นวัตกรรม ‘โคตรย้อนยุค’ หนุนคนไทยใช้ ‘เตาอั้งโล่’ ย้อนรอยกลับไปถึงศตวรรษที่ 20
นวัตกรรม ‘โคตรย้อนยุค’
หนุนคนไทยใช้ ‘เตาอั้งโล่’
ย้อนรอยกลับไปถึงศตวรรษที่ 20
การปรากฏภาพ ‘เตามหาเศรษฐี’ หรือ ‘เตาซูเปอร์อั้งโล่’ จากกรมพัฒนาพลังงานทดแทนและอนุรักษ์พลังงาน เมื่อ 20 มิถุนายน 2565 ทำให้เกิดกระแสการพูดคุย (ที่ส่วนมากไปในทางไม่ดี) จำนวนมาก และยังต่อเนื่องมาอีกหลายวัน
หนึ่งในความเห็นในโซเชียลมีเดีย คือการไม่เชื่อว่า แนวคิดการใช้พลังงานทดแทนลักษณะนี้จะเกิดขึ้นในปี 2022 ยุคที่เทคโนโลยีพัฒนาไปไกลแล้ว
ถ้าจะมีคนบอกว่า นโยบายสนับสนุน ‘แก๊สแพงก็ไปใช้เตา’ เป็นแนวคิด ‘หลงยุค’ ก็คงไม่ผิดเสียทีเดียว เพราะนโยบายการสนับสนุนให้หันมาใช้เตาหุงต้มประสิทธิภาพสูงเพื่อทดแทนพลังงานที่ขาดแคลน จริงๆ เป็นแนวคิดที่คลอดมาตั้งแต่ 40 ปีที่แล้ว สมัยครัวเรือนไทยยังนิยมใช้ฟืนใช้ถ่านหุงต้มอาหารกัน ซึ่งถ้าจะนับกันจริงๆ จะเรียกว่าเป็น ‘ศตวรรษที่แล้ว’ ก็ได้ เพราะทั่วโลกก้าวสู่ยุคศตวรรษที่ 21 กันแล้วเมื่อปี 2544
ย้อนกลับไปเมื่อราวๆ 40 ปีที่แล้ว คนไทยส่วนใหญ่ใช้เชื้อเพลิง ‘ชีวมวล’ หรือการใช้ถ่านไม้ ใช้ฟืน ซึ่งปีๆ หนึ่งใช้กันในปริมาณที่เยอะมาก มูลค่าไม่ต่ำกว่าปีละ 7,500 ล้านบาท
ปัญหาคือ ถ้ารัฐบาลยุคนั้นจะพยายามทดแทนเชื้อเพลิงดังกล่าวด้วยผลิตภัณฑ์น้ำมันหรือก๊าซหุงต้ม รัฐจะต้องใช้เงินเพิ่มมากกว่าเดิม 3 เท่า อีกทั้งยังมีปัญหาเรื่องการจัดจำหน่าย รวมถึงมีเรื่องขีดความสามารถในการซื้อหาของคนจนยุคนั้นอีก
เตาหุงต้มชีวมวลในยุคนั้นส่วนมากยังมีประสิทธิภาพต่ำ เปลืองฟืนเปลืองไม้ ชาวบ้านก็เริ่มขาดแคลนฟืนและถ่านไม้ ซึ่งสร้างปัญหาการตัดไม้ทำลายป่าให้แย่กว่าเดิม รัฐจึงแก้ปัญหาระยะสั้นขึ้นมาด้วยแนวคิดปรับปรุงประสิทธิภาพเตาฟืน เตาถ่านให้สูงขึ้น เพื่อลดการใช้ฟืนและถ่าน
สำนักงานพลังงานแห่งชาติในยุคนั้นจึงไปร่วมมือกับ องค์การเพื่อการพัฒนาระหว่างประเทศของสหรัฐฯ (USAID) เพื่อให้มาช่วยในด้านวิชาการ และในปี 2523-2527 ก็มอบหน้าที่ให้กรมป่าไม้ทำวิจัย ออกแบบ และส่งเสริมให้ประชาชนหันมาใช้เตาหุงต้มชีวมวล หนึ่งในนั้นคือ ‘เตาอั้งโล่’ ที่มีประสิทธิภาพสูงขึ้น ประหยัดเชื้อเพลิง ร้อนนาน กระทั่งมีการเขียนคู่มือช่วยชาวบ้านให้เอาไปผลิตใช้กันเองด้วย
ซึ่งโครงการปรับปรุงเตาหุงต้มนี้เป็นหนึ่งในโครงการย่อยของโครงการพัฒนาพลังงานทดแทนของประเทศไทย ซึ่งเกิดขึ้นหลังปี 2516 ที่ประเทศไทยกำลังประสบกับวิกฤตการณ์ทางเศรษฐกิจเพราะราคาน้ำมันโลกสูงขึ้น
ส่วนประวัติ ‘เตาอั้งโล่’ หรือที่คนไทยเรียกกันว่า ‘เตาถ่าน’ เชื่อกันว่ามาจากประเทศจีน เพราะคำว่า ‘อั้งโล่’ มาจากภาษาแต้จิ๋ว แปลว่า เตาสีแดง (สีของดินเผา) มี 2 ข้อสันนิษฐานว่าคนไทยเริ่มใช้เตาอั้งโล่ตั้งแต่เมื่อไหร่ ข้อแรก คือเตาอั้งโล่ถูกนำเข้ามาตั้งแต่ประมาณ 1,000 ปีที่แล้ว ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ประเทศไทยกับจีนเริ่มติดต่อค้าขายกัน อีกข้อสันนิษฐานคือ เพิ่งเริ่มใช้เมื่อประมาณ 100 ปีที่แล้ว ซึ่งเวลานั้นคนจีนอพยพมาไทยเพื่อหนีสงครามกลางเมืองในประเทศ
ส่วนคนไทยยุคใหม่จะกลับไปใช้เตาอั้งโล่เพื่อประหยัดค่าก๊าซหุงต้มกันไหม ก็คงแล้วแต่ความสะดวกใจ และความเอื้ออำนวยของสถานที่อยู่อาศัยของแต่ละคน
อ้างอิง
- นิยม จันทร์เทพา, ธีระ มนัสธรรม. 2527. คู่มือการผลิตและใช้เตาหุงต้มประสิทธิภาพสูง. พิมพ์ครั้งที่ 1. สำนักงานพลังงานแห่งชาติ กระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและการพลังงาน. https://bit.ly/39GAdei