รู้ไหมว่า ‘แอนทิโลป’ ไม่ใช่ ‘กวาง’ และความต่างอยู่ที่ ‘เขา’ ที่ภาษาอังกฤษแยกชัดว่า ตัวหนึ่งมี Horn อีกตัวมี Antler

ช่วงความรู้สัตว์โลกกลับมาอีกครั้ง และวันนี้เราขอเสนอตอนที่ว่าด้วยความต่างของ ‘แอนทิโลป’  (antelope) กับ ‘กวาง’ (deer)

หลายคนอาจเข้าใจว่า ‘แอนทิโลป’ คือ ‘กวางชนิดหนึ่ง’ ซึ่งนั่นคือความเข้าใจที่ผิดในเชิงชีววิทยา เพราะแอนทิโลปและกวางคือสัตว์คนละ ‘วงศ์’ (family) กัน โดยกวางคือวงศ์ Cervidae ที่ประกอบไปด้วยกวางขนาดเล็กใหญ่ ส่วนแอนทิโลปคือสัตว์ในวงศ์ Bovidae หรือพูดอีกแบบมันคือญาติห่างๆ ของวัวและควาย

พูดอีกแบบ ถึงแอนทิโลปจะหน้าตาคล้ายกวาง แต่จริงๆ ในทางพันธุกรรมมันมีลักษณะใกล้เคียงกับวัวควายมากกว่า

ซึ่งถามว่ามีอะไรต่างไปอีก จริงๆ แล้วมันพูดยากเพราะในโลกนี้มีแอนทิโลปอยู่ 91 สปีชีส์ และมีกวาง 43 สปีชีส์ ซึ่งก็มีขนาดตัวต่างๆ กันไป คือเราจะพูดก็ได้ว่าแอนทิโลปพันธ์ุที่ใหญ่สุดนั้นตัวใหญ่กว่ากวางที่พันธุ์ใหญ่สุด และกวางที่พันธุ์เล็กที่สุดก็ตัวเล็กกว่าแอนทิโลปพันธุ์เล็กสุด แต่ประเด็นคือมันมีความคาบเกี่ยวด้านขนาดตัวเยอะ และมันพูดยากว่าอะไรตัวใหญ่กว่ากันในหลายๆ พื้นที่

แล้วอะไรคือความต่างของสัตว์หน้าตาคล้ายๆ กันนี้?

จริงๆ มันง่ายมากที่จะสังเกต เพราะความต่างก็คือสิ่งที่คนไทยเรียกรวมๆ ว่า ‘เขา’ แต่ภาษาอังกฤษมีคำแยก ‘เขา’ ระหว่างสัตว์ 2 ตระกูลนี้ชัดๆ ว่าตัวหนึ่งมี ‘horn’ อีกตัวมี ‘antler’

แอนทิโลปคือสัตว์ที่มี horn ซึ่งคือ ‘เขาถาวร’ ที่จะงอกไปเรื่อยๆ ตลอดชีวิต ไม่ได้ต่างจากพวกวัว ควาย แพะ และแกะ ซึ่งถ้าสังเกต แอนทิโลปจะมีเขาเป็นเกลียว ยาวตรงๆ ไม่มีการแตกกิ่งก้านใดๆ

ส่วนกวางคือสัตว์ที่มี antler หรือ ‘เขารายปี’ ที่มันจะหลุดไปราวๆ ปีละ 1 ครั้ง และงอกใหม่ หลุดใหม่ทุกปี ซึ่งโดยทั่วไปพอเขางอกออกมามันก็จะแยกกระจายเป็นกิ่งก้านเหมือนกิ่งไม้

และนี่แหละความต่างของสัตว์ทั้งสองชนิด ที่พอได้รู้แล้วกลับไปสังเกตสัตว์ทั้งสองชนิดนี้อีกทีเราก็จะร้อง ‘อ๋อ’ เลย เพราะจะแยกไม่ยากอีกต่อไป

ทั้งนี้ ในหลายๆ พื้นที่ในโลก บางทีในภาษาถิ่นก็จะไม่มีคำแยกชัดเจนเพราะมันไม่ได้มีสัตว์สองชนิดให้เปรียบเทียบกันชัดๆ เช่นกวางนั้นมีกระจายไปแทบทั่วโลก แต่แอนทิโลปคือสัตว์ที่ไม่มีในยุโรปและทวีปอเมริกา ส่วนในกรณีของไทยสัตว์ตระกูลกวางมีด้วยกัน 4 ชนิด คือ สมัน, เนื้อทราย, กวางป่า และละอง (เป็นคำใช้เรียกตัวผู้ ส่วนตัวเมียจะเรียก ‘ละมั่ง’) สัตว์ตระกูลแอนทิโลปที่มีในไทยมี 2 ชนิด คือเลียงผาและกวางผาเท่านั้น (สังเกต ‘เขา’ ของมันได้) ดังนั้นก็ไม่แปลกที่ในภาษาไทยจะไม่มีคำว่า ‘แอนทิโลป’ แยกออกมา และเราจึงต้องใช้ทับศัพท์เพื่อความไม่สับสน

อ้างอิง

• A-Z Animals. Antelope Vs Deer: What Are the Differences? http://tinyurl.com/a9epaud3