9 โมงเช้าถึง 3 ทุ่ม 6 วันต่อสัปดาห์ ‘996’ วัฒนธรรมทำงานสุดโหด ที่ศาลจีนต้องสั่งคุ้มครอง

‘996’ คือชื่อเรียกวัฒนธรรมการทำงานบ้าคลั่งของจีน 9 นาฬิกาเช้า – 9 นาฬิกาค่ำ 6 วันต่อสัปดาห์ ซึ่งเกิดจากค่านิยมการแข่งขันและสรรเสริญคนทำงานหนัก โดยมีรายงานว่าคนจีนเสียชีวิตเพราะทำงานมากกว่า 600,000 รายต่อปี ทำให้ล่าสุดศาลสูงสุดประเทศจีนก็ได้ออกมาประกาศให้วัฒนธรรมนี้เป็นเรื่อง ‘ผิดกฎหมาย’

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมาเศรษฐกิจประเทศจีนเติบโตขั้นมาอย่างก้าวกระโดด และสิ่งหนึ่งที่เรารับรู้คนคนจีน ‘ทำงานหนัก’ หนักในที่นี้คือหนักจริงๆ มนุษย์ทำงานจีนใช้เวลากับการทำงานอย่างบ้าคลั่ง จนมีชื่อเรียกวัฒนธรรมการทำงานดุเดือดนี้ว่า ‘996’ ที่มาจากทำงานตั้งแต่ 9 นาฬิกาเช้า – 9 นาฬิกาค่ำ 6 วันต่อสัปดาห์

การทำงานล่วงเวลาเป็นเรื่องปกติในวัฒนธรรมการทำงานของจีน เพื่อให้ได้งานที่ดีและต่อสู้กับคนอื่นในสนามการทำงานได้ แรงงานเศรษฐกิจของประเทศจีนทำงานอย่างหามรุ่งหามค่ำ แม้ว่ากฎหมายแรงงานตามมาตรฐานคือ 40 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ และสูงสุดที่ 44 ชั่วโมง แถมการทำงานอย่างหนักยังได้รับการสรรเสริญเยินยอว่าเป็นเส้นทางสู่การประสบความสำเร็จ

ก่อนหน้านี้แจ็ก หม่า เจ้าของ Alibaba ได้เลยแสดงความคิดเห็นไว้ว่าการทำงานวันละ 8 ชั่วโมงไม่สามารถทำให้ประสบความสำเร็จได้ ถ้าอยากทำงานที่ Alibaba ควรทำงานอย่างน้อย 12 ชั่วโมง พร้อมชี้ให้เห็นว่าที่เขาประสบความสำเร็จอย่างยิ่งก็เพราะว่าทำงานหนักนี่ล่ะ

และแน่นอนว่าการทำงานมากขนาดนั้นทำหลายคนเผชิญหน้ากับปัญหาทางสุขภาพเนื่องจากการพักผ่อนที่ไม่เพียงพอ ในปี 2016 เคยมีรายงานเปิดเผยสถิติว่าประเทศมีผู้เสียชีวิตเพราะทำงานหนักกว่า 6000,000 คนต่อปี และในรายงานยังระบุว่ามากกว่า 67% ของคนจีนทำงานล่วงเวลาอย่างน้อย 5 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ และ 57% ระบุว่ามีเวลานอนน้อยกว่า 7 ชั่วโมงต่อวัน

การแข่งขันทางการทำงานของประเทศจีนน่าจะถูกจัดอยู่ในหมวด ‘น่ากลัว’ พอตัวสำหรับคนภายนอก ด้วยความโหดร้ายของการทำงานจนทำให้แม้แต่คนจีนเองก็ไม่ได้มีใครอยากอยู่ในระบบ 996 อีก จนกระทั่งต้นปีที่ผ่านมามีพนักงานจากบริษัทดัง Pinduoduo เสียชีวิต 2 คนโดยบอกว่าพวกเขาทำงานประจำมากกว่า 300 ชั่วโมงต่อเดือน

เหตุการณ์นี้สะเทือนขวัญสำหรับแรงงานไม่น้อย และมีการเรียกร้องให้ปกป้องสิทธิแรงงานอย่าจริงจังจนในที่สุดพร้อมมีการยกตัวอย่างคนที่เสียชีวิตจากการทำงาน 10 กรณีเพื่อให้ศาลพิจารณา ทำให้ช่วงวันที่ 26 ส.ค. ที่ผ่านมา ศาลสูงประเทศจีนก็ได้ประกาศให้การทำงานแบบ 996 เป็นสิ่งผิดกฎหมาย และละเมิดต่อกฎหมายแรงงานอย่างชัดเจน

“การทุ่มเทต่อทำงานอย่างหนักไม่มีสิ่งใดผิด แต่ไม่สามารถเป็นเหตุให้นายจ้างในการเลี่ยงความรับผิดชอบทางกฎหมายแรงงานไปได้” ศาลสูงสุดประชาชนจีนกล่าวผ่านแถลงการณ์

อย่างไรก็ดี การประกาศยกเลิกวัฒนธรรมทำงานนี้ยังไม่ได้มีการบังคับใช้โดยสิ้นเชิง และยังมีการตั้งคำถามว่ามันจะสามารถเป็นไปได้ในทางปฏิบัติหรือไม่เพราะบริษัทใหญ่ๆ ในประเทศจีนพนักงานมักทำงานล่วงเวลานานกว่าปกติทั้งที่ไม่ได้รับเงินค่าจ้างเป็นเรื่องธรรมดาไปแล้ว
.
แต่ก็มีบางบริษัทเช่น Vivo ที่ออกมาประกาศเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมทำงานหักโหม โดยจะเริ่มจากการทำงานสลับสัปดาห์ 5 วัน และ 6 วันในช่วงแรกเพื่อปรับตัว
.
ย้อนกลับมาที่ประเทศไทย มนุษย์ทำงานของเราเองแม้ว่าจะไม่ได้ขึ้นชื่อเรื่องทำงานหักโหมมากเท่าประเทศจีน แต่ก็มีรายงานการทำงานล่วงเวลาโดยไม่ได้รับค่าจ้างเป็นเรื่องปกติในหลายบริษัท และหากพิจารณาจากตัวบทกฎหมายจะพบว่ากฎหมายอนุญาตให้แรงงานไทยทำงานได้ยาวนานกว่ากฎหมายของประเทศจีนเสียอีก เพราะเราสามารถทำงานได้สูงสุดถึง 48 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ ในขณะที่จีนอยู่ที่ 44 ชั่วโมงตามกฎหมาย

อ้างอิง

• BBC. China steps in to regulate brutal ‘996’ work culture. https://bbc.in/3zfCkfK
• The drum.China rules ‘996 work culture’ as illegal to prevent people from overworking. https://bit.ly/3EoCkOl
• China daily.600,000 Chinese die from overworking each year. https://bit.ly/2VWzXks
• CNN. Jack Ma endorses China’s controversial 12 hours a day, 6 days a week work culture> https://cnn.it/3zpFEVA