คนแคนาดาพูดภาษาอะไรเพิ่มขึ้น? รู้แล้วอาจแปลกใจเพราะคำตอบคือ ‘ภาษาจีน & ภาษาปัญจาบ’

ภาษาทางการที่รัฐบาลแคนาดากำหนดไว้เป็นหลักในการติดต่อสื่อสาร ณ ปัจจุบัน ยังมี 2 ภาษาเหมือนที่เคยเป็นมา คือ อังกฤษกับฝรั่งเศส แต่สิ่งที่น่าสนใจก็คือ ‘ภาษาแม่’ ของคนสัญชาติแคนาดาในปัจจุบันที่มีคนพูดเพิ่มขึ้นเป็นจำนวนมากที่สุดในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา ‘ไม่ใช่สองภาษานี้’

ผลสำรวจสำมะโนประชากรแคนาดาระหว่างปี 2016-2021 ที่เพิ่งเผยแพร่บทสรุปเมื่อกลางเดือนสิงหาคม 2022 บ่งชี้ว่า ‘จีนกลาง’ กลายเป็นภาษาไม่เป็นทางการที่มีคนพูดกันมากที่สุดในแคนาดา รองลงมาก็คือภาษา ‘ปัญจาบ’ ซึ่งรวมกันแล้วคิดเป็น 12.7 เปอร์เซ็นต์ ของประชากรทั้งหมดราว 38 ล้านคน

ถึงอย่างนั้น หน่วยงานรัฐบาลแคนาดาก็ไม่ได้มองว่านี่คือการ ‘กลืนชาติ’ ที่น่ากลัวอะไร เพราะสำนักงานสำมะโนประชากรชี้ว่านี่คือ ‘ความหลากหลายทางภาษา’ ซึ่งเปลี่ยนแปลงและเติบโตอย่างสอดคล้องกับจำนวนประชากรผู้อพยพย้ายถิ่นฐานมาตั้งรกรากในแคนาดากว่าสองทศวรรษที่ผ่านมา

นอกจากนี้ คนแคนาดาเชื้อสายจีนและเชื้อสายเอเชียใต้อาจจะพูดภาษาจีนกลางกับภาษาปัญจาบกันที่บ้าน แต่เมื่อต้องไปเรียนหรือติดต่อกับภาครัฐ รวมถึงสื่อสารกับหน่วยงานสาธารณะต่างๆ ยังไงก็ต้องใช้ภาษาอังกฤษหรือไม่ก็ฝรั่งเศส ซึ่งเป็นภาษาทางการ (ถ้าเป็นบ้านเราก็เรียกภาษาราชการ)

เว็บไซต์ Voice Online ระบุเพิ่มเติมว่า คนแคนาดาที่พูดภาษาจีนกลางที่บ้านน่าจะมีประมาณ 531,000 คน ส่วนคนพูดภาษาปัญจาบอยู่ที่ประมาณ 520,000 คน แต่ถ้าเทียบอัตราการเพิ่มจำนวนของคนที่พูดสองภาษานี้จะพบว่า กลุ่มคนที่พูดภาษาปัญจาบเพิ่มขึ้นมากกว่าคนที่พูดภาษาจีนกลาง เพราะเพิ่มขึ้นราว 49 เปอร์เซ็นต์ เทียบกับผลสำรวจเมื่อ 10 ปีที่แล้ว ส่วนภาษาจีนกลางมีคนพูดเพิ่มขึ้นราว 15 เปอร์เซ็นต์

แม้ตัวเลขรวมๆ จะดูไม่เยอะอะไร แต่ถ้าเทียบกับภาษาอื่นๆ ที่ประชากรในแคนาดาพูดกันตอนนี้ก็จะถือว่าประชากรกลุ่มที่พูดสองภาษานี้มีเยอะที่สุดแล้ว (รองจากคนที่พูดอังกฤษและฝรั่งเศส) ส่วนภาษาอื่นๆ ที่มีคนพูดกันรวมถึงภาษาฮินดี ภาษามลยาฬัม (Malayalam) ภาษาตากาล็อก ภาษาอาหรับ ภาษาเกาหลี และภาษาของกลุ่มคนพื้นเมืองอเมริกาเหนือที่มีหลากหลายชนเผ่า รวมแล้วมากกว่า 70 ภาษา

ขณะที่ประชากรแคนาดาซึ่งพูดภาษาจีนกลางเป็นภาษาแม่ส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในรัฐโนวาสโกเชียออนแทรีโอและพรินซ์เอ็ดเวิร์ดไอส์แลนด์ส่วนประชากรที่พูดภาษาปัญจาบอาศัยอยู่เป็นชุมชนใหญ่ในรัฐแอลเบอร์ตาและบริติชโคลัมเบีย

ทั้งหมดนี้ไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจอะไร เพราะแคนาดาเปิดรับผู้อพยพจากประเทศอื่นๆ เป็นจำนวนไม่น้อยในแต่ละปี เพิ่งจะมีช่วง 2 ปีที่ผ่านมาที่รัฐบาลชะลอนโยบายการรับผู้อพยพย้ายถิ่นฐานเพิ่มเติม เพราะเป็นช่วงที่โควิด-19 แพร่ระบาด

อย่างไรก็ดี มีรายงานวิจัยบ่งชี้ว่า ลูกหลานของผู้อพยพที่พูดภาษาอื่นๆ นอกเหนือจากภาษาทางการมักจะลดการพูดคุยด้วยภาษาแม่ของบรรพบุรุษลงไปในแต่ละรุ่น จนกระทั่งไม่พูดอีกเลยในคนรุ่นที่ 4 เพราะไม่ค่อยได้เรียนรู้หลักภาษาอย่างเป็นทางการ แม้คนรุ่นหลังส่วนใหญ่จะยังฟังภาษาเหล่านั้นรู้เรื่อง แต่มักจะเลือกตอบโต้กับคนในบ้านด้วยภาษาที่เป็นทางการมากกว่า

อ้างอิง

• CBC. These 6 graphics show how language is changing in Canada. https://bit.ly/3cfDMJF
• Narcity. 2021 Census Canada’s Most Widely-Spoken Languages Have Been Revealed & Here’s What’s On The Rise. https://bit.ly/3pEZKsr
• The Star. Census data shows linguistic diversity on the rise in Canada. https://bit.ly/3Ctbd61
• Voice Online. More than half a million Canadians spoke predominantly Punjabi at home in 202. https://bit.ly/3PQxRZ8