ทักผอมไม่ได้ ทักอ้วนคือข้อห้าม! รู้ไหมชนชั้นเจ้านายมีข้อห้ามและลงโทษการทักรูปร่างมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4
ในปัจจุบันการเจอหน้ากันแล้วทักทายอย่าง “อ้วนขึ้นรึเปล่า” หรือ “ผอมจังเลย กินข้าวบ้างนะ” กลายเป็นประโยคไม่พึงประสงค์อย่างยิ่ง แต่รู้ไหมว่าในอดีต ก็เคยมีช่วงเวลาที่การทักรูปร่างไม่ว่าจะใหญ่หรือเล็กก็เป็นเรื่องไม่ได้รับการยอมรับเช่นกัน เพราะในสมัยรัชกาลที่ 4 ถึงขั้นมีการประกาศโทษคนที่ทักว่า “อ้วน” หรือ “ผอม” กันเลยมีเดียว
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 | ศิลปวัฒนธรรม
“ประกาศวางโทษเรื่องทักอ้วนผอม” ระบุวันที่ประกาศเป็นวันพฤหัสบดี เดือน 6 ขึ้น 5 ค่ำ ปีจอ ระบุเนื้อความไว้ว่า
“…การที่มีผู้ปราไสยทักทายเจ้านายผู้มีบรรดาศักดิ์สูง ด้วยการในพระกายทักว่าอ้วนว่าผอมนี้เปนอัปมงคล ไม่ควรตามเหตุที่อ้างเปนหลายประการ คือคำว่าอ้วน ว่าผอม เปนคำหยาบคำต่ำคำเลวประการหนึ่ง คือเอาการที่ควรจะวิตกเปนประมาณว่าดีว่าชั่วในสัตว์เดียรฉานมาพูดมาเจรจาในมนุษย์มีศักดิ์สูงไม่มีประโยชน์ประการหนึ่ง”
“คือทำให้กำเริบมิ่งขวัญของกายผู้มีสิริ ด้วยการเจรจาขัดแก่การที่โบราณห้ามมาประการหนึ่ง ซึ่งคำว่าอ้วน ว่าผอม เปนคำต่ำคำเลวหยาบนั้นฟังเอาเถิด ปากผู้ดีๆ ที่มีอัธยาศรัยเมื่อเขาจะต้องพูดว่าเจ้านายผอมไปแลอ้วนขึ้น เขาก็ย่อมว่าซูบพระองค์แลทรงพระเจริญหรือพ่วงพีดังนี้โดยมาก เขาไม่ว่าอ้วนว่าผอมมิใช่หรือ…”
สรุปใจความคือถ้าหากใครทัก “เจ้านาย” ว่าอ้วนหรือผอมมีความผิด เพราะเป็นคำอัปมงคล เลวทรามที่เอาไว้อธิบายถึงสัตว์จำพวกช้าง ม้า วัว ควาย ไปถึงสัตว์ที่เอามาใช้เป็นอาหาร เช่นตัวที่อ้วนจะมีราคาสูง ส่วนตัวผอมจะมีราคาน้อย ดังนั้นห้ามเอาไว้ทักเจ้านายเด็ดขาด
ดังนั้นให้พวกข้าหลวงเตือนและห้ามปรามฝ่ายข้าราชการชั้นผู้ใหญ่และพระสงฆ์ไม่ให้เผลอ “เกินเลย” และทักเจ้านายด้วยคำไม่พึงประสงค์ โดยเฉพาะหมอถวายงานที่มักจะกราบทูลทักว่าอ้วนหรือผอมกับเจ้านายเสมอ
นอกจากนี้ยังมีโทษระบุไว้ชัดเจนถ้าหากใครทักว่าอ้วนหรือผอมจะต้องโดนทวนด้วยหวาย 50 ที ไม่ใช่แค่คนทักแต่สังฆการี (เจ้าพนักงานผู้มีหน้าที่เกี่ยวกับสงฆ์) ข้าหลวง และเจ้าหน้าที่ดูแลกรมวังในที่เกิดเหตุ ถ้าหากได้ยินต้องรับอาญาด้วยคนละ 30 และ 20 ที
เราจะเห็นว่าการทักรูปร่างไม่ได้เป็นเรื่องที่เพิ่งไม่พึงประสงค์ในยุคนี้เท่านั้น เพราะชนชั้นเจ้านายก็ดูจะไม่พึงใจกับการ “body shaming” มาก่อนเป็นร้อยปี แต่แน่นอนว่ามันเป็นข้อห้ามและโทษที่เอาไว้ทำโทษชนชั้นผู้น้อยที่ทำผิดต่อเจ้านาย ไม่ได้เป็นเรื่องที่แพร่หลายออกมาสำหรับคนทั่วๆ ไปแต่อย่างใด
อ้างอิง:
- ศิลปวัฒนธรรม. “อ้วน-ผอม” เป็นคำหยาบ ใครใชัทักเจ้านายหวายทวนหลัง 50 ที! . https://bit.ly/2YiY8XQ
+0