คนไทยมาจากไหน?
แล้วพื้นที่แห่งนี้มีคนอาศัยอยู่ตั้งแต่เมื่อไร?
ทฤษฎีว่าด้วยคนไทยมาจากไหนนั้นมีเส้นทางที่หลากหลาย แต่จากหลักฐานหนึ่งในปัจจุบันเราพบว่าในพื้นที่ประเทศไทยมีคนอาศัยอยู่มายาวนาน อย่างน้อยที่สุดตั้งแต่ปลายยุคน้ำแข็งหลายหมื่นปีก่อน แต่มนุษย์โบราณเหล่านั้นคือใคร? ใช่บรรพบุรุษของคนไทยรึเปล่า?
เพื่อค้นหาคำตอบในเรื่องนี้ เราขอแนะนำให้รู้จัก ‘เลดี้ถ้ำลอด’ มนุษย์โบราณในไทย อายุ 13,640 ปี ที่ถูกจำลองใบหน้าให้เห็นอย่างชัดเจนเป็นครั้งแรก
บริเวณอำเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน เป็นพื้นที่ซึ่งมีแหล่งโบราณคดีของมนุษย์โบราณหลงเหลือให้เราสืบค้นเพื่อเข้าใจความเป็นอยู่และวิถีชีวิตของผู้คนในอดีต และในปี 2560 ทีมวิจัยได้ทำการจำลองใบหน้าของมนุษย์โบราณที่เก่าแก่ที่สุดขึ้นสำเร็จ จากชิ้นส่วนกะโหลกของหญิงวัย 25-35 ปีในถ้ำลอด
เลดี้ถ้ำลอดถูกฝังอยู่ใต้ดินโดยไม่มีพิธีกรรมอะไรมากนัก โดยร่างกายถูกจัดวางในท่างอตัว หันหน้าเข้าเพิงผา ส่วนของเซ่นที่อุทิศเป็นเนื้อสัตว์ที่เหลือสภาพเป็นเพียงกระดูกสัตว์ และมีก้อนหินกรวดที่คงใช้เป็นค้อนหินสำหรับทำเครื่องมือหินกะเทาะ จากนั้นก้อนหินกรวดและหินปูนขนาดใหญ่ได้วางทับบนร่างของเธอโดยรอบเสมือนกับเป็นสัญลักษณ์ที่บอกตำแหน่งการฝัง
การจำลองใบหน้ามนุษย์โบราณในไทยและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้สร้างความตื่นเต้นให้กับวงการมานุษยวิทยาอย่างมาก โดย ดร.ซูซาน เฮย์ส (Dr. Susan Hayes) ผู้จำลองใบหน้าได้ใช้เทคนิคการจำลองใบหน้าแบบ 2 มิติด้วยการวาดภาพและเติมกล้ามเนื้อ โดยอาศัยการเปรียบเทียบจากแฟ้มภาพประวัติกะโหลกศีรษะของผู้หญิงในยุคเดียวกันจำนวน 720 ตัวอย่างจาก 25 ประเทศทั่วโลก มาเปรียบเทียบกัน เพื่อหาความเป็นไปได้ นี่เป็นครั้งแรกๆ ที่โลกได้เห็นใบหน้าของคนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ปลายยุคน้ำแข็ง
แล้วเลดี้ถ้ำลอดเป็นบรรพบุรุษของคนไทยรึเปล่า?
เมื่อประเมินจากข้อมูลแล้ว ผู้หญิงคนนี้คล้ายกับหน้าตาของผู้หญิงในปัจจุบัน โดยมีความใกล้เคียงกับผู้หญิงในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เอเชียตะวันออก และแอฟริกา แต่ยังไม่สามารถประเมินได้อย่างชัดเจนว่าเลดี้ถ้ำลอดเป็นคนเชื้อสายใดกันแน่ ทำให้เรายังไม่สามารถบอกได้แน่ชัด
อย่างไรก็ดีการขุดค้นมนุษย์โบราณในอำเภอปางมะผ้า ยังได้ค้นพบโลงไม้ซึ่งเรียกว่า ‘โลงผีแมน’ อายุหลักหลายพันปีที่อาจมีความเชื่อมโยงกับเลดี้ถ้ำลอด หรืออาจเป็นบุคคลที่เดินทางเข้ามาอาศัยในภายหลัง แต่เมื่อนำกระดูกในโลงไม้ไปวิเคราะห์แล้วพบว่ามี DNA ที่ใกล้เคียงกับกลุ่มคนพูดตระกูลภาษาออสโตรเอเชียติก ซึ่งเป็นกลุ่มมอญ เขมร และลัวะ
ในโลงผีแมนยังพบเส้นสีดำที่ทำจากพืช และลักษณะการทำโลงไม้ที่คล้ายกับวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ในปัจจุบัน ทั้งปกาเกอะญอ ปะหล่อง ลัวะ ในประเทศไทย ทำให้เห็นความเชื่อมโยงของเชื้อชาติในปัจจุบัน ในขณะที่มี DNA บางส่วนมีลักษณะคล้ายกับ DNA คนพูดตระกูลภาษาไท–กะได ซึ่งเป็นตระกูลของภาษาไท ทำให้เห็นว่าคนพูดภาษาตระกูลไท–กะไดนั้นเคลื่อนย้ายเข้ามาในพื้นที่ภายหลัง
โครงกระดูกของมนุษย์โบราณที่เราได้ค้นพบนี้ทำให้เราได้เห็นชัดเจนว่าในพื้นที่ประเทศไทยมีผู้คนดั้งเดิมที่อาศัยอยู่มานานหลายหมื่นปี และทำให้เราเข้าใจการเคลื่อนย้ายของประชากรที่หลากหลาย รวมถึงวิวัฒนาการของคนในดินแดนมาจนถึงในปัจจุบัน
แคมเปญ #โคตรไทย จาก BrandThink และ Thai PBS ชวนคุณถอดรหัส ค้นหาและเข้าใจใน ‘ความเป็นไทย’ ที่เต็มไปด้วยความหลากหลายและอาจไม่ได้มีแต่ในตำรา ย้อนกลับไปเข้าใจเรื่องราวของ ‘เรา’ ตั้งแต่ก่อนคำว่า ‘ไทย’ จะถือกำเนิด เพื่อตอบคำถามโลกแตกว่าสุดท้ายแล้ว ‘ไทยแท้’ มีจริงไหม?
สำรวจ ‘ความเป็นไทย’ จากจุดเริ่มต้น จากมนุษย์โบราณอายุหมื่นปี จากถ้อยคำและภาษามากมาย จากชาติพันธุ์ที่หลากหลาย จากเม็ดเลือดในร่างกาย และเข้าใจเรื่องราวการเดินทางว่าเรา ‘เป็นไทย’ อย่างในทุกวันนี้ได้อย่างไร ผ่านการรวบรวมข้อมูลทางวิชาการ หลักฐานทางโบราณคดี จากสารคดี ไทยพีบีเอส ‘เธอ เขา เรา ใคร สำรวจคนไทยในแผ่นดิน’ ให้เข้าใจใน 10 นาที มาร่วมเดินทางไปกับเราได้ที่ : www.thaipbs.or.th/CodeThai
เข้าใจ ‘ความเป็นไทย’ ในมิติทางสังคมกันให้มากยิ่งขึ้น จากการตั้งคำถาม มุมมอง ความคิดเห็น ข้อมูลที่แตกต่าง หลากหลาย ของผู้เชี่ยวชาญ นักวิชาการ บุคคลที่น่าสนใจ ที่ https://thinkster.brandthink.me/campaign/code-thai
อ้างอิง
- ThaiPBS. โฉมหน้า บรรพบุรุษคนไทยยุคน้ำแข็งตอนปลาย อายุ 13,000 ปีครั้งแรก. https://bit.ly/3L0DKBV
- Matichon. ผลงานระดับโลก ใบหน้าจำลอง บรรพบุรุษหญิงไทย (?) ปลายยุคน้ำแข็ง 13,000 ปีมาแล้ว> https://bit.ly/3Gmd6zC