ทำไมการที่ ‘นักรบสปาร์ตา’ ได้รับเลือก เข้าไปนั่งในสภากรีซถึง 12 คน จึงเป็น ‘เรื่องใหญ่’ มาก

เราอาจจำความเท่ของ ‘นักรบสปาร์ตา’ ในตำนานกรีกจากหนังเรื่อง ‘300’ ของ แซ็ก สไนเดอร์ (Zack Snyder) ในปี 2006 แต่ในความเป็นจริง นักรบสปาร์ตาในประวัติศาสตร์กรีกมีนัยถึง ‘ความขวาจัด ชาตินิยม เผด็จการ ความบ้าระเบียบแบบทหาร’ ฯลฯ และพวกนี้คือพวกที่ ‘ตรงกันข้าม’ กับเสรีชนผู้รักประชาธิปไตยชาวเอเธนส์ที่ให้กำเนิด ‘ประชาธิปไตย’ ของโลก

ในแง่นี้ก็ไม่แปลกถ้าจะมีกลุ่มขวาจัดของชาวกรีซในปัจจุบันใช้ชื่อ  ‘Spartans’ มาตั้งเป็นชื่อพรรคการเมืองขวาจัด และพรรคนี้ก็ลงเลือกตั้งในกรีซปลายเดือนมิถุนายน 2023 เป็นครั้งแรก และได้คะแนนเสียงมาถึงเกือบ 5 เปอร์เซ็นต์ ทำให้ได้ ส.ส. ไปนั่งในสภาฯ ถึง 12 คน และจะได้ ‘ร่วมรัฐบาล’ ด้วย

ข่าวนี้เป็นข่าวที่ ‘ช็อก’ การเมืองยุโรปไม่น้อย เพราะมันเป็นสัญญาณว่ากรีซกำลัง ‘หันขวา’ เต็มที่แล้ว

แต่ทำไมถึงช็อก? ต้องย้อนไปดูการเมืองกรีซในรอบ 20 ปีที่ผ่านมาก่อน เราจะเห็นว่ามันเกิดอะไรขึ้น

ในรอบ 20 ปีที่ผ่านมา แม้ว่ากรีซจะใช้ระบบการเมืองหลายพรรค แต่ 2 พรรคหลักที่สู้กันจริงๆ คือ พรรคฝ่ายขวากลางชื่อ New Democracy และพรรคฝ่ายซ้ายกลางชื่อ Syriza ซึ่งเป็น 2 พรรคที่มักจะได้เสียงมากสุดแบบนำหน้าพรรคอื่น และผลัดกันแพ้ชนะ และผลัดกันเป็นผู้จัดตั้งรัฐบาลมาตลอด

อย่างไรก็ดี สิ่งที่เกิดขึ้นในรอบ 20 ปีที่ผ่านมา คือกรีซเจ็บหนักจากวิกฤตเศรษฐกิจโลกในปี 2008 และไม่ฟื้นเสียที ทำให้เศรษฐกิจย่ำแย่มาตลอด และนี่ก็เป็นเงื่อนไขที่จะทำให้ฝ่ายขวาจัดโตขึ้น 

ซึ่งที่ไม่ธรรมดาคือกรีซมีกลุ่มพวกนี้เยอะมาก แยกย่อยเต็มไปหมด ทุกกลุ่มขวาจัดมีพรรคการเมืองของตัวเอง โดยพวกที่ถูกเรียกว่า ‘คลั่งชาติ’ ก็จะมีพรรคหนึ่งของตัวเอง พวกเคร่งศาสนาสายสุดโต่งก็มีพรรคของตัวเองซึ่งพรรคพวกนี้แรกๆ ตั้งมาก็ไม่มีคนเลือก แต่เวลาผ่านไป คนก็ค่อยๆ เลือกมากขึ้น

แต่กลุ่มที่โหดหรือ ‘ขวา’ สุด คือกลุ่มสุดโต่งที่ใช้ความรุนแรงสไตล์นีโอนาซีที่ชื่อว่า ‘Golden Dawn’ ซึ่งถ้าจะเรียกว่าเป็น ‘พรรคการเมือง’ อาจทำให้ไม่เข้าใจความเป็นมาของกลุ่มนี้อย่างแท้จริง แต่ถ้านิยามว่าเป็น ‘แก๊งมาเฟียที่ลงเล่นการเมือง’ อาจตรงตัวมากกว่า โดยคนในกลุ่มนี้แสดงความเคารพต่อ ‘ฮิตเลอร์’ อย่างเปิดเผย และก็มีข่าวลือเรื่องการ ‘อุ้มฆ่าผู้อพยพ’ วนเวียนเกี่ยวโยงกับคนกลุ่มนี้มาตลอด

นอกจากนี้ โลโก้พรรคยังถูกออกแบบให้มาคล้ายๆ ‘สวัสดิกะ’ ของนาซีเยอรมันในอดีต และตัวหัวหน้าพรรคเองก็สักสวัสดิกะบนแขน และอยากให้นึกภาพว่า พรรคที่อิมเมจ ‘เถื่อน’ ขนาดนี้ลงเลือกตั้ง คนกรีซก็ยังเลือกกันจนได้คะแนนเสียงเกือบ 10 เปอร์เซ็นต์ของผู้ที่มาใช้สิทธิเลือกตั้ง รวม 2 สมัย แต่เนื่องจากพรรค ‘เถื่อนเกินไป’ แม้แต่พรรคฝ่ายขวากลางก็ยังไม่ชวนมาร่วมรัฐบาลด้วย

แต่แม้ว่าจะไม่ได้เป็นรัฐบาล พรรคนี้ก็ยังรักษาคอนเซ็ปต์เป็นอย่างดี แบบที่ตอนส่ง ส.ส. เข้าสภาฯ ครั้งแรกในปี 2012 พรรคจัดงานฉลองที่หน้าอนุสาวรีย์ของกษัตริย์เลโอนีดัสแห่งสปาร์ตาที่สมรภูมิ ‘เธอร์โมฟิเล’ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่ทหารสปาร์ตาทั้ง 300 นายปักหลักต่อสู้กับเปอร์เซียในประวัติศาสตร์และในหนัง 300 นี่แหละ พร้อมให้สมาชิกพรรคตะโกนประกาศก้องว่า “กรีซต้องเป็นของชาวกรีซเท่านั้น” (ดังที่เล่าตอนแรก สำหรับคนกรีซ สปาร์ตาคือไอดอลของ ‘ฝ่ายขวา’ อยู่แล้ว ดังนั้นพรรคฝ่ายขวาชนะเลือกตั้งก็จะมาทำความเคารพอนุสาวรีย์กษัตริย์สปาร์ตากันเป็นปกติ)

แต่สุดท้ายพรรคที่ ‘คัลต์’ ระดับนี้ก็พลาดจนได้ เพราะพรรคไปก่ออาชญากรรมเยอะตามสไตล์แก๊งมาเฟียนี่แหละ และสุดท้ายก็คือโดนดำเนินคดีและยุบพรรค ซึ่งก็ต้องเข้าใจว่านี่ไม่ใช่คดีให้ยุบพรรคที่เป็นเรื่องเล็กๆ น้อยๆ แบบ ‘ถือหุ้นสื่อ’ อย่างในไทย แต่มันคือการอุ้มฆ่าคนจริงๆ ซึ่งก็อย่างที่บอก ถ้าเราเข้าใจว่า Golden Dawn เป็น ‘แก๊งมาเฟียที่เล่นการเมือง’ จะเข้าใจได้ง่ายกว่า เพราะพฤติกรรมมันไม่เหมือนพรรคการเมืองเลย ยกเว้นตอนลงเลือกตั้ง 

ผลคือ พวกหัวหน้าพรรคและผู้บริหารพรรคก็โดนจับติดคุกกันหมดในปี 2020

แต่นั่นก็ยังไม่จบ เพราะจริงๆ พวก ‘สมาชิกพรรค’ ก็กระจัดกระจายไปร่วมกับพรรคขวาจัดอื่นๆ เรียกได้ว่าแม้มีการตั้งพรรคใหม่มาสานต่อ Golden Dawn และโดนแบนไม่ให้ลงเลือกตั้ง แต่คนที่เคยสังกัดพรรคไม่ได้หายไปไหน พวกนี้กระจายไปเข้าพรรคขวาจัดอื่นๆ ที่มีอยู่ ก็เลยมาถึง ‘นักรบสปาร์ตา’ หรือพรรค Spartans ที่เราพูดถึงในตอนแรก

พรรค Spartans ก่อตั้งขึ้นมาตั้งแต่ปี 2017 อย่างเงียบๆ และก็ไม่มีบทบาททางการเมืองอะไร จน Golden Dawn ล่ม และพรรคที่ตั้้งมาสืบทอดก็ล่ม พวกนักการเมืองของ Golden Dawn ก็เลยเข้า ‘ยึด’ พรรคนี้เป็นฐานทัพใหม่ หรือให้ตรงก็คือพรรคนี้น่าจะไม่เคยมีตัวตนทางการเมืองมาก่อนจน Golden Dawn ล่ม

และผลก็อย่างที่ว่า เหล่า ‘นักรบสปาร์ตา’ ลงเลือกตั้งในปี 2023 และได้มาถึง 12 ที่นั่งในสภาฯ ซึ่ง ‘หลักฐาน’ ว่ามันเกี่ยวกับ Golden Dawn แน่ๆ คือ 6 จาก 12 คนที่กำลังจะได้ไปนั่งในสภาฯ  เป็นคนของ Golden Dawn เก่า ซึ่งถ้าพูดอีกแบบ นี่คือการส่งสัญญาณของทาง Golden Dawn ว่า ถึงจะยุบพรรค จับแกนนำเข้าคุก แต่อุดมการณ์ของพรรคนี้ก็ไม่หายไปไหน มันจะยังคงอยู่ต่อไป 

ที่สำคัญ ในการเลือกตั้งครั้งล่าสุด พรรคขวากลางอย่าง New Democracy ชนะอย่างไม่เคยชนะมาก่อน คือได้เสียง 41 เปอร์เซ็นต์ ส่วนพรรคซ้ายกลางอย่าง Syriza ก็แพ้อย่างไม่เคยแพ้มาก่อน โดยได้เสียงแค่ 18 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งนี่หมายถึง ‘ฝ่ายซ้าย’ ในกรีซอ่อนแอลงอย่างเห็นได้ชัด และพรรคขวาจัดหน้าใหม่ได้เข้าสภาฯ กันอีกเพียบ ไม่ใช่แค่ Spartans ที่ได้ 12 ที่นั่ง แต่พรรคขวาจัดชาตินิยมอย่าง Greek Solution ก็ได้ 12 ที่นั่ง และพรรคเคร่งศาสนาสุดโต่ง Niki ก็ได้ไป 10 ที่นั่ง 

3 พรรคหน้าใหม่นี้ถือว่าเป็น ‘พรรคขวาจัด’ ของกรีซทั้งสิ้น และมันได้คะแนนรวมกันประมาณ 11 เปอร์เซ็นต์ของที่นั่งในสภาฯ ส่วนพรรคที่ได้คะแนนมากกว่านี้ล้วนเป็นพรรคฝ่ายซ้ายกันหมด ทำให้ New Democracy ซึ่งเป็นพรรคขวากลางและได้คะแนนอันดับ 1 (แต่ไม่มากพอจะตั้งรัฐบาลพรรคเดียว) ถูกบีบให้ต้องรับ 3 พรรคขวาจัดนี้มา ‘ร่วมรัฐบาล’ เพราะแม้พวกนี้จะถูกเรียกว่า ‘สุดโต่ง’ แต่การที่พรรคฝ่ายขวาซึ่งชนะการเลือกตั้งรอบนี้ไปจับมือกับพวกนี้ก็ยังสมเหตุสมผลกว่าการไปจับมือกับพรรคฝ่ายซ้าย

นี่เป็นสาเหตุที่ทำให้ชาติยุโรปกลัวกัน เพราะก่อนหน้านี้ไม่เคยมีพรรคขวาจัดสุดโต่งกลุ่มไหนได้ร่วมรัฐบาลกรีซมาก่อน แต่คราวนี้จะได้เป็นรัฐบาลแล้ว และเสียงของพวกนี้ก็จำเป็นมากต่อเสถียรภาพของรัฐบาล หรือพูดง่ายๆ พวกนี้มีอำนาจในการจะยับยั้งนโยบายทั้งหมดที่ ‘เอียงซ้าย’ ของรัฐบาล และมีแนวโน้มจะผลักให้กรีซมีนโยบายที่ ‘ขวากว่าเดิม’ อีกแน่ๆ เช่นกัน

ที่น่าสนใจคือ สำหรับยุโรปเองที่มีประวัติศาสตร์ ‘ฝ่ายขวาจัด’ เข้ายึดสภาฯ อะไรๆ มันไม่จบแค่นี้หรอก เพราะการที่พวกนี้เข้ามาในสภาฯ ได้คือ ‘จุดเริ่มของหายนะ’ มากกว่า เพราะสุดท้าย พรรคขวาจัดสุดโต่งที่เข้ามาในสภาฯ แบบงงๆ เมื่อเวลาผ่านไปอาจขยายอิทธิพลจนกลายเป็นพรรคอันดับ 1 ที่ชนะเลือกตั้งรัวๆ ในที่สุด

ซึ่งถ้าไม่เชื่อก็ลองถาม ‘อินเดีย’ ดูก็ได้ เพราะที่นั่นก็เป็นแบบนั้นไปแล้ว

อ้างอิง

• Vice. The Far-Right Just Made a Shock Comeback in Greece. https://tinyurl.com/2p86jenc
• The Guardian. Greek voters propel new far-right Spartans group into parliament. https://tinyurl.com/2cs62t3f
• NBCNews. Far-right victories in Greece highlight trend across Europe. https://tinyurl.com/ycy5w8r5