เคยนับไหม เหมียวที่บ้านมีหนวดกี่เส้น หนึ่งส่วนร่างกายสำคัญของแมว ที่นักออกแบบชามข้าวแมวยังต้องคำนึงถึง
เคยสงสัยกันไหม ทำไมชามใส่ข้าวแมวถึงถูกออกแบบมาแนวแบนๆ คล้ายกันหมด รวมไปถึงอ่างใส่น้ำ ที่ไม่ว่าจะเป็นแบบธรรมดาหรืออโตเมติก มีน้ำพุพวยพุ่งสวยงาม ก็ยังต้องมีหน้าตาที่แบนๆ เปิดพื้นที่กว้างๆ คล้ายๆ กัน
เรื่องนี้ต้องขอบอกว่าไม่ใช่เป็นเพียงความบังเอิญ แต่มันเกิดขึ้นจากสมมุติฐานหนึ่งที่เห็นว่า ชามแบนกว้างๆ แบบนี้จะเป็นประโยชน์กับแมวมากกว่า
ส่วนเป็นเพราะอะไร เดี๋ยวเรามาเฉลยกันตอนท้าย
ก่อนอื่น อยากชวนมาทำความรู้จักชิ้นส่วนสำคัญที่เรียกว่า ‘หนวด’ ของเจ้าเหมียวกันก่อน
โดยพื้นฐาน แมวมีหนวด 24 เส้น หรือ 12 คู่ ซึ่งหนวดแมวไม่ได้มีแค่ตรงใบหน้าที่เดียว แต่ยังมีหนวดซ่อนไว้ที่หลังขาหน้าอยู่อีกส่วน (ขึ้นอยู่กับชนิดพันธุ์ของแมวด้วย)
แต่ไม่ว่าหนวดจะอยู่ตรงไหน มันก็ทำหน้าที่แบบเดียวกันหมด เป็นเหมือนเรดาห์หรือดวงตาที่สามของเจ้าเหมียว ไว้ควบคุมการทรงตัว แจ้งเตือนให้รับรู้ถึงสิ่งที่เกิดขึ้นรอบๆ ใบหน้า ถ้าเข้าใกล้อะไร หนวดจะสั่น ทำให้แมวรู้ได้ทันทีว่าจะชนแล้วนะ
เรดาห์ที่เรียกว่าหนวดนี้ ยังช่วยให้แมวปีนต้นไม้หรือไต่ไปตามพื้นผิวแบบต่างๆ ได้อย่างแยบยล หรือเมื่อแมวจับเหยื่อ (มาฝากเรา) หนวดยังช่วยให้แมวรู้ว่าเหยื่อยังมีชีวิตอยู่หรือไม่
และเช่นเดียวกันกับหนวดที่อยู่หลังขาหน้า ก็ถือเป็นเครื่องมือช่วยให้แมวเดินตามเส้นทางและปีนป่ายได้อย่างแม่นยำเช่นกัน
ส่วนเรื่องที่ว่า ถ้าไปตัดหนวดแมวแล้ว น้องจะจำทางกลับบ้านไม่ได้ เรื่องนี้ไม่ได้เวอร์ขนาดนั้น เพราะหนวดไม่ได้มีผลอะไรกับความจำ อย่างมากก็เป็นเรื่องการรับรู้ที่ผิดแปลกจากเดิมไปสักหน่อย และพวกเราก็ไม่มีความจำเป็นต้องไปทำอะไรอย่างนั้นกับแมว รวมถึงหนวดแมวก็ไม่ต่างอะไรกับเส้นผมของผม เมื่อขาดหรือหลุดไปมันก็ยังงอกออกมาใหม่ได้
และขอแถมเป็นเกร็ดความรู้อีกข้อ หนวดยังถือเป็นขนเส้นแรกของแมว ที่งอกออกมาตั้งแต่ตอนที่เจ้าเหมียวยังเป็นทารกอยู่ครรภ์อีกด้วย
แล้วหนวดเกี่ยวอะไรกับชามข้าวแมว เรื่องนี้เป็นหนึ่งในปริศนาที่ยังไม่มีคำตอบชัดเจน แต่ก็มีความเข้าใจและการพยายามพิสูจน์ว่าแมวอาจรำคาญหรือระคายเคืองที่หนวดหากต้องมุดลงไปกินข้าวในชามก้นลึก จนหนวดต้องสัมผัสกับขอบชามอยู่ตลอด
ซึ่งในบางบทความที่ว่าด้วยเรื่องหนวดแมว ได้พยายามอธิบายมันเป็นอาการ ‘ล้า’ บริเวณหนวด ที่ต้องสัมผัสกับสิ่งของโดยไม่จำเป็นอยู่ตลอด แต่เรื่องนี้ยังไม่มีข้อรับรองทางวิทยาศาสตร์หรือนับว่าเป็นอาการป่วยอย่างหนึ่งแต่อย่างใด
หรือบ้างมักอธิบายว่า หนวดที่สัมผัสชามตลอดจะทำให้แมวจะกินอาหารได้น้อยลง เพราะเซ็นเซอร์ตรวจจับมันร้องเตือนไม่หยุด จนรู้สึกรำคาญ ไม่สบายอารมณ์ จิตหงุดเงี้ยว ไม่กินแล้วนะนุด พอแมวกินได้น้อย ร่างกายก็ไม่แข็งแรง เสี่ยงป่วยไม่สบายได้ง่ายขึ้น
และเรื่องนี้ก็เคยมีการทดลองเพื่อหาคำตอบอยู่บ้างเหมือนกัน
ซึ่งผลที่สุด คำตอบดูไม่เป็นตามสมมติฐานสักเท่าไหร่ เท่าที่มีการทดลองไม่ว่าจะชามลึกหรือชามแบนกว้าง แมวก็ยังกินอาหารของมันไปตามปกติ ไม่มีกินมากขึ้นหรือกินน้อยลงแบบที่แยกแยะได้อย่างชัดเจน
แต่กระนั้น ทุกวันนี้ยังคงมีแบรนด์ผลิตภัณฑ์หรือบทวิจารณ์รีวิวของใช้สำหรับแมวหยิบเอาเรื่องนี้มาอ้างให้เห็นอยู่เป็นระยะๆ
หากจะมีอะไรเป็นคำตอบได้ใกล้เคียงมากที่สุด เห็นจะเป็นพฤติกรรมของแมวแต่ละตัวที่ไม่เหมือนกันเสียมากกว่า และใครจะไปรู้ว่าผลนั้นจะเป็นคำตอบสุดท้ายที่ได้จากการทดลองซ้ำๆ ในแมวตัวหนึ่ง
วันนี้อาจชอบ พรุ่งนี้อาจไม่ชอบก็เป็นได้ ก็รู้ๆ กันอยู่ว่าแมวมันเป็นยังไง
อ้างอิง:
- Do Cats Have Whiskers on Their Legs? Vet-Reviewed Facts & FAQ https://www.catster.com/cat-health-care/do-cats-have-whiskers-on-their-legs/
 - The 5 Best Whisker Fatigue Bowls of 2025 https://www.thesprucepets.com/best-whisker-fatigue-bowls-7546667
 - Evaluation of whisker stress in cats https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10812207/