เนื้อแพงก็กินผักสิ เราจะจูงใจให้คนลดกินเนื้อสัตว์ เพื่อแก้วิกฤตโลกร้อนได้อย่างไร ?
แนวคิดเรื่องการลดกินเนื้อสัตว์แล้วหันมาหาอาหารประเภท Plant based หรือ อาหารที่ทำจากพืช เริ่มเป็นที่กล่าวถึงมากขึ้น พร้อมนวัตกรรมที่พัฒนาสำเร็จเป็นเงาตามตัว เรื่องนี้คือส่วนหนึ่งของทิศทาง ‘การปรับตัว’ เพื่อลดผลกระทบจากวิกฤตการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในอนาคต
ที่ผ่านมา เคยมีการวิจัยว่า (สมมติ) มนุษยชาติทั้งโลกสามารถยุติการผลิตเนื้อและนมจากสัตว์ได้ภายในระยะเวลา 15 ปี พร้อมๆ กับเปลี่ยนมากินอาหารและนมที่ผลิตจากพืชแทน เราจะลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้มากถึง 30 เปอร์เซ็นต์ ทั้งจากภาคการผลิตและการขนส่ง
แน่นอนว่า งานวิจัยเนื้อหาสุดโต่งเช่นนี้ย่อมถูกโต้แย้งมากมายในเรื่องของความเป็นไปได้ เพราะมันไม่ได้หมายถึงแค่เรื่องการกิน แต่คือระบบทั้งหมดที่เกี่ยวข้องกับการผลิตอาหารสัตว์ ทั้งทางด้านลอจิสติกส์และทางการเมือง ตลอดจนการเอาตัวรอดของคนทางซีกโลกใต้ ที่ส่วนใหญ่ดำรงชีพอยู่ได้ด้วยการเลี้ยงสัตว์ ซึ่งหมายถึงเงินลงทุนจำนวนมหาศาลที่จะเข้ามาเปลี่ยนแปลงโครงสร้างตรงนี้
มิหนำซ้ำยังถูกกล่าวหาว่าเป็นการศึกษาที่ลำเอียง เพราะทีมวิจัยมีทั้งคนที่ถือหุ้นใหญ่ และบางคนยังเป็นที่ปรึกษาของบริษัทผลิตเนื้อสัตว์ที่ทำมาจากพืช
กินอาหารจากพืชลดโลกร้อน l nature spath
แต่งานนี้ชิ้นนี้ก็ได้รับการสนับสนุนจากนักวิชาการพอสมควร เพราะมันคือหนทางหนึ่งในการปรับตัว แต่ก็คงต้องมาคิดกันว่าจะทำอย่างไรให้ไปถึงจุดหมาย หรือทำแค่ไหนจึงจะเป็นทางออกที่ดีที่สุด
ต่อประเด็นนี้ ซาราห์ ลาซาโรวิช คอลัมนิสต์และนักเคลื่อนไหวทางสิ่งแวดล้อม (และเป็นมังสวิรัติ) มองว่าของแบบนี้จะใช้วิธี ‘บังคับ’ เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงคงไม่มีวันสำเร็จ
และมันเคยมีบทเรียนหนึ่งเกิดขึ้นมาแล้ว เมื่อครั้งพรรคกรีนส์ในเยอรมนีเสนอแนวคิด Veggie Day บังคับให้โรงเรียนและออฟฟิศต่างๆ งดกินเนื้อหนึ่งวัน
ผลปรากฏว่า คะแนนความนิยมของพรรคกลับร่วงลงเหว จากความรู้สึกไม่พอใจที่รัฐบาลมายุ่มย่ามเรื่องในครัวเรือนประชาชน
แนวคิดและข้อเสนอของซาราห์คือการเอากลไกราคาตลาดมาขับเคลื่อน เพื่อแสดงให้ผู้คนเห็นว่า ‘ราคาที่ต้องจ่าย’ เพื่อแก้ไขวิกฤตการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศนั้นสูงแค่ไหน
เธอพบว่าตอนนี้แม้เมนูเนื้อจากพืชเริ่มเข้ามาอยู่ในเมนูอาหารค่อนข้างมาก แต่ราคายังแพงกว่าพวกเบอร์เกอร์ที่ใช้เนื้อปกติอยู่ดี ซึ่งอาจต้องรอให้อุตสาหกรรมเนื้อจากพืชเติบโตขึ้นมากกว่านี้ ราคามันถึงจะถูกลง
แต่ขณะเดียวกัน อาหารที่ทำจากเนื้อแท้ก็ควรจะบวกราคาให้มากขึ้น และเรื่องนี้ไม่ได้หมายถึงกำไรของผู้ผลิต แต่มันหมายถึงราคาที่ต้องจ่ายเพื่อเอาไปแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม
ถ้าจะให้ทำความเข้าใจแบบง่ายๆ แนวคิดนี้ก็เหมือนกับว่าถ้าคุณไม่พกถุงผ้าไปห้างสรรพสินค้า คุณก็ต้อง ‘จ่าย’ เพื่อซื้อถุงผ้าหรือถุงพลาสติกเพิ่มนั่นเอง
เนื้อในซูเปอร์มาร์เก็ต l pxhere
นอกจากนี้ ซาราห์ยังเสนอว่าเมนูอาหารควรให้ความสำคัญกับการสื่อสารทางด้านข้อมูลมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะในส่วนของอาหารที่ทำมาจากพืช ก็ควรอธิบายว่ามันดีกับโลกหรือสุขภาพอย่างไร และทำไมมันถึงเป็น ‘ทางเลือก’ ที่สำคัญในเวลานี้
ซาราห์เห็นว่าสิ่งสำคัญคือการกระตุ้นเรื่องราวในเชิงบวก จะก่อให้เกิดความสำเร็จมากกว่าการโจมตีทางด้านลบ
แนวคิดชวนคนให้หันมากินผักแทนการกินเนื้อนั้นมีมานานแล้ว เป็นวิวาทะถกเถียงกันก่อนจะถูงโยงสู่ประเด็นวิกฤตโลกร้อนอย่างในทุกวันนี้ แต่ที่ผ่านมาฝ่ายมังสวิรัติกลับไปโจมตีว่าร้ายคนกินเนื้อว่าเป็นพวกทรมานสัตว์ กินอาหารจากโรงชำแหละที่สกปรก
การยกตนข่มท่าน ทำนองวาทกรรม ‘คนดี’ และอยู่เหนือกว่า รังแต่จะทำให้เกิดความพ่ายแพ้ และไม่สามารถสร้างแรงบันดาลใจให้คนหันมาเปลี่ยนได้ – ตามความเห็นของซาราห์
ปัจจุบันอุตสาหกรรมอาารจากพืชมีแนวโน้มเติบโตอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะในกลุ่มผลิตอาหารจำพวกฟาสต์ฟู้ด ที่กำลังเปลี่ยนแปลงเมนูให้เป็นมังสวิรัติเพิ่มมากขึ้น
เบอร์เกอร์ที่ผลิตขึ้นจากโปรตีนที่ได้จากเนื้อ l ubuy
ตัวอย่างเช่น ร้านเบอร์เกอร์คิงในสหราชอาณาจักร ตั้งเป้าปรับเมนูให้มีสัดส่วนอาหารมังสวิรัติ 50 เปอร์เซ็นต์ ในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า
เทสโก ซึ่งเป็นร้านขายของชำรายใหญ่ในยุโรปตั้งเป้าเพิ่มยอดขายอาหารจากพืช 300 เปอร์เซ็นต์ ภายในปี 2025
ขณะที่แบรนด์ผู้พันแซนเดอส์ก็ได้เปิดตัว ‘ไก่ไร้เนื้อ’ ไปเป็นที่เรียบร้อยแล้ว เช่นเดียวกับเมนู McPlant ของแมคโดนัลด์ที่ใช้ ‘โปรตีนทางเลือก’ เป็นวัตถุดิบ ก็มีวางจำหน่ายในร้านมากถึง 600 สาขา เมื่อวันที่ 14 กุมภาพันธ์ที่ผ่านมา
ทั้งนี้สุดท้ายก็คงต้องเตือนว่า การเปลี่ยนมากินผักแทนเนื้อ ไม่ใช่คำตอบเดียวของการแก้ไขวิกฤตการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เรายังต้องมีการดำเนินงานในด้านอื่นๆ อีกมาก
นี่เป็นเพียงส่วนหนึ่งจากข้อสรุปการประชุม COP26 ด้านการสนับสนุนการเพิ่มขีดความสามารถในการปรับตัว เสริมสร้างความยืดหยุ่น และลดความเสี่ยงต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
เพราะคงไม่มีประโยชน์อะไร หากเรากินพืชผักไปพร้อมกับการใช้ถ่านหิน ล้างผลาญเชื้อเพลิงฟอสซิล และตัดไม้ทำลายป่าต่อไปเรื่อยๆ
อ้างอิง
- Yes Magazine. Not Today Seitan: Beyond a Plant-Based Lifestyle. https://bit.ly/3iwfJ8I
- Vox. This is how much meat and dairy hurt the climate. https://bit.ly/3Nhx17D