การศึกษาพบ ‘ผึ้งบัมเบิลบี’ บางชนิด สามารถมีชีวิตรอดอยู่ใต้น้ำ ได้นานถึงหนึ่งสัปดาห์ ขณะที่กำลังจำศีล

งานศึกษาของนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเกวลฟ์ (University of Guelph) ของแคนาดา ที่เผยแพร่ในวารสาร Biology Letters เมื่อวันที่ 17 เมษายน 2024 พบว่าผึ้งบัมเบิลบีชนิดหนึ่งสามารถมีชีวิตรอดอยู่ใต้น้ำได้นานถึง 1 สัปดาห์ ในขณะที่อยู่ในสภาวะจำศีล นั่นคือ ผึ้งบัมเบิลบีตะวันออก ซึ่งเป็นสายพันธุ์ที่พบอย่างแพร่หลายบริเวณทางตะวันออกของทวีปอเมริกาเหนือ

ไนเจล เรน (Nigel Raine) หนึ่งในผู้ร่วมวิจัยถึงกับกล่าวถึงการค้นพบครั้งนี้ว่าเป็นเรื่องน่าประหลาดใจมาก เนื่องจากสิ่งมีชีวิตประเภทนี้ไม่ได้ถูกออกแบบมาเพื่อให้มีชีวิตอยู่ใต้น้ำ

การศึกษาครั้งนี้เริ่มต้นขึ้นจากอุบัติเหตุในห้องทดลองที่ทำให้น้ำเข้าไปภายในภาชนะที่ใช้เก็บผึ้งราชินีบัมเบิลบีตะวันออก ที่กำลังอยู่ในสภาวะจำศีล แต่ผลปรากฏว่ามันยังสามารถมีชีวิตรอดมาได้ ซาบรินา รอนโด (Sabrina Rondeau) หนึ่งในผู้ร่วมวิจัยระบุว่า “หลังจากนั้น แน่นอนว่าความอยากรู้อยากเห็นได้นำไปสู่การทดลองเต็มรูปแบบและทำซ้ำหลายๆ ครั้ง”

ด้วยเหตุนี้จึงได้มีการทดลองโดยการนำผึ้งราชินีบัมเบิลบีตะวันออกที่กำลังจำศีลจำนวน 143 ตัว มาใส่ไว้ในหลอดที่มีดินอยู่ชั้นบนและเนื้อดินมีความชื้น จากนั้นปิดฝาหลอดด้วยฝาปิดแบบมีรู และเก็บไว้ในตู้เย็นที่มืดเป็นเวลา 1 สัปดาห์

เมื่อพ้นเวลา 1 สัปดาห์ และตรวจสอบแล้วว่าผึ้งยังมีชีวิตอยู่ จึงได้แบ่งหลอดเอาไว้ 17 หลอดสำหรับเป็นตัวแปรควบคุม ส่วนอีก 126 หลอดที่เหลือได้มีการเติมน้ำเย็นลงไปข้างในหลอด โดยที่ครึ่งหนึ่งให้ผึ้งอยู่บนผิวน้ำ อีกครึ่งหนึ่งให้ผึ้งจมอยู่ใต้น้ำ พร้อมกับแบ่งหลอดเอาไว้อย่างละ 1 ใน 3

ส่วนแรกทิ้งเอาไว้เป็นเวลา 8 ชั่วโมง ส่วนที่ 2 ทิ้งเอาไว้เป็นเวลา 24 ชั่วโมง ส่วนสุดท้ายทิ้งเอาไว้เป็นเวลา 7 วัน 

ผลปรากฏว่าอัตราการรอดชีวิตมีความใกล้เคียงกันโดยไม่คำนึงถึงระยะเวลาและสภาวะที่ผึ้งราชินีต้องเผชิญ โดยผึ้งราชินีที่ไม่ได้ถูกเติมน้ำลงไปมีอัตรารอดชีวิตถึงร้อยละ 88 ส่วนราชินีผึ้งที่อยู่ใต้น้ำนานถึง 1 สัปดาห์มีอัตรารอดชีวิตถึงร้อยละ 81 เมื่อเข้าสู่สัปดาห์ที่ 8 อย่างไรก็ตาม ผึ้งราชินีที่มีน้ำหนักมากกว่าจะมีโอกาสรอดชีวิตมากกว่า

แม้ว่าจะไม่ได้มีการทดลองเพิ่มเติมว่าผึ้งราชินีบัมเบิลบีตะวันออกสามารถมีชีวิตรอดได้อย่างไร ด้วยกลไกแบบไหน แต่ก็มีคำอธิบายที่เรนคิดว่าเป็นไปได้มากที่สุด นั่นคือ การที่สภาวะของการเจริญเติบโตและการสืบพันธุ์ของมันหยุดชั่วคราวขณะจำศีล หรืออยู่ใน ‘ระยะพักตัว’ ทำให้มันใช้ออกซิเจนน้อยลง

อีกทั้งเมื่อมันอยู่ในระยะพักตัว รูสำหรับหายใจที่เรียกว่า ‘สไปเรเคิล’ (Spiracle) จะปิดลงและน้ำไม่สามารถเข้าสู่ร่างกายได้ โดยที่มันจะเปลี่ยนมาหายใจทางผิวหนังแทน แต่ทั้งนี้เรนก็ระบุว่าถ้ามันไม่ได้อยู่ในสภาวะจำศีลแล้วจมน้ำ มันก็อาจไม่รอดเหมือนกัน

การค้นพบที่เกิดขึ้นนี้ อาจพอเป็นคำตอบได้ว่าเพราะเหตุใดเวลาที่ผึ้งราชินีบัมเบิลบีตะวันออกขุดดินในการจำศีล สามารถรอดชีวิตได้เมื่อเกิดน้ำท่วมในป่า และสิ่งสำคัญลำดับต่อไป คือการทดลองว่าผลลัพธ์นี้เกิดขึ้นกับบัมเบิลบีสายพันธุ์อื่นๆ ด้วยหรือไม่ และพิสูจน์กลไกที่สามารถทำให้มันมีชีวิตรอดขณะจำศีลและจมอยู่ใต้น้ำ

อ้างอิง

• Nicola Davis. Bumblebee species able to survive underwater for up to a week. https://tinyurl.com/bdzy7wnr
• Jack Guy. Some bumblebees can survive underwater for up to a week, new study shows. https://tinyurl.com/32fwwvk5