3 Min

‘ทีวีตู้เย็นจำเป็นต้องใช้’ แต่ทำไม ‘เครื่องล้างจาน’ ถึงไม่จำเป็น?

3 Min
559 Views
16 Feb 2023

ในโลกนี้จริงๆ วิถีชีวิตมนุษย์ปัจจุบันก็ตกอยู่ใต้วิธีคิดแบบ ‘มาตรฐานอเมริกัน’ ค่อนข้างมาก ซึ่งในแง่นี้ การมอง ‘สิ่งของจำเป็น’ ในชีวิตต่างๆ ของคนทั่วโลกก็มักจะเลียนแบบมาจากครัวเรือนอเมริกัน และเราก็มักจะไม่ตั้งคำถามเท่าไรว่าบ้านเราควรจะมีทีวี ตู้เย็น เครื่องดูดฝุ่น เครื่องปรับอากาศ เตาอบไมโครเวฟ เครื่องซักผ้า เตารีด ฯลฯ หรือไม่ เพราะของพวกนี้มันกลายมาเป็นส่วนหนึ่งของมาตรฐานการมีชีวิตในครัวเรือนของคนทั่วๆ ไปที่ไม่จำเป็นต้องร่ำรวยไปแล้ว

อย่างไรก็ดี ในบรรดาเครื่องใช้ไฟฟ้าที่เดินพาเหรดมาจากการเป็น ‘สิ่งของฟุ่มเฟือย’ มาเป็น ‘สิ่งของจำเป็น’ มีอยู่อย่างหนึ่งที่ดูไม่น่าจะกลายเป็น ‘สิ่งของจำเป็น’ ในบ้านเราเลย แม้ว่ามันจะเป็น ‘สิ่งของจำเป็น’ ในโลกตะวันตกมาตั้งแต่ทศวรรษ 1970 แล้ว และทุกวันนี้ครัวเรือนตะวันตกก็มีสิ่งนี้อยู่แทบจะทุกบ้าน

สิ่งที่ว่าคือ ‘เครื่องล้างจาน’

ใครเคยไปอยู่บ้านในโลกตะวันตก ก็จะเห็นว่าเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ไม่ค่อยเห็นในบ้านเราอย่าง ‘เครื่องล้างจาน’ เป็นของใช้ตามปกติในบ้านของชาวตะวันตก ตั้งแต่ยุโรปถึงอเมริกา โดยทุกวันนี้ก็มีเครื่องล้างจานในครัวเรือนกัน 70-80 เปอร์เซ็นต์ แต่หันกลับมายังเอเชีย เครื่องล้างจานกลับแทบไม่ปรากฏเลยแม้แต่ประเทศที่รายได้ต่อหัวระดับเดียวกับประเทศตะวันตกรวยๆ อย่าง ญี่ปุ่นและสิงคโปร์

ทำไมกัน?

ในอุตสาหกรรมเครื่องใช้ไฟฟ้า เป็นที่รู้กันดีมานานแล้วว่าตลาดเอเชียไม่ต้องการเครื่องล้างจาน ถึงรายได้จะมากแค่ไหนก็ไม่ต้องการ ก็เลยแทบจะไม่ทำตลาดในแถบนี้ ซึ่งพวกคู่มือการย้ายถิ่นฐานของคนต่างชาติที่มาอยู่เอเชียจะมีคำเตือนชัดเจนว่า ‘ที่นี่ไม่มีเครื่องล้างจาน คุณต้องล้างเอง’

ทำไมถึงเป็นแบบนั้นล่ะ?

ถ้าไปถามคนเอเชียรวมๆ คำตอบพื้นฐานที่จะได้คือ “มันเปลือง” พูดง่ายๆ คือคนส่วนใหญ่มองเป็น ‘สิ่งของฟุ่มเฟือย’ ที่ไม่จำเป็นต้องมีในชีวิต

ที่จริงหลายคนที่ทำอาหารบ่อยๆ อาจเคยคิดจะซื้อเครื่องล้างจานมาใช้อยู่บ้าง และก็อาจเคยไปดูราคาด้วย ซึ่งสนนราคาเครื่องล้างจานเฉลี่ยแล้วตกเครื่องละ 20,000 บาทนั้น จริงๆ ก็ไม่น่าจะเกินเอื้อมของสังคมที่ซื้อเครื่องใช้ไฟฟ้าเงินผ่อนกันเป็นปกติเท่าไร แต่อย่างไรก็ดี ถ้าศึกษาจริงๆ สิ่งที่จะเปลืองกว่าคือพวกน้ำยาล้างจาน รวมถึงค่าน้ำและค่าไฟฟ้าที่จะเพิ่มขึ้นพอสมควรเลย ถ้าจะใช้เครื่องล้างจานทุกวันแบบโลกตะวันตก

มากกว่านั้น สำนักวิเคราะห์อย่าง Euromonitor ก็เคยบอกด้วยซ้ำว่า ในสังคมเอเชีย ราคาเครื่องล้างจานและค่าใช้จ่ายรายเดือนที่เกี่ยวข้องนั้นพอๆ กับค่าจ้างแม่บ้าน เพราะแถวนี้ค่าแรงถูก ดังนั้น คนที่มีเงินซื้อเครื่องล้างจานแถวนี้ การจ้างแม่บ้านมาล้างจาน (พร้อมทำงานบ้านอื่นๆ ด้วย) มันสมเหตุสมผลกว่า

ซึ่งในแง่นี้ มันก็เลยเป็นตรรกะเรื่องค่าแรงไป กล่าวคือ สังคมที่เศรษฐกิจพัฒนาไปไกล ค่าแรงแพงขึ้น การจ้างคนมาทำโน่นนี่มันแพง ก็เลยใช้เครื่องจักรทำงานแทนคนมากขึ้น และการใช้เครื่องล้างจานก็เหมือนการแทนที่การจ้างแม่บ้านนั่นเอง

คำตอบที่ว่านี้เป็นคำตอบที่ดีที่เราอาจจะไม่ได้ยินจากปากคนเอเชียเท่าไรเพราะเป็นสิ่งที่พวกเขาไม่ได้คิดกันนักและถ้าไปถามคนเอเชียที่ไปอยู่ในสังคมตะวันตกและที่บ้านมีเครื่องล้างจานส่วนใหญ่ก็ใช้แค่ตากจานให้แห้งเท่านั้นไม่ได้ใช้ล้างเพราะเขารู้สึกว่าเครื่องล้างจานนั้นล้างไม่สะอาดเท่าคนและของจำนวนมากก็ใส่เข้าไปในเครื่องล้างจานไม่ได้ด้วยต้องใช้มือล้างอยู่ดีก็เลยไม่รู้จะแยกล้างไปทำไม

ตรงนี้อยากให้นึกภาพมื้ออาหารตามด้วยว่าอาหารของคนตะวันตก ปกติจะเป็นพวกอาหารอบ ซึ่งถาดอบจะเข้าเครื่องล้างจานได้ และถ้วยช้อนจานชามทั้งหมดมันก็เข้าเครื่องล้างจานได้เช่นกัน แต่ถ้าเป็นคนเอเชีย ที่ปกติจะกิน ‘ข้าว’ กัน และอาหารก็มักจะต้องทำด้วยการ ‘ผัด’ ในกระทะขนาดใหญ่

ประเด็นคือ พวกหม้อหุงข้าวยันจานที่มีข้าวติด มันเข้าเครื่องล้างจานแล้วข้าวอาจจะออกไม่หมด ต้องแช่น้ำและขูดข้าวออกก่อน ซึ่งคนก็จะรู้สึกว่า ถ้าต้องทำแบบนั้นก็ล้างด้วยมือไปเลยง่ายกว่า ซึ่ง ‘ปัญหา’ นี้เกิดขึ้นในทุกมื้ออาหารของชาติเอเชียที่กินข้าวเป็นอาหารหลัก ดังนั้นคนจึงไม่รู้สึกว่าเครื่องล้างจานมันเวิร์ก และไม่ใช่แค่ข้าว แต่พวกกระทะใหญ่ๆ สไตล์เอเชียที่ต้องใช้ประกอบอาหารนั้นก็ไม่ใช่สิ่งที่เหมาะจะเข้าเครื่องล้างจานด้วย

หรือพูดง่ายๆ มองในแง่นี้ ทั้งภาชนะการประกอบอาหารหลัก ไปจนถึงจานข้าวของคนเอเชียนั้นล้วนไม่เหมาะแก่การเข้าเครื่องล้างจานทั้งสิ้น ดังนั้นก็ไม่ใช่เรื่องประหลาดเลยที่คนเอเชียจะไม่ได้รู้สึกว่าเครื่องล้างจานมันเป็น ‘สิ่งของจำเป็น’ ต่อการมีชีวิต

อ้างอิง

+0
REPORT