การวิวัฒนาการใช้เวลาและใช้นานเสียด้วย…
ถ้าหากเราดูจากฟอสซิลซากของฉลามในยุคดึกดำบรรพ์ตลอด 100 ล้านปีที่ผ่านมา มันแทบจะไม่มีอะไรต่างจากฉลามยุคปัจจุบันเลย แต่ดูเหมือนมีบางอย่าง “เพิ่ง” เปลี่ยนไปไม่นานนี้ (ไม่นานของเราคือประมาณ 9 ล้านปีนะ) ฉลามที่อาศัยอยู่บริเวณทวีปออสเตรเลียและเกาะนิวกินีได้เรียนรู้ที่จะ “เดิน”
ฉลามพันธ์ุเล็กหลายสายพันธ์ุเริ่มเรียนรู้ที่จะใช้ครีบของมันในการไต่-เดินเหนือปะการังในเขตน้ำตื้น น้ำตื้นในที่นี้เราไม่ได้หมายถึงส่วนใต้น้ำอย่างเดียว แต่รวมถึงปะการังที่โผล่พ้นน้ำขึ้นมาด้านบนด้วย ก่อนหน้านี้นักวิทยาศาสตร์รู้ว่าพฤติกรรมการเดินมีในฉลามแถบออสเตรเลียราว 5 สายพันธ์ุ แต่งานวิจัยครั้งใหม่ได้เพิ่มจำนวนขึ้นเกือบเท่าตัว เราพบว่ามีฉลามอย่างน้อย 9 สายพันธ์ุที่กำลังเรียนรู้การเดินด้วยครีบของมันเอง
Shark Sighted Today | Big Think
ข้อมูลงานวิจัยครั้งนี้ถูกเก็บตัวอย่างต่อเนื่องกว่า 12 ปีจากทีมวิจัยนานาชาติจากมหาวิทยาลัย Queensland, Conservation International, พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ธรรมชาติ Florida และสถาบันวิทยาศาสตร์ทางทะเล Indonesian Ministry of Marine Affairs and Fisheries ค้นพบว่าฉลามจำนวนหนึ่งเรียนรู้ที่จะ “เดิน” ด้วยครีบของมันจริงๆ ซึ่งถือว่าเป็นวิวัฒนาการที่น่าสนใจและตื่นตะลึงมาก
ฉลามเป็นสิ่งมีชีวิตที่ปรากฏตัวขึ้นบนโลกนี้อย่างยาวนาน อย่างน้อยที่สุดเมื่อราว 400 ล้านปีก่อนเราก็พบฟอสซิลฉลามมากกว่า 1,200 ชนิดแล้ว และเราค้นพบสัตว์ที่มีฟันเหมือนฉลามปัจจุบันเป๊ะในช่วง 180 ล้านปีก่อน เอาเป็นว่าฉลามเป็นสิ่งมีชีวิตที่ “อุดมสมบูรณ์” อยู่ในห่วงโซ่อาหารมาอย่างยาวนาน ด้วยร่างกายที่ดีไซน์มาอย่างดีจนผ่านร้อนผ่านหนาวและการเปลี่ยนแปลงของทะเลมาหลายล้านปีมันก็ยังเหมือนเดิม แต่สำหรับฉลามเล็กบางสายพันธุ์มันกำลังเปลี่ยนไป
Epaulette sharks | diveplanit
ฉลามที่ “เดินได้” ตัวหนึ่งคือ Epaulette sharks มันอาศัยอยู่ทางน่านน้ำตอนเหนือของออสเตรเลียและเกาะนิวกินี มีขนาดไม่ใหญ่มากโดยเฉลี่ยความยาวน้อยกว่า 1 เมตร และไม่ได้เป็นภัยคุกคามมนุษย์ มันอาศัยอยู่ในแนวปะการังน้ำตื้นที่ประสบพบเจอกับน้ำขึ้นน้ำลงจนปะการังพ้นน้ำ
ทำให้มันพัฒนาครีบด้านหน้าและครีบเชิงกรานด้านหลังเพื่อเดินตามแนวปะการังเพื่อล่าปู กุ้ง หรือปลาตัวเล็กตามซอกหลืบ การเดินด้วยครีบทำให้มันได้เปรียบทางการล่ามากขึ้นในแนวปะการัง รวมถึงสามารถย้ายตัวเองข้าม “ส่วนแห้ง” เพื่อเข้าถึงน้ำได้ในกรณีจำเป็น และมันอยู่เหนือน้ำได้นานร่วมชั่วโมง
ความสามารถที่โดดเด่นของมันพัฒนาขึ้นมาเองและพัฒนาเมื่อไม่นานนี้ทำให้แม้แต่ญาติในวงศ์สนิทอย่าง Bamboo Shark หรือญาติห่างๆ ก็ไม่ได้รับวิวัฒนาการนี้
นักวิจัยตั้งทฤษฎีว่าพวกมันวิวัฒนาการค่อนข้างเร็วเพราะพื้นที่ที่อยู่แยกจากสายพันธ์ุอื่นอย่างชัดเจนทำให้มันพัฒนาสายพันธุ์ใหม่ขึ้น และมีความเป็นไปได้ว่าเริ่มพัฒนาเพื่อให้สามารถยึดเกาะกับปะการังตามแนวทางตะวันตกของนิวกินีเมื่อประมาณ 2 ล้านปีก่อน
นักวิจัยเชื่อว่า Epaulette sharks เป็นหนึ่งในสายพันธ์ุที่ประสบความสำเร็จในการเอาตัวรอดจากแนวปะการังที่มีความเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา เพราะระดับน้ำทะเลสูงต่ำ กระแสน้ำ หรืออุณหภูมิที่มีความเปลี่ยนแปลง
อย่างไรก็ดี สำหรับผู้ที่ชื่นชอบการพักผ่อนชายหาดนี่ยังไม่ถึงเวลาที่คุณ จะต้องกลัวว่าฉลามจะเดินขึ้นมาวิ่งไล่กัดคุณบนบก เพราะตอนนี้มันกำลังเริ่มไต่เหนือปะการังน้ำตื้นอยู่ และที่สำคัญยินดีกับคนที่เป็นกังวล ฉลามขาวยักษ์ยังไม่เรียนรู้สกิลนี้
แต่หลังจากนี้อีกสัก 10 ล้านปี ไม่แน่…มันอาจจะเกิดขึ้นจริงก็ได้
อ้างอิง:
- Big Think. Epaulette sharks. https://bit.ly/3fmNRDL
- Nature on PBS. Epaulette Shark Walks on Land. https://bit.ly/2QLOVql