ทุกวันนี้การออกกำลังกายถือเป็นยาวิเศษที่ช่วยดูแลร่างกายเราในหลากหลายมิติ ถึงแม้จะมีเงื่อนไขอยู่บ้าง แต่ก็เรียกได้ว่าทุกคนควรออกกำลังกายไม่ว่าจะมากจะน้อย จะเป็นกิจกรรมอะไรก็แล้วแต่
ซึ่งเราก็ค้นพบข้อดีของการออกกำลังกายมากมาย และที่ชัดๆ คือมันสามารถช่วยลดอัตราเสี่ยงในการเป็นโรคหัวใจและหลอดเลือดได้แน่ๆ ซึ่งก็เรื่องใหญ่ เพราะโรคนี้เป็นหนึ่งในตัวท็อปของการคร่าชีวิตมนุษย์ปัจจุบัน
คำถามคือ อย่างนั้นการออกกำลังกายก็คือสิ่งที่ทุกคนควรจะทำ และมันดีกับทุกคนจริงๆ หรือ? คำตอบก็คือไม่ใช่ เพราะในโลกนี้ มีโรคที่เรียกว่า ‘โรคแพ้การออกกำลังกาย’ (Exercise-induced anaphylaxis) อยู่ และคนในโลกนี้ราวๆ 2 เปอร์เซ็นต์เป็นโรคนี้
แล้วอะไรที่ทำให้เกิดโรคนี้?
ซึ่ง ‘โรคแพ้การออกกำลังกาย’ อาจจะไม่ใช่ ‘โรค’ เสียทีเดียว แต่เป็น ‘กลุ่มอาการ’ มากกว่า คือพูดง่ายๆ ใครออกกำลังกายแล้วมีอาการแบบภูมิแพ้ (มีผื่นแดงขึ้น หายใจไม่ออก ฯลฯ) ก็ถือว่าเป็น ‘โรค’ นี้หมด
ซึ่งพอเป็นแล้วไปหาหมอ อาจจะพบว่าหลายๆ คนเป็น ‘โรคแพ้การออกกำลังกายที่เกิดจากอาหาร’ (Food dependent exercise-induced anaphylaxis) เป็นภูมิแพ้ที่เกิดจากการกินอาหารบางชนิดแล้วไปออกกำลังกาย กล่าวคือ กินอาหารอย่างเดียวไม่เป็นภูมิแพ้ ออกกำลังกายอย่างเดียวไม่เป็นภูมิแพ้ แต่กินอาหารแล้วไปออกกำลังกายจะเกิดอาการภูมิแพ้ และเท่าที่มีการบันทึกกันมา อาหารสารพัดก็อาจทำให้เกิดอาการแบบนี้ได้ ไม่ได้ต่างจากภูมิแพ้ปกติที่เกิดได้จากอาหารสารพัด
ซึ่งถ้าใครเป็น ‘โรคแพ้การออกกำลังกายที่เกิดจากอาหาร’ วิธีแก้ก็ง่ายและชัดเจนมาก ก็คืออย่าไปกินอาหารที่จะกระตุ้นอาการก่อนไปออกกำลังกาย จบ ออกกำลังกายได้ปกติ (แพทย์แนะนำว่าควรงดอาหารที่จะทำให้เกิดภูมิแพ้อย่างต่ำ 6-8 ชั่วโมง)
แต่อีกหลายๆ กรณี หมอก็ไม่สามารถหาสาเหตุได้ ซึ่งคนเหล่านี้ ในทางปฏิบัติ จะแทบออกกำลังกายหนักๆ แบบคนปกติไม่ได้เลย เพราะจะทำให้เกิดอาการภูมิแพ้ (ประมาณ แพ้กุ้ง แพ้ถั่ว / กินกุ้ง กินถั่ว ไม่ได้)
แล้วคนเหล่านี้จะทำยังไงกับชีวิต คือถ้ายังออกกำลังกายอยู่ โดยทั่วไปจะสามารถออกแบบเบาๆ ได้ (เบาแค่ไหนภูมิแพ้จะไม่เกิดคงต้องค่อยๆ ศึกษาไป) หรือไม่ก็ลองเปลี่ยนการออกกำลังกายเป็นแบบอื่นดู เช่น ไปว่ายน้ำ ซึ่งเป็นการออกกำลังกายที่มีบันทึกกันมาว่า คนที่เป็น ‘โรคแพ้การออกกำลังกาย’ ออกแล้วมักจะไม่มีอาการแพ้แบบการออกกำลังกายอื่นๆ
หรือไม่เช่นนั้น ก็อาจงดการออกกำลังกายไปเลย เรียกได้ว่าอยากได้อะไรจากการออกกำลังกาย ก็ต้องหาวิธีอื่นทดแทน เช่น จะลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือดลง ก็อาจต้องทำผ่านการคุมอาหารแทน เป็นต้น
หวังว่าจะทำให้หลายๆ คนรู้จักโรคนี้มากขึ้น คนจำนวนมากเป็นโรคนี้อย่างไม่รู้ตัวและไม่ได้รับการวินิจฉัย ซึ่งถ้าไม่ไปออกกำลังกายหนักๆ ก็อาจไม่มีอาการ แต่ถ้าออกกำลังกายหนักๆ แล้วมีอาการ ก็อย่าเข้าใจว่ามันเป็นเรื่องแปลก เป็นอาการที่พบได้ทั่วไปในโรค ซึ่งก็คงเหมือนโรคภูมิแพ้อื่นๆ ที่ทุกวันนี้ยัง ‘รักษาไม่หาย’ แต่เราต้องเรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกับมันมากกว่า
อ้างอิง
- Some people are actually allergic to exercise — this is what it’s like and why it happens. http://bit.ly/35ejJlt