สิ่งมีชีวิตทุกสายพันธุ์วิวัฒนาการเพื่อความอยู่รอด ไม่ใช่เพียงแค่มนุษย์หรือสัตว์ ต้นไม้ก็วิวัฒนาการเช่นเดียวกัน
Fritillaria l https://bit.ly/37dAlO3
ตลอดช่วงเวลามากกว่า 2 พันปี ต้นฟริทิลลาเรีย (Fritillaria) ซึ่งเติบโตอยู่บนเทือกเขาหิมาลัยและเทือกเขา Hengduan ทางตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศจีน ถูกเก็บเกี่ยวไปใช้เป็นสมุนไพร ได้วิวัฒนาการเปลี่ยนสีดอกจากเขียวสดเป็นสีเทา หรือสีน้ำตาลเพื่อให้กลมกลืนกับก้อนหินและสิ่งแวดล้อม เพื่อพรางตามนุษย์ที่จะมาเก็บเกี่ยวพวกมัน
ดอกฟริทิลลาเรียเป็นสมุนไพรพื้นฐานทางการแพทย์แผนจีนที่มีคุณสมบัติรักษาอาการไอมาตั้งแต่โบราณ และความต้องการในตลาดก็ยังเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จนถึงปัจจุบัน การผลิตเป็นยา 1 กิโลกรัม ต้องใช้ดอกไม้ถึง 3,500 ดอก ซึ่งมีราคาสูงถึง 480 ดอลลาร์ (ประมาณ 15,000 บาท) หลังถูกเก็บเกี่ยวนับพันปี ดอกฟริทิลลาเรียก็ค่อยๆ วิวัฒนาการพรางตัวเพื่อหลบหนีศัตรูตัวฉกาจอย่างมนุษย์
คำถามคือมนุษย์มีส่วนเกี่ยวข้องกับการวิวัฒนาการของดอกฟริทิลลาเรียจริงหรือ?
แม้ว่าการพรางตัวของพืชพันธุ์เพื่อหนีจากศัตรูทางธรรมชาติ เช่น สัตว์กินพืชหรือแมลง จะไม่ใช่เรื่องแปลกใหม่ แต่กรณีที่วิวัฒนาการเพื่อหลีกหนีจากมนุษย์ ถือเป็นเรื่องที่ค่อนข้างแปลกใหม่ทีเดียว
mountains of southwestern China l https://bit.ly/3oUVymd
งานวิจัยที่ตีพิมพ์ในวารสาร Current Biology วันที่ 20 พฤศจิกายนที่ผ่านมา ระบุว่าดอกฟริทิลลาเรียวิวัฒนาการเพื่อหนีภัยจากมนุษย์เป็นเรื่องจริง ดอกเตอร์ Yang Niu จากสถาบันวิจัยพฤษศาสตร์คุนหมิงระบุว่า ในบริเวณนั้นไม่มีสัตว์กินพืชหรือศัตรูอื่นๆ นอกเหนือจากมนุษย์ และมนุษย์น่าจะเป็นต้นเหตุของการวิวัฒนาการ
การศึกษาของสถาบันวิจัยพฤษศาสตร์คุนหมิงร่วมกับมหาวิทยาลัย Exeter ประเทศอังกฤษ พบว่าต้นฟริทิลลาเรียในบริเวณที่มีคนเก็บเกี่ยวมาก จะมีแนวโน้มเปลี่ยนสีให้กลมกลืนกับสภาพแวดล้อมสูงกว่าบริเวณอื่น การวัดสีจากเครื่องสเปกโตรมิเตอร์ ยังพบว่ายิ่งพื้นที่ใดมีการเก็บเกี่ยวสูง สีของดอกจะยิ่งใกล้เคียงกับสภาพแวดล้อมมากขึ้นตามไปด้วย
“การศึกษาค่อนข้างน่าเชื่อถือ” Julien Renoult นักพฤกษศาสตร์วิวัฒนาการ จากสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์แห่งชาติประเทศฝรั่งเศสระบุ “นับว่าเป็นก้าวแรกที่ดีในการศึกษาว่ามนุษย์มีส่วนอย่างมากในการวิวัฒนาการของพืชในระยะเวลาอันรวดเร็ว”
ที่ผ่านมา เรารับรู้ว่ามนุษย์สามารถส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมได้หลากหลายรูปแบบ ไม่เพียงความอยู่รอด แพร่พันธุ์ ย้ายถิ่นฐาน หรือการสูญพันธุ์เท่านั้น งานวิจัยนี้ยังเป็นการพิสูจน์ว่ามนุษย์มีผลต่อวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ด้วยเช่นเดียวกัน แม้กับพืชที่เรามักเชื่อว่า มนุษย์ส่งผลกระทบน้อยกว่าสัตว์
อ้างอิง:
- Science news. These plants seem like they’ re trying to hide from people. https://bit.ly/33sB5wA
- Science daily. Plant evolves to stay hidden from harvesting humans. https://bit.ly/2Jrtdoa
- The Guardian. Chinese flower has evolved to be less visible to pickers> https://bit.ly/3qqLnY6