุญาต) ล่ายีราฟก็เป็นเรื่องที่กำลังถกเถียงกันว่าควรยกเลิกได้หรือยัง เพราะพวกมันเริ่มเหลือน้อยลงเรื่อยๆ แล้ว


ฝ่ายสนับสนุนอ้างว่า การล่าเป็นการอนุรักษ์อย่างหนึ่งในการควบคุมประชากรสัตว์ไม่ให้มากเกินไป ปกป้องระบบนิเวศ พรรณไม้ หรือไม่ก็การล่าชิงรางวัลนั้น เน้นล่าสัตว์ที่แก่จนไม่มีแรงสืบพันธุ์แล้ว จะอยู่หรือตายก็ไม่มีผลต่อจำนวนแล้ว
บ้างก็อ้างถึงยีราฟเป็นสัตว์ที่มีนิสัยก้าวร้าว เมื่อมักอาฆาตมาดร้ายมนุษย์ อาจเป็นภัยกับธุรกิจท่องเที่ยวสวนสัตว์แบบเปิด ซึ่งมีหลักฐานว่ายีราฟหลายตัวใช้คอยาวๆ ของมันฟาดมนุษย์จนเสียชีวิตมานักต่อนัก
แต่ฝ่ายคัดค้านก็เถียงกลับว่า ยีราฟไม่ใช่สัตว์ดุร้าย ที่มันทำร้ายมนุษย์ เพราะคนเราเข้าไปยุ่มย่ามรบกวนมันจนรำคาญมากกว่า สิ่งที่เกิดขึ้นเป็นเพียงสัญชาตญาณการป้องกันตัวของสัตว์
จะถือเอาเรื่องนี้มาสร้างความชอบธรรมแสดงความจงรักภักดีต่อเผ่าพันธุ์เพื่อมาทำร้ายสิ่งมีชีวิตร่วมโลกชนิดอื่นไม่ได้กับเรื่องอุปนิสัยและพฤติกรรมของสัตว์ป่า โดยเนื้อแท้จะเป็นอย่างไร คงต้องศึกษากันต่อไป
แต่ก็ไม่รู้ว่า เราจะเหลือเวลาค้นหาคำตอบอีกนานแค่ไหน
- Lorenzo Brenna, Giraffes are being killed for their tails in the Congo https://bit.ly/2TluH4F
- National Geographic, Giraffes Are Being Killed for Their Tails https://on.natgeo.com/35rSeXE
- The guardian : Nearly 40,000 giraffe parts have been imported to the US in last 10 years https://bit.ly/2FMlpeW