ตายแล้ว! โลมาอิรวดีตัวสุดท้ายในแม่น้ำโขง หลังประชากรลดต่อเนื่องเพราะหลายปัจจัย ‘สภาพอากาศเปลี่ยนแปลง-เขื่อน-ประมง’

กระทรวงทรัพยากรประมงของกัมพูชาได้ประกาศบนหน้าเพจเฟซบุ๊กของหน่วยงาน โดยระบุว่าในวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2565 ได้พบซากโลมาอิรวดีตัวสุดท้ายตายในแม่น้ำโขงแถบจังหวัดสตึงแตรง ทางตะวันออกเฉียงเหนือของกัมพูชา โดยเป็นจุดที่มีชายแดนติดกับ สปป.ลาว ทำให้โลมาอิรวดีสูญพันธุ์ไปจากแม่น้ำโขงบริเวณดังกล่าวเป็นที่เรียบร้อย

จากรายงานของสำนักข่าวท้องถิ่นระบุว่าสาเหตุการตายของโลมาตัวสุดท้ายเป็นเพราะหางของมันพันอยู่กับอวนจับปลาของชาวประมงนานราว 1 สัปดาห์ก่อนหน้า ทำให้โลมาว่ายน้ำไม่ถนัด ไม่สามารถหาอาหารกินได้ตามปกติ และเกิดบาดแผล จนจบชีวิตลงในที่สุด

แม้ว่าโลมาอิรวดีของแม่น้ำโขงตัวสุดท้ายในกัมพูชาจะตายลงเพราะติดกับอวนดักปลา แต่ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาพวกมันเผชิญหน้ากับภัยคุกคามมากมาย ทั้งจากมลพิษ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และการสร้างเขื่อนขนาดใหญ่ที่ต้นน้ำในประเทศจีน ทำให้โลมาอิรวดี ซึ่งเป็นโลมาน้ำจืดเพียงไม่กี่สายพันธุ์ ถูกจัดอยู่ในบัญชีรายชื่อสัตว์เสี่ยงสูญพันธุ์ขององค์การระหว่างประเทศเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติ (IUCN) 

ข้อมูลขององค์การกองทุนสัตว์ป่าโลก (WWF) ระบุว่าก่อนหน้านี้เคยพบโลมาอิรวดีในแม่น้ำโขงที่ไหลผ่านกัมพูชา–ลาว ไปจนถึงโตนเลสาบ และดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขงในเวียดนาม แต่ประชากรโลมาอิรวดีในบริเวณนี้ลดลงอย่างต่อเนื่องในช่วง 39 ปีที่ผ่านมา 

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่ส่งผลให้แม่น้ำโขงแห้งขอดอย่างหนักในช่วงหลายปีที่ผ่านมาจนเกิดเป็นแก่งสันทราย รวมถึงการสร้างเขื่อนบนแม่น้ำโขงตอนบนที่อยู่ในประเทศจีน และเขื่อนทางตอนล่างของประเทศลาว โดยปัจจุบันมีรายงานว่าแม่น้ำโขงตอนบนมีเขื่อนที่ถูกสร้างเรียงตัวกันเป็นขั้นบันไดกว่า 11 แห่ง ปัจจัยเหล่านี้สร้างความเปลี่ยนแปลงต่อแม่น้ำโขงมาตลอดทศวรรษที่ผ่านมา และส่งผลให้เกิดปรากฏการณ์แม่น้ำโขงเปลี่ยนสีเป็น ‘สีคราม’ ที่แสดงให้เห็นถึงภาวะวิกฤติที่น้ำขาดแร่ธาตุและตะกอนที่มีความจำเป็นต่อการดำรงชีพของสัตว์น้ำ

ความเปลี่ยนแปลงของแม่น้ำส่งผลกระทบต่อสัตว์น้ำและพันธุ์ปลากว่า 1,300 ชนิดในแม่น้ำโขง ทั้งในเรื่องสารอาหาร แร่ธาตุ และพฤติกรรมการผสมพันธุ์วางไข่

เมื่อปลาในแม่น้ำได้รับผลกระทบจากความเปลี่ยนแปลงทางสภาพแวดล้อม มลพิษ และการประมง จนลดจำนวนลงอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้โลมาอิรวดีในแม่น้ำโขงขาดแหล่งอาหารและมีประชากรลดลงอย่างต่อเนื่องจนอยู่ในกลุ่มที่ใกล้สูญพันธุ์ และในที่สุดโลมาอิรวดีตัวสุดท้ายของแม่น้ำโขงก็จากแล้วในปีนี้

ส่วนโลมาน้ำจืดอื่นๆ ที่ยังเหลือรอดอยู่ แม้จะน้อยเต็มที อาศัยอยู่ในแม่น้ำอิรวดีที่ไหลผ่านเมียนมาและแม่น้ำมหาคำบนเกาะบอร์เนียว ประเทศอินโดนีเซีย 

อ้างอิง

• Mgronline. ใจหาย! ‘โลมาอิรวดี’ ตัวสุดท้ายในแม่น้ำโขง ทางตะวันออกเฉียงเหนือของกัมพูชาตายแล้ว. https://bit.ly/3I0H3XT
• World WildLife Fund . Freshwater dolphin species and facts. https://wwf.to/3rYvyKN
• ไทยรัฐ. แม่น้ำโขงแห้งกระทบพันธุ์ปลา สร้างเขื่อนปิดกั้นเส้นทางวางไข่? . https://bit.ly/3BuUJaW
• มูลนิธิสืบฯ. วิกฤต ‘แม่น้ำโขง’ ผันผวน กับปัญหาสิ่งแวดล้อมที่ถูกซ่อนอยู่ท้ายเขื่อน. https://bit.ly/3oWuBki